ralf - 2018-09-07, 23:28 Temat postu: Fort Prusy "Fort Prusy (niem. Fort Preussen) znajduje się przy ul. Obrońców Tobruku (patrz: zdjęcie w załączniku). Został zbudowany w latach 1743-1745. Napis na zworniku nad wejściem do pomieszczenia studni na dziedzińcu "FR Anno 1744" dotyczy ukończenia zasadniczej budowy gdyż pełną sprawność obronną fort uzyskał dopiero po zakończeniu robót w 1745 roku. W latach 1771-1776 dokonano rozbudowy systemu chodników przeciwminowych, a w latach 1771-1774 wzniesiono trzy flesze: Le Grand, Lefevre, Diericke. Różne prace przy obwałowaniach prowadzono w latach 1864-1867, a w latach 1872 i 1888 dokonano przebudowy stoków bojowych. Fort służył w okresie lat 1859-1869 jako koszary i w części więzienie, a od 1914 r. jako magazyn sprzętu wojskowego. Fort wzniesiony na wzgórzach lewego brzegu rzeki, zabezpieczał tereny (później objęte dalszymi fortyfikacjami), z których był dogodny obstrzał miasta. Główne obwałowania fortu założone zostały na narysie kleszczowym pięcioramiennej gwiazdy, wewnątrz których wznosił się pięciobok dwukondygnacyjnych kazamat, osłoniętych od zewnątrz i góry nasypem ziemnym, ze studnią w budynku na środku dziedzińca. Otoczone suchą fosą główną pięć kleszczy fortu (na osi pięciu boków kazamat koszarowych osłaniało pięć rawelinów: trzy o narysie bastionowym typu moguncko - wurzburskiego: Pomorze (Pommern), Halberstadt i Marchia (Mark) oraz dwa o narysie kleszczowym: Westfalia (Westphalen) i Magdeburg. Pięć ostrzy fortu ze wznoszącymi się na nich kawalierami ziemnymi osłaniało pięć przeciwstraży, razem z rawelinami tworzących ciągłe pasmo obwałowań zewnętrznych z przerwą jedynie przy bramie wjazdowej. Od strony północnej przy osi II-go ostrza gwiazdy oraz rawelinów Marchia i Pomorze, usytuowano trzy flesze: Le Grand, Lefevre, Diericke, w rozległej suchej fosie. Nad przeciwskarpą fosy zewnętrznej znajduje się droga ukryta z placami broni (połączonymi z fosą krytymi schodami) i redanami, rozbudowana od strony północno - wschodniej, ze schronami i powiększonymi placami broni o zaokrąglonych narysach. Cztery boki pięciobocznego założenia (oprócz boku południowo – wschodniego od strony osłoniętego obwałowaniami Radoszyna) zostały zabezpieczone systemem chodników przeciwminowych, szczególnie rozbudowanych od strony trzech wspomnianych flesz. Wejścia do chodników prowadzą z fosy głównej poprzez raweliny i przeciwstraże, pod dnem fosy zewnętrznej, pod fleszami lub wprost pod przedstok, tworząc typowe ślepe rozgałęzienia. Skarpy i przeciwskarpy murowane są z cegły i kamienia, a mury kazamatów i kaponiery są ceglane z ziemnymi nasypami wałów. Wjazd zewnętrzny prowadził z placu broni (wewnętrznego od strony Radoszyna) i przeciwskarpy, dnem fosy między rawelinem Halberstadt i przeciwstrażą V, do bramy. Wał kleszcza między IV i V ostrzem wału głównego zastąpiono murem ceglanym z dwiema bramami wjazdowymi, z kaponierą pośrodku. Dalej poterną, bramą pod trzonem koszarowym na dziedziniec, skąd dwie boczne poterny prowadziły na wały główne. Wewnątrz fortu, oprócz studni głównej na dziedzińcu o głębokości 25 - 32 m., znajdowały się jeszcze dwie: za szyją rawelinu Pomorze i przed prawym licem ostrza I. Już za wjazdem zewnętrznym, przed bramą, w początkach XX w. wzniesiono monumentalną wieżę - pomnik, niszcząc w niewielkim stopniu przyległe nasypy ziemne". Źródło powyższego tekstu: http://www.twierdzanysa.com Plany Fortu Prusy można obejrzeć na Forum w temacie "Plany nyskich fortyfikacji", pod linkami: - KLIK-1 - KLIK-2 - KLIK-3 (kolorem czerwonym zaznaczono podziemia) ralf - 2018-09-09, 21:18 Zamieszczam kilka dawnych zdjęć Fortu Prusy wraz z jego szkicem, którego autorem jest Remigiusz Kamiński z Nysy. Na Forum w temacie "Album 2. kompanii 28. pułku piechoty (1935-1936)" znajdują się ponadto trzy fotografie wykonane na terenie Fortu Prusy w marcu 1936 roku: - KLIK-1 - KLIK-2 - KLIK-3 ralf - 2018-09-16, 00:09 Poniżej współczesny widok Fortu Prusy powstały przy wykorzystaniu lotniczego skaningu laserowego (LIDAR) i danych Numerycznego Modelu Terenu (NMT) w postaci usługi kafelkowanej WMTS "ISOK Cieniowanie". jozyk1 - 2018-11-02, 20:34 Mam pytanie - napis na wejściu do studni w forcie, co to za dziwna cyfra przed 744? I drugie - w rzekomym napisie odręcznymi dużymi literami " FR" pierwsza litera to na pewno F a nie T? ralf - 2018-11-03, 14:55 Cyfrę 1 w dacie 1744 owija wąż, a monogram "FR" to skrót od Fridericus Rex czyli Król Fryderyk (w tym przypadku Wielki). Poniżej widok na wejście do pomieszczenia studni wraz ze wspomnianym monogramem. Zdjęcia wykonano w 2010 r. ralf - 2023-01-09, 09:55 W budynku studziennym (Brunnenhaus) stojącym na środku dziedzińca fortu Prusy, w którym znajduje się studnia z ceglaną cembrowiną, około 10 lat temu odkopano pod posadzką sąsiedniego pomieszczenia drugą, znacznie większą i starszą, kamienną studnię główną fortu. Była zasypana piaskiem, wlot miała zamurowany, a wzdłuż jej średnicy stała ceglana ściana, wzmocniona przy posadzce łukowatą warstwą cegieł, którą widać na zdjęciu nr 3 (prawy dolny róg), wykonanym jeszcze przed odkryciem studni. Obiekt odnalazł ówczesny opiekun Fortu Prusy - śp. Józef Misiarz. Studnię udało się odkopać do głębokości 26 metrów i na tej głębokości pojawiła się woda. Literatura niemiecka podaje, że głębokość tej studni wynosi 25-32 m. W wydobytym z niej piasku nie stwierdzono wzrokowo żadnych artefaktów, a odsłonięte powierzchnie ścian studni nie posiadają żadnych otworów czy wnęk. ralf - 2023-01-09, 17:10 W 2017 roku odsłonięto dół kloaczny znajdujący się w fosie wewnętrznej Fortu Prusy w odległości ok. 40 m. od bramy głównej fortu. Dół gromadził nieczystości z latryny znajdującej się po drugiej stronie ściany fosy, którą jakiś czas temu wykorzystywano do chowu zwierząt. Poniżej, zdjęcia dołu kloacznego wykonane w okresie lat 2017-2023. ralf - 2023-01-19, 20:37 Zamieszczam w dwóch postach łącznie ponad 60 zdjęć wykonanych w dniu 2 stycznia 2010 roku, przedstawiających całą fosę wewnętrzną Fortu Prusy. Dzisiaj to miejsce wygląda całkiem inaczej, z racji przeprowadzonej w 2019 roku renowacji terenu fortu - wszystkie drzewa wycięto, dno fosy zniwelowano i oczyszczono, założono utwardzaną ścieżkę, a ściany fosy wyremontowano. ralf - 2023-01-19, 20:55 jw. ralf - 2023-01-22, 12:42 Fort Prusy wraz kilkoma innymi obiektami fortecznymi twierdzy nyskiej (m.in. Redutą Króliczą, Wysoką Baterią czy Fortem Bombardier) od 2008 roku należy do obszaru Natura 2000. Nazwa tego konkretnego obszaru brzmi „Forty Nyskie”, kod PLH160001, a jego powierzchnia wynosi 53,09 hektara. Podziemne przestrzenie nyskich obiektów fortecznych są miejscem hibernacji wielu gatunków nietoperzy, m.in. mopka zachodniego - Barbastella barbastellus. UWAGA! Gatunki nietoperzy występujące na terenie nyskich fortów są objęte ścisłą ochroną i wymogiem ochrony czynnej. Zakazane jest ich umyślne płoszenie lub niepokojenie, nawet wskutek fotografowania, filmowania lub obserwowania. Wybudzenie nietoperza z hibernacji najczęściej kończy się jego śmiercią! Załączam zdjęcia wykonane w dniu 15 październiku 2015 roku na terenie Fortu Prusy, w wejściu do tunelu kontrminerskiego z korytarza łączącego galerie obronne przeciwstoku fosy. Widzimy na nich wiszącego nietoperza, zapewne już hibernującego. ralf - 2023-01-23, 16:17 Wstawiam zdjęcia odręcznych napisów z okresu lat 1948-1958, wykonanych ołówkiem, znajdujących się na ścianie sieni klatki schodowej Fortu Prusy, która prowadzi z korony wału (sailant I) do położonych niżej kazamat. Na zdjęciu nr 3 widnieje