Forum Historii Nysy

ralf · Wysłany: 2018-06-20, 22:34 **Wielki Młyn**

Pierwsza informacja o młynie biskupim nad rzeką Nysą, prawdopodobnie o istniejącym do dziś Wielkim Młynie, pochodzi z 1555 roku. Wiadomo, że w roku 1602 biskup wrocławski Johann von Sitsch wybudował przed Bramą Berlińską Wielki Młyn (Grosse Mühle), który w dniu 12 stycznia 1741 roku, tuż przed pruskim oblężeniem austriackiej wtenczas Nysy, został ze względów bezpieczeństwa spalony. W roku 1746 biskup wrocławski Philipp Ludwig von Sinzendorf odbudował Wielki Młyn, jednak ze względu na ówczesną rozbudowę fortyfikacji młyn nie mógł stanąć w swoim starym miejscu więc został przeniesiony na tzw. Wyspę Młyńską, gdzie stoi do dzisiaj. Do roku 1819 młyn był w rękach Skarbu Państwa będąc użytkowanym przez dzierżawców. Dopiero w dniu 2 września 1819 roku młyn wraz z wszelkimi prawami kupił mistrz młynarski Hampel. W dniu 15 grudnia 1864 roku młyn nabył właściciel ziemski Gustav von Langendorff i w roku 1867 gruntownie go przebudował - cztery dotychczasowe pancerne koła młyńskie zostały zastąpione czterema turbinami. Co więcej, zgodnie z planami profesora Hermanna Wiebe (ur. 1818 - zm. 1881), wnętrze młyna zostało całkowicie odnowione. Dzięki tej hojnej renowacji obiekt wszedł w poczet młynów handlowych na Śląsku pod nazwą "G. von Langendorff'sche Grosse Mühle Neisse" i dzięki swej sprawności mógł podbić i utrzymać jedno z pierwszych miejsc w swojej branży. Od roku 1895 do roku 1923, w którym dokonano zmiany formy prawnej młyna na spółkę akcyjną, dziedzice Gustava von Langendorffa kładli duży nacisk na to aby młyn wyposażony był w najnowsze osiągnięcia techniki, w celu zachowania konkurencyjności. Ta troska, ale przede wszystkim położenie młyna w najlepszej strefie pszenicznej na Śląsku, gdzie uprawiało się dużo pszenicy bogatej w gluten, spowodowało, że nyska mąka do pieczenia przewyższała jakością produkt pszenicy angielskiej, którą faworyzowali wielcy właściciele ziemscy. Dzięki temu produkty z Wielkiego Młyna w Nysie cieszyły się największym szacunkiem wśród konsumentów daleko poza granicami Śląska i były zawsze chętnie kupowane. Po II wojnie światowej, w dniu 8 czerwca 1945 roku, Wielki Młyn przejęły władze miasta, a we wrześniu tego samego roku przekazany został Powszechnej Spółdzielni Spożywców „Społem”.

(zał.1) Współczesne zdjęcie satelitarne. Niebieskim okręgiem zaznaczono zabudowania Wielkiego Młyna.jpg

Plik ściągnięto 92 raz(y) 1,01 MB

(zał.2) Plan z 1905 roku. Niebieskim okręgiem zaznaczono Wielki Młyn.jpg

Plik ściągnięto 98 raz(y) 1,64 MB

(zał.3) Zdjęcie z ok. 1875 roku. Widok z kurtyny łączącej bastion XVIII z bastionem IX na rawelin 'Berlin' i Wielki Młyn.jpg

Plik ściągnięto 144 raz(y) 1000,79 KB

(zał.4) Zdjęcie z ok. 1925 roku. Widok na Wielki Młyn z kamienicy przy ul. Mostowej.jpg

Plik ściągnięto 137 raz(y) 1,38 MB

(zał.5) Zdjęcie z ok. 1925 roku. Widok na Wielki Młyn z kamienicy przy ul. Armii Krajowej. W tle wieża kościoła garnizonowego.jpg

Plik ściągnięto 121 raz(y) 1,58 MB

(zał.6) Widok na Wielki Młyn od strony ujścia młynówki do Nysy Kłodzkiej. W tle po prawej wieża kościoła garnizonowego.jpg

Plik ściągnięto 162 raz(y) 750,54 KB

(zał.7) Rysunki techniczne dotyczące Wielkiego Młyna.jpg
Źródło: "Atlas zur Zeitschrift für Bauwesen", Berlin 1870 (rocznik XX).

