Forum Historii Nysy

ralf · Wysłany: 2023-11-02, 08:47 **Gmach wydawnictwa gazety "Neisser Zeitung"**

Zbudowany w 1873 roku trójskrzydłowy, ceglany gmach ówczesnego urzędu pocztowego przy Rynku Garncarskim (Töpfermarkt), a od 1896 r. wydawnictwo i drukarnia dziennika „Neisser Zeitung”, to jeden z rzadziej obfotografowanych gmachów urzędowych w przedwojennej Nysie. Znane są mi jedynie dwa zdjęcia, które w szerszej skali pokazują jego fasadę i oba wykonane zostały podczas powodzi w 1938 roku.

Opierając się na zdjęciach lotniczych, na których uchwycono ten budynek, można stwierdzić, że jego elewacja frontowa (tj. od strony Rynku Garncarskiego) miała ok. 40 m długości, elewacja od strony ul. Wałowej ok. 17 m długości, a elewacja od strony ul. Chodowieckiego ok. 20 m długości. Każde skrzydło budynku posiadało zatem inną długość, ale również szerokość. Skrzydło główne miało szerokość ok. 9,5 m, a szerokość skrzydeł bocznych wynosiła: północnego - ok. 13,5 m oraz południowego - ok. 11 m. Gmach był przykryty dachem dwuspadowym.

Budynek posiadał dwa piętra nadziemne, poddasze i dolną elewację w postaci podpiwniczenia. W elewacji frontowej znajdowały się trzy wejścia: jedno pośrodku i dwa na przedłużeniu skrzydeł. Nad wejściem środkowym, na wysokości poddasza znajdował się zegar mechaniczny.

Załączam parę widoków, na których stosunkowo dobrze widać ten obiekt. Budynek przetrwał wojnę prawdopodobnie bez większych zniszczeń (przynajmniej zewnętrznych), ale jakiś czas po wojnie został zburzony i od tego czasu w jego miejscu znajduje się niezabudowany skwer.

(zdj.1) Powódź 1938 r. Widok na budynek wydawnictwa gazety 'Neisser Zeitung' przy Rynku Garncarskim.jpg

Plik ściągnięto 14 raz(y) 673,32 KB

(zdj.2) Powódź 1938 r. Budynek wydawnictwa gazety 'Neisser Zeitung' przy Rynku Garncarskim.jpg

Plik ściągnięto 14 raz(y) 1,24 MB

(zdj.3) Okres międzywojenny. Widok z budynku daw. Urzędu Skarbowego w dzis. ul. Teatralną. Po lewej budynek wydawnictwa gazety 'Neisser Zeitung' przy Rynku Garncarskim.jpg

Plik ściągnięto 13 raz(y) 622,19 KB

(zdj.4) Rok 1939. Zdjęcie lotnicze z zaznaczonym budynkiem wydawnictwa gazety 'Neisser Zeitung'.jpg

Plik ściągnięto 19 raz(y) 1,85 MB

(zdj.5) Okres międzywojenny. Zdjęcie lotnicze z zaznaczonym budynkiem wydawnictwa gazety 'Neisser Zeitung'.jpg

Plik ściągnięto 14 raz(y) 1,44 MB

ralf · Wysłany: 2023-11-02, 22:04

Budynek, o którym mowa w temacie zaprojektował znany architekt o nazwisku Albert Franke. Wiele dawnych gmachów w Nysie było projektu właśnie Frankego, m.in. Szkoła Wojenna, czy Szkoła Katolicka dla Chłopców.

W roku 1896, kiedy funkcjonujący w tym budynku urząd pocztowy przeniósł się do nowego gmachu przy dzis. ul. Krzywoustego, nieruchomość przy Rynku Garncarskim wystawiono na sprzedaż. Kupił ją za sumę 65000 marek Ferdinand Bär.

Poniżej załączam plan budynku wydawnictwa i drukarni „Neisser Zeitung”, który pochodzi z 1896 roku. Widzimy na nim rozrysowany układ pomieszczeń na parterze, w których mieścił się zakład. Z kolei na pierwszym piętrze znajdowały się mieszkania.

Bibliografia:
Krzysztof Pawlik: „Das letzte Gebaude der altesten Druckerei in Neisse”, [w:] „Schlesischer Kulturspiegel”, R.32, zeszyt 4, 1997 r., s. 57-58.

Plan parteru budynku wydawnictwa i drukarni dziennika 'Neisser Zeitung' z roku 1896.jpg

Plik ściągnięto 9 raz(y) 398,38 KB

ralf · Wysłany: 2023-11-12, 18:32

Fotografia wykonana w latach 30. XX w. przez Grete Hoffmann z dachu budynku wydawnictwa przy Rynku Garncarskim w kierunku kościoła św. Jakuba. Na pierwszym planie starszy mężczyzna wykonujący drobne prace murarskie przy kominie. Z prawej strony widoczna elewacja nieistniejącego już budynku Szkoły Katolickiej dla Chłopców.