sprośny wierszyk pisany gwarą śląską: "minyło już prawie rok jak ja jej zaglądał w krok teraz ją popierdoliłym myndy złapałym i … ogoliłym" Z prawej strony rymowanki widzimy datę 25.VIII.1958 i numer jednostki wojskowej JW 2867 - był to 33. Pułk Zmechanizowany stacjonujący w Nysie. ralf - 2023-02-02, 08:51 Wstawiam zdjęcia różnych studni w posadzce tuneli kontrminerskich Fortu Prusy. Wszystkie zdjęcia wykonałem na przełomie kwietnia i maja 2007 roku, w czasie mojego pierwszego pobytu w Nysie, na zorganizowanym tam XXIII Międzynarodowym Zlocie Miłośników Eksploracji. Naszym przewodnikiem był Remigiusz Kamiński. ralf - 2023-02-02, 13:00 Zdjęcia zrobione w listopadzie 2011 roku na terenie Fortu Prusy. ralf - 2023-02-07, 17:07 Futryna jednej ze szczelin strzelniczych na terenie Fortu Prusy, wykonana jest z bloku kamiennego, na którego bocznej, niewidocznej powierzchni znajduje się fragment rzeźbionego roślinnego motywu zdobniczego. Można zatem w tym przypadku mówić o wtórnym wykorzystaniu kamiennego bloku, który wcześniej był elementem innego obiektu, zdobiąc go stroną z ornamentami. Zakładając, że przedmiotowy blok kamienny został umieszczony jako część futryny w czasie budowy samego Fortu Prusy, można przypuszczać, że pochodził np. z rozebranego nieco wcześniej Szpitala Elektorskiego. ralf - 2023-02-20, 22:40 W dniu 5 stycznia 2023 r. przechadzałem się fosą wewnętrzną Fortu Prusy. Przy zachodniej bramie wejściowej do fortu, obecnie zamurowanej, spostrzegłem w ścianie fosy kamień, na którym znajduje się parę wydrążonych dołków. Moim pierwszym skojarzeniem było to, że są to ślady powstałe w wyniku funkcjonowania znajdującej się tuż obok bramy. Możliwe, że tak było. Niemniej okazało się, że podobne zagłębienia spotkać można na niektórych gotyckich kościołach oraz na innych obiektach sakralnych, jak krzyże pokutne czy ossuaria. Ślady te zdarzają się również na budowlach świeckich, takich jak gotyckie bramy czy wieże, a także na głazach narzutowych. Nazywane są one czarkami, jamkami, śladami po świdrach ogniowych lub śladami dołkowymi. Niesłusznie jednak określa się je mianem dołków pokutnych. Otwory te spotykane są w dwojakiej formie: okrągłej oraz podłużnej. Przyjmuje się, że powstały w okresie od XVI do XVIII wieku. Ich geneza nie jest jednoznacznie wyjaśniona. Przypuszcza się, że mogły się tworzyć np. na skutek rozpalania ognia "świętego" od murów budowli, za pomocą drewnianego świdra. Inna hipoteza mówi, że powstały w wyniku pozyskiwania pyłu ceglanego ze sfery sacrum, którą stanowił mur kościoła. Pył taki używano w czynnościach zabobonnych, odnoszących się najczęściej do zdrowia. Ta ostatnia hipoteza wydaje się najbardziej prawdopodobna[1]. Osoby ogólnie zainteresowane tematem śladów dołkowych, odsyłam do kilku opracowań, których autorem jest Seweryn Pauch z Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, człowiek szerzej zajmujący się tą problematyką. Być może opisywany przeze mnie kamień w fosie Fortu Prusy nosi ślady jakiegoś zwykłego użytkowania, niezwiązanego w żaden sposób z tematem ww. śladów dołkowych, niezależnie czy powstały one przed czy po umieszczeniu go w murze. Ale jest też możliwe, że zagłębienia są śladami dołkowymi, a kamień był wcześniej elementem innego obiektu w Nysie czy okolicy, z którego materiał po wyburzeniu wykorzystano do budowy muru w Forcie Prusy. Kamień mógł więc być użyty wtórnie. Lokalizacja tego kamienia przy dawnej bramie fortu może być nieprzypadkowe. W końcu jest to typowe miejsce, w którym takie ślady są znajdowane. Ponadto w poście wyżej mamy już potwierdzenie, że do budowy Fortu Prusy użyto materiału wtórnie pozyskanego. Przypis: [1] Seweryn Pauch, "Ślady dołkowe na obszarze Polski - katalog" [w:] "Studia Pelpińskie", 54 (2020), s. 233-259. |
||||||