Plik ściągnięto 96 raz(y) 3,34 MB

(zał.8) Rysunki techniczne dotyczące Wielkiego Młyna.jpg
Źródło: "Atlas zur Zeitschrift für Bauwesen", Berlin 1870 (rocznik XX).

Plik ściągnięto 73 raz(y) 3,67 MB

(zał.9) Rysunki techniczne dotyczące Wielkiego Młyna.jpg
Źródło: "Atlas zur Zeitschrift für Bauwesen", Berlin 1870 (rocznik XX).

Plik ściągnięto 61 raz(y) 3,39 MB

(zał.10) Rysunki techniczne dotyczące Wielkiego Młyna.jpg
Źródło: "Atlas zur Zeitschrift für Bauwesen", Berlin 1870 (rocznik XX).

Plik ściągnięto 70 raz(y) 3,38 MB

(zał.11) Rysunki techniczne dotyczące Wielkiego Młyna.jpg
Źródło: "Atlas zur Zeitschrift für Bauwesen", Berlin 1870 (rocznik XX).

Plik ściągnięto 60 raz(y) 3,13 MB

(zał.12) Akcja imienna o wartości 10000 marek, wystawiona w dniu 13 lipca 1923 roku przez spółkę akcyjną 'Wielki Młyn - Nysa' na akcjonariuszkę - Olgę von Langendorff z Drezna.jpg

Plik ściągnięto 64 raz(y) 1,4 MB

(zał.13) Akcja na okaziciela o wartości 100 marek, wystawiona przez spółkę akcyjną 'Wielki Młyn - Nysa' w dniu 19 maja 1931 roku.jpg

Plik ściągnięto 43 raz(y) 1,48 MB

ralf · Wysłany: 2018-06-21, 10:53

Poniżej współczesne zdjęcia Wielkiego Młyna, wykonane w dniu 29 listopada 2009 roku. Na uwagę zasługują znajdujące się na jego południowo-wschodniej ścianie trzy kamienne płyty (zał.4-6):

- erekcyjna, biskupa Johanna von Sitscha z datą 1602.
- herb biskupa Philippa Ludwiga von Sinzendorfa z datą 1746, dotyczący odbudowy młyna po jego spaleniu poprzedzającym pruskie oblężenie w 1741 roku.
- kartusz herbowy Langendorffów z datą 1868 r., który prawdopodobnie ma związek z gruntowną przebudową młyna dokonaną przez Gustava von Langendorffa.

(zał.1) Widok na Wielki Młyn z ul. Mostowej [fot. ralf - 29.11.2009].JPG

Plik ściągnięto 102 raz(y) 2,96 MB

(zał.2) Widok na Wielki Młyn od strony ul. Mostowej [fot. ralf - 29.11.2009].JPG

Plik ściągnięto 63 raz(y) 2,94 MB

(zał.3) Południowo-wschodnia ściana młyna, na której znajdują się trzy kamienne płyty [fot. ralf - 29.11.2009].JPG

Plik ściągnięto 63 raz(y) 2,9 MB

(zał.4) Herb biskupa Philippa Ludwiga von Sinzendorfa z datą 1746 [fot. ralf - 29.11.2009].JPG

Plik ściągnięto 68 raz(y) 2,94 MB

(zał.5) Kartusz herbowy Langendorffów z datą 1868 [fot. ralf - 29.11.2009].JPG

Plik ściągnięto 51 raz(y) 2,85 MB

(zał.6) Płyta erekcyjna biskupa Johanna von Sitscha z datą 1602 [fot. ralf - 29.11.2009].JPG

Plik ściągnięto 53 raz(y) 3,31 MB

(zał.7) Południowo-wschodnia (boczna) elewacja Wielkiego Młyna [fot. ralf - 29.11.2009].JPG

Plik ściągnięto 38 raz(y) 2,57 MB

(zał.8) Brama wjazdowa na podwórze Wielkiego Młyna. Daleko w tle widoczny zakład karny przy ul. Kościuszki oraz dawny arsenał przy ul. Szlak Chrobrego [fot. ralf - 29.11.2009].JPG

Plik ściągnięto 53 raz(y) 3,14 MB

(zał.9) Widok na frontową elewację Wielkiego Młyna od strony ul. Mostowej [fot. ralf - 29.11.2009].JPG

