Forum Historii Nysy

[ralf]

Podczas oblężenia napoleońskiego w 1807 r. budynek Domu Wagi został trafiony 32 kulami, co spowodowało jego liczne uszkodzenia. W roku 1886 magistrat Nysy podjął decyzję o gruntownej renowacji zabytku. Wstępne, skrupulatne przygotowania do prac trwały do jesieni 1887 roku. W październiku tego samego roku wzniesiono rusztowania, a w maju 1888 r. był już gotowy projekt renowacji malowideł. Nad jego realizacją pracował przez kolejne dwa lata profesor Heinrich Irmann z Wrocławia, zarówno „na miejscu”, jak i w czasie gdy przebywał poza Nysą. W dniu 5 października 1890 roku mieszkańcy Nysy mogli podziwiać odnowioną fasadę Domu Wagi. Koszt całej renowacji opiewał na kwotę 24495 marek.

Poniżej znajduje się spis identyfikujący malowidła i figury na frontowej elewacji zabytku, które widniały tam po przeprowadzeniu ww. renowacji. Każdemu elementowi przypisano w poście liczbę lub literę, a te z kolei naniesiono na załączony do posta szkic budynku, który obrazuje, gdzie dokładnie dany element się znajdował. Autorem szkicu jest Wolfgang Zwirner, jednocześnie twórca artykułu opublikowanego w 1982 r. na łamach „Neisser Heimatblatt”, na podstawie którego mógł powstać ten post.

A – Archanioł Michał, w lewej ręce trzyma włócznię.
1 – herb Nysy, tj. sześć lilii biskupich na czerwonym tle.
2 – nimfa wodna.
3 – bóg morza o ogonie delfina, w prawej ręce trzyma trójząb, a w lewej ręce konchę, w którą dmie.

Głowy postaci ze Starego Testamentu:
4 – Abraham, praojciec wielu narodów.
5 – Izrael, nazywany również Jakubem.
6 – Juda, czwarty syn Izraela.
7 – Mojżesz - prorok, prawodawca i przywódca Izraelitów.
8 – Jozue, następca Mojżesza.
9 – Gedeon, sędzia Izraela.
10 – Jefte, sędzia.
11 – Samson, ostatni z sędziów Starego Testamentu.
12 – Dawid, król Izraela i Judy.
13 – skrzydlate, legendarne zwierzę.
B – Fides - bogini rzymska, uosobienie przyrzeczenia i wierności, w prawej ręce trzyma biblię, a w lewej ręce krzyż.
14 – Ingwäonen, założyciel jednego z plemion germańskich.
15 – Istwäonen, założyciel jednego z plemion germańskich.
16 – Ariowist, wódz germański („król Germanów”)
17 – Arminiusz – syn Sigimera, tj. wodza germańskiego plemienia Cherusków.
18 – Marbod, król plemienia Markomanów.
19 – Alaryk I, król Wizygotów.
20 – Genzeryk, król Wandalów i Alanów.
21 – Teodoryk Wielki, król Ostrogotów.
22 – Alboin, król Longobardów.
23 – Chlodwig I, król Franków.
24 – Childeryk III, ostatni król Franków z dynastii Merowingów .
C – Robur - uosobienie siły, po jego prawej stronie stoi fragment kolumny, której drugi fragment trzyma w lewej ręce.
D – Sapientia - uosobienie mądrości, po jej ciele z prawej