Forum Historii Nysy

[ralf]

Żołnierze niemieccy podczas ćwiczeń w fosie wewnętrznej Fortu Prusy. Zapewne lata 30. XX w.

---

zdj.1. W fosie wewnętrznej Fortu Prusy w Nysie.JPG Własność: Neisser Heimatmuseum - Hildesheim.

Plik ściągnięto 19 raz(y) 180,11 KB

zdj.2. W fosie wewnętrznej Fortu Prusy w Nysie.JPG Własność: Neisser Heimatmuseum - Hildesheim.

Plik ściągnięto 12 raz(y) 159,54 KB

zdj.3. W fosie wewnętrznej Fortu Prusy w Nysie.JPG Własność: Neisser Heimatmuseum - Hildesheim.

Plik ściągnięto 15 raz(y) 219,19 KB

[ralf]

Zdjęcie Fortu Prusy wykonane z tarasu Wieży Ciśnień przed 1945 rokiem. Na dole, po lewej stronie widoczna nieistniejąca dziś brama.

---

Fort Prusy przed 1945 r.jpg

Plik ściągnięto 15 raz(y) 719,1 KB

[ralf]

Natknąłem się na informację, że na kamieniu węgielnym w Forcie Prusy umieszczony był napis o treści:

„Friedrich II., König von Preußen, diese neue Festung nach seiner eigenen Einrichtung gebaut, den Grundstein selbst gelegt im Jahre 1743, den 20 Mai, und das Werk vollziehen lassen durch Generalmajor von Walrawe.”

Tłum.: „Fryderyk II, król Prus, zbudował tę nową fortecę według własnego projektu, sam położył kamień węgielny w 1743 roku, 20 maja, a pracami kierował generał major von Walrawe”.

Źródło: Max Warmbrunn: „Neisser Denkmäler”, [w:] „Neisser Heimatblatt”, nr 38/39, marzec 1954 r., s. 2.

[ralf]

W Forcie Prusy w 1794 r. więziony był generał Marie Joseph de La Fayette (*1757, †1834), który spędził tam cztery miesiące, tj. od dnia 16 stycznia do 17 maja. Generał zajmował dwa nieduże pomieszczenia, które znajdowały się przy końcu poterny bramnej, tuż przed wejściem na dziedziniec fortu, po prawej stronie. Pierwsze pomieszczenie miało długość 6 m, szerokość 3.8 m oraz wysokość 2.45 m (pow. ~23 m²). Z kolei drugie pomieszczenie – odpowiednio: 6 m, 4.75 m, 2.45 m (pow. 28.5 m²). W obu pomieszczeniach znajdowało się okratowane okno, wychodzące na dziedziniec. Grubość muru okiennego wynosiła 2.5 m. Wszystkie ściany oraz płaski sufit były otynkowane zaprawą murarską. Tylko w drugim pokoju, w którym mieszkał La Fayette, znajdował się piec kaflowy. Dla kogo przeznaczony był pokój frontowy, tego nie udało się ustalić, być może dla służby. Oba te pomieszczenia pod koniec XIX w. były wykorzystywane przez strażnika koszarowego do przechowywania m.in. drewna, węgla i ziemniaków. Po prawej stronie drzwi wejściowych do tychże pomieszczeń, na haku wisiała drewniana tablica z napisem:

„Der französische General
Marquis la Fayette
bewohnte vom 16. Februar bis 17. Mai 1794
dieses Zimmer und wurde von hier nach Bruenn transportirt”

We ww. inskrypcji widnieją dwa błędy, po pierwsze – powinien być „styczeń”, zamiast lutego, a po drugie – generał La Fayette nie został zabrany do Brna, ale do Ołomuńca. Czas umieszczenia tabliczki z błędnym tekstem nie jest znany (przed 1895 r.). Już pod koniec XIX w. pisano, że kazamaty Fortu Prusy od lat były niezamieszkane. W roku 1870 byli w nich umieszczeni pierwsi francuscy jeńcy wojenni.

Na załączonym niżej planie Fortu Prusy z ok. 1868 r. zaznaczyłem kolorem niebieskim dwa pomieszczenia, które miał zajmować generał La Fayette. Fort przed 1868 r. przechodził pewne przebudowy, więc nie wiadomo czy układ pomieszczeń na tym planie odpowiada stanowi z roku 1794, kiedy to na forcie przebywał La Fayette.

Przedstawione w tym poście informacje przekazał ok. 1895 r. prof. Heinrich Rose (*17.VI.1839 Kłodzko, †20.VI.1904 Nysa), nauczyciel Gimnazjum Realnego w Nysie oraz wieloletni członek honorowy Towarzystwa Filomatów. Jego krótka nota biograficzna znajduje się w periodyku „32. Bericht der wissenschaftlichen Gesellschaft Philomathie in Neisse, vom Oktober 1902 bis Oktober 1904”, na str. 238.


Oprac. ralf
Na podstawie:
• Julius Krebs: „Französische Staatsgefangene in schlesischen Festungen”, Breslau 1895, s. 11.
• „Gedenksteine in Neisse”, [w:] „Rübezahl. Der Schlesischen Provinzialblätter / Der Neuen Folge” (R.72 / R.7), Breslau 1868, s. 444.

---

Plan Fortu Prusy z ok. 1868 r. z zaznaczonymi na niebiesko pomieszczeniami, w których miał być więziony generał La Fayette w 1794 r.JPG

Plik ściągnięto 4 raz(y) 1,82 MB