Lata 30. XX w. Widok z dachu wydawnictwa gazety 'Neisser Zeitung' na kościół św. Jakuba [fot. Grete Hoffmann].jpg

Plik ściągnięto 15 raz(y) 3,3 MB

ralf · Wysłany: 2023-11-20, 20:41

Fotografia wykonana w okresie międzywojennym z dzis. ul. Kolberga (Töpferstrasse) w kierunku gmachu wydawnictwa "Neisser Zeitung". Widać go pośrodku zdjęcia, na ostatnim tle. Widoczne wejście to jego pierwsze (z trzech) od strony dzis. ul. Chodowieckiego. Budynek na pierwszym planie z lewej strony to kościół św. Barbary, a budynek po prawej stronie to nieistniejąca już kamienica na Rynku Garncarskim, która kiedyś przylegała do zabudowań tamtejszego młyna.

Okres przedwojenny. Widok z dzis. ul. Kolberga w kierunku budynku wydawnictwa 'Neisser Zeitung'.jpg

Plik ściągnięto 9 raz(y) 270,3 KB

ralf · Wysłany: 2023-11-24, 20:44

W listopadzie 2023 r. na terenie, gdzie stał gmach wydawnictwa, rozpoczęły się prace ziemne zmierzające do wzniesienia w tym miejscu budynków mieszkalnych wraz z podziemnym parkingiem. W trakcie tych prac odkopano m.in. mury wspomnianego gmachu. Odsłonięte relikty można obejrzeć na fotografiach, które znajdują się na Forum, w temacie poświęconym prowadzonym obecnie pracom, pod linkiem: KLIK.

ralf · Wysłany: 2023-11-26, 12:51

Grafika powstała na podstawie szkicu gmachu wydawnictwa „Neisser Zeitung”, który zamieścił Krzysztof Pawlik w swoim artykule pt. „Das letzte Gebaude der altesten Druckerei in Neisse”, opublikowanym na łamach czasopisma „Schlesischer Kulturspiegel” (R.32, zeszyt 4, 1997 r., s. 57-58). Szkic pierwotnie ukazał się w 1899 r. w „Festblatt der 46. Generalversammlung der Katholiken Deutschlands zu Neisse” (wyd. z dn. 27 sierpnia).

Gmach wydawnictwa 'Neisser Zeitung' przy Rynku Garncarskim.jpg

Plik ściągnięto 7 raz(y) 1,89 MB

ralf · Wysłany: 2023-11-26, 21:57

Można się zastanowić, dlaczego z wybudowanego w roku 1873 gmachu poczty przy Rynku Garncarskim, po niespełna 20 latach funkcjonowania tej placówki, postanowiono ją przenieść do innego, nowo wybudowanego budynku przy ul. Krzywoustego (Berlinerstrasse), jednocześnie sprzedając starszy gmach. Odpowiedź na to pytanie znajdziemy w pewnym załączniku (Anlage XVI) wydanym w 1895 roku do „Etat der Reichs-Post und Telegraphenverwaltung für das Etatsjahr 1894/95”, na str. 43. Czytamy w nim, że:

"Budynek poczty Rzeszy w Nysie, zbudowany w latach 1871-73, okazał się całkowicie niewystarczający pod względem powierzchni z powodu dużego wzrostu ruchu, którego w chwili jego budowy nie dało się przewidzieć. W ciągu ostatnich kilku lat, odkąd najbardziej wewnętrzny pas twierdzy został przeznaczony dla budownictwa prywatnego, w Nysie powstały już całe nowe kwartały zabudowań. Spowodowało to taki wzrost natężenia ruchu, że warunki przestrzenne na poczcie, z którą od 1876 r. połączono również szybko rozwijającą się usługę telegraficzną, stały się całkowicie nie do przyjęcia i dają społeczeństwu uzasadniony powód do narzekań. Nie istnieje możliwość rozbudowy powierzchni biurowej, ze względu na ograniczoną własność pocztową. Samo położenie komunikacyjne budynku poczty jest obecnie niekorzystne ze względu na kierunki w jakich rozwija się miasto. Aby zbudować nowy budynek poczty, administracja pocztowa w 1892 roku nabyła dogodnie zlokalizowaną działkę przy Berlinerstrasse, obok promenady na Zerbonistrasse. Działka powstała na zniwelowanym, dawnym terenie fortyfikacyjnym twierdzy."