Plik ściągnięto 51 raz(y) 3,27 MB

(zał.10) Zwieńczenie dachu Wielkiego Młyna z datą 1983. Widok od strony ul. Mostowej [fot. ralf - 29.11.2009].JPG

Plik ściągnięto 44 raz(y) 2,98 MB

(zał.11) Widok na elewację frontową Wielkiego Młyna od strony ul. Mostowej [fot. ralf - 29.11.2009].JPG

Plik ściągnięto 51 raz(y) 3,22 MB

(zał.12) Widok na Wielki Młyn od strony ul. Mostowej [fot. ralf - 29.11.2009].JPG

Plik ściągnięto 60 raz(y) 3,31 MB

(zał.13) Widok na Wielki Młyn od strony mostu Kościuszki [fot. ralf - 29.11.2009].JPG

Plik ściągnięto 54 raz(y) 3,33 MB

(zał.14) Widok na boczną elewację Wielkiego Młyna od strony rzeki Nysy Kłodzkiej [fot. ralf - 29.11.2009].JPG

Plik ściągnięto 52 raz(y) 3,48 MB

(zał.15) Widok na tylną elewację Wielkiego Młyna od strony ujścia młynówki do rzeki Nysy Kłodzkiej [fot. ralf - 29.11.2009].JPG

Plik ściągnięto 66 raz(y) 3,45 MB

(zał.16) Widok na Wielki Młyn z mostku nad młynówką, od strony ujścia młynówki do rzeki Nysy Kłodzkiej [fot. ralf - 29.11.2009].JPG

Plik ściągnięto 73 raz(y) 3,38 MB

(zał.17) Widok na Wielki Młyn z okolicy mostku nad młynówką, od strony ujścia młynówki do rzeki Nysy Kłodzkiej [fot. ralf - 29.11.2009].JPG

Plik ściągnięto 64 raz(y) 3,23 MB

ralf · Wysłany: 2018-12-10, 17:50

Zamieszczam zdjęcia kamiennej tablicy o długości ok. 42 cm i grubości 5 cm, która obita jest stemplami o treści (lustrzanie odbitej): "Grosse Mühle Aktiengesellschaft / Triumph / Feinster / Kaiser-Auszug / Neisse". Proszę o pomoc w identyfikacji tego przedmiotu.

(zał.1) Jeden ze stempli znajdujących się na płycie (odwrócony dla czytelności) [fot. Michumm].JPG

Plik ściągnięto 47 raz(y) 2,46 MB

(zał.2) Kamienna płyta obita stemplami [fot. Michumm].JPG

Plik ściągnięto 44 raz(y) 3,78 MB

(zał.3) Bok kamiennej płyty obitej stemplami [fot. Michumm].JPG

Plik ściągnięto 44 raz(y) 1,61 MB

ralf · Wysłany: 2019-02-03, 07:45

Aktualnie trwają prace związane z rozbudową i przebudową Wielkiego Młyna, które rozpoczęto w dniu 9 stycznia br. Do dnia dzisiejszego wyburzono w całości dwa połączone ze sobą budynki i rozpoczęto burzenie trzeciego. Wstawiam poniżej zdjęcia wykonane wczoraj (2.II.2019 r.), ukazujące bieżący postęp prac.

(zał.1) Dzień 2.II.2019 r. Burzenie budynków Wielkiego Młyna [fot. ralf].JPG

Plik ściągnięto 47 raz(y) 3,64 MB

(zał.2) Dzień 2.II.2019 r. Burzenie budynków Wielkiego Młyna [fot. ralf].JPG

Plik ściągnięto 62 raz(y) 3,54 MB

(zał.3) Dzień 2.II.2019 r. Burzenie budynków Wielkiego Młyna [fot. ralf].JPG

Plik ściągnięto 68 raz(y) 3,17 MB

(zał.4) Dzień 2.II.2019 r. Burzenie budynków Wielkiego Młyna [fot. ralf].JPG

Plik ściągnięto 27 raz(y) 3,66 MB

(zał.5) Dzień 2.II.2019 r. Burzenie budynków Wielkiego Młyna [fot. ralf].JPG

Plik ściągnięto 43 raz(y) 3,52 MB

(zał.6) Dzień 2.II.2019 r. Burzenie budynków Wielkiego Młyna [fot. ralf].JPG

Plik ściągnięto 35 raz(y) 3,47 MB

(zał.7) Dzień 2.II.2019 r. Burzenie budynków Wielkiego Młyna [fot. ralf].JPG

Plik ściągnięto 44 raz(y) 3,64 MB

neisserka · Dołączył: 12 Gru 2017 Posty: 9

Hmm zostało właściwie pół młyna. Mam trochę mieszane uczucia odnośnie tego, że aż tak go modyfikują. No ale zobaczymy jaki będzie efekt końcowy.

maciek · Dołączył: 19 Lis 2017 Posty: 56 Skąd: Nysa

Nie wiem co mam myśleć o tej przebudowie... Na wizualizacji były 3 budynki młyna połączone szklanym łącznikiem z nowym budynkiem - obecnie został już tylko budynek z herbami...

Obelix · Dołączył: 19 Lis 2017 Posty: 67 Skąd: Neisse/Nysa

Za przeproszeniem, ktoś znowu wydymał kogoś bez wazeliny. A tym ktosiem był inwestor, a wydymanym... :-/

Czy przypadkiem już tak nie było z zabudową Rynku, że wizualizacja sobie a rzeczywistość sobie. I nawet kary konserwatorskie, jeżeli budynki były w rejestrze nie odstraszą inwestora.

Michumm · Dołączył: 21 Lis 2017 Posty: 42 Skąd: Kiełczów

Tyle fajnego drewna tam jest co widzę :(

Neisse · Dołączyła: 01 Gru 2017 Posty: 259

Poniżej wizualizacje Wielkiego Młyna.
Na początku miało być śliczne, stylowo i w całości oryginalnie (fotka nr 1).
Sam pan Starosta dużo dyskutował i zachwalał projekt.
Później już gorzej i mniej oryginalnie (fotka nr 2).
Teraz patrząc na przebieg prac (fotki powyżej) to jest totalna rozpierducha.
Patrząc tylko jak dobiorą się do głównego budynku, po czym może zostać stwierdzony jego zły stan techniczny i rozpieprzą wszystko. Powstaną nowoczesne klocki i tyle będzie po wiekowym zabytku....
Żenada.....
Gdzie w tym kraju jest instytucja Konserwatora zabytków ???
Przecież zburzone budynki istniały już w 1925 roku.
Jeśli np. ktoś przebudowałby lub zburzył jeden z budynków willowych z tego samego okresu (co zniszczone budynki Wielkiego Młyna) na ulicy Bohaterów Warszawa poszedłby najprawdopodobniej za kraty - a tu zjawisko delikatnie mówiąc dziwne i moim zdaniem niepojęte (?)
Myślę, że niebawem ten sam los może czeka budynek rzeźni i kasyna oficerskiego na terenie byłego FSD.
Szkoda, że władza w Nysie ma to w nosie.......

1 - pierwsza wizualizacja Wielkiego Młyna.jpg

Plik ściągnięto 70 raz(y) 105,23 KB

2 - kolejna wizualizacja Wielkiego Młyna.jpg

Plik ściągnięto 73 raz(y) 88,08 KB

Obelix · Dołączył: 19 Lis 2017 Posty: 67 Skąd: Neisse/Nysa

Zamieszczam zapewnienie p. Burmistrza co do zachowania istniejących form budynków Wielkiego Młyna. I jestem ciekaw jak teraz będzie się tłumaczyło wyburzenie budynków, które były pod nadzorem.
Maciek, może Ty zapytasz p. Burmistrza jako Radny Miejski, o tą sprawę.

Młyn.jpg

Plik ściągnięto 66 raz(y) 502,62 KB

Neisse · Dołączyła: 01 Gru 2017 Posty: 259

Tak jak już wspomniano wyżej - najpierw są wspaniałe wizualizacje, kosztowne, nawiązujące do historii, a potem cięcie kosztów i kwadratowe dziadostwo.
Z Rynkiem po 3 czy 4 wizualizacjach powstaje okrojona w stosunku do historycznej zabudowy mizernota.
Panowie Burmistrz i były Starosta powinni się teraz wypowiedzieć w sprawie młyna...
Ciekaw jestem czy sprawa nabierze większego rozmachu (?)
Może Nowiny nyskie zrobią trochę hałasu w sprawie (?) - oni takie tematy lubią …

maciek · Dołączył: 19 Lis 2017 Posty: 56 Skąd: Nysa

Już raz konserwator zabytków popisał się z Rynkiem... Z tego co kojarzę, zabudowania młyna nie są chyba wpisane do rejestru wojewódzkiego, a jedynie do gminnej ewidencji. Przy najbliższej okazji zapytam, jak wygląda temat przebudowy młyna.

Jutro zamierzam też wybrać się do konserwatora powiatowego w tej sprawie.

ralf · Wysłany: 2019-02-06, 22:17

Parę zdjęć z prac rozbiórkowych Wielkiego Młyna wykonanych dzisiaj, tj. 6.II.2019 r.

(zał.1) Dzień 6.II.2019 r. Rozbiórka Wielkiego Młyna [fot. ralf].JPG

Plik ściągnięto 57 raz(y) 5,45 MB

(zał.2) Dzień 6.II.2019 r. Rozbiórka Wielkiego Młyna [fot. ralf].JPG

Plik ściągnięto 29 raz(y) 4,99 MB

(zał.3) Dzień 6.II.2019 r. Rozbiórka Wielkiego Młyna [fot. ralf].JPG

Plik ściągnięto 40 raz(y) 4,89 MB

(zał.4) Dzień 6.II.2019 r. Rozbiórka Wielkiego Młyna [fot. ralf].JPG

Plik ściągnięto 45 raz(y) 5,69 MB

maciek · Dołączył: 19 Lis 2017 Posty: 56 Skąd: Nysa

Tak jak przypuszczałem, zabudowania nie są wpisane do Wojewódzkiego Rejestru Zabytków, a jedynie do gminnej ewidencji, w związku z czym praktycznie ciężko o jakąkolwiek specjalną ochronę. Na dzień dzisiejszy projekt nie przewiduje wyburzenia jedynego pozostałego budynku, natomiast obok mają powstać budynki nawiązujące do tych wyburzonych, z "generalnie" odtworzeniem elewacji.

ralf · Wysłany: 2021-06-03, 21:21

Zdjęcia młyna przy ul. Mostowej wykonane w 1983 roku, których autorem jest Józef Borski. Fotografie zostały upublicznione na stronie Dolnośląskiej Biblioteki Cyfrowej.

(zdj.1) Rok 1983. Młyn w Nysie. Budynek młyna.jpg

Plik ściągnięto 36 raz(y) 1,67 MB

(zdj.2) Rok 1983. Młyn w Nysie. Budynek administracyjny.jpg

Plik ściągnięto 36 raz(y) 2 MB

(zdj.3) Rok 1983. Młyn w Nysie. Budynek administracyjny.jpg

Plik ściągnięto 39 raz(y) 1,6 MB

(zdj.4) Rok 1983. Młyn w Nysie. Herb na budynku młyna.jpg

Plik ściągnięto 20 raz(y) 2,16 MB

(zdj.5) Rok 1983. Młyn w Nysie. Komora mączna.jpg

Plik ściągnięto 31 raz(y) 2,27 MB

(zdj.6) Rok 1983. Młyn w Nysie. Komora otrębowa.jpg

Plik ściągnięto 32 raz(y) 2,49 MB

(zdj.7) Rok 1983. Młyn w Nysie. Pędnie główne młyna.jpg

Plik ściągnięto 40 raz(y) 2,04 MB

(zdj.8) Rok 1983. Młyn w Nysie. Pędnia w warsztacie mechanicznym.jpg

Plik ściągnięto 35 raz(y) 2,12 MB

(zdj.9) Rok 1983. Młyn w Nysie. Mlewnik walcowy podwójny.jpg

Plik ściągnięto 40 raz(y) 1,95 MB

(zdj.10) Rok 1983. Młyn w Nysie. Urządzenie do ostrzenia.jpg

Plik ściągnięto 35 raz(y) 1,85 MB

(zdj.11) Rok 1983. Młyn w Nysie. Mlewnik walcowy podwójny.jpg

Plik ściągnięto 34 raz(y) 1,72 MB

(zdj.12) Rok 1983. Młyn w Nysie. Mlewnik walcowy podwójny.jpg

Plik ściągnięto 30 raz(y) 1,97 MB

(zdj.13) Rok 1983. Młyn w Nysie. Mlewnik walcowy podwójny.jpg

Plik ściągnięto 32 raz(y) 2,03 MB

(zdj.14) Rok 1983. Młyn w Nysie. Obrotomierz.jpg

Plik ściągnięto 31 raz(y) 2,26 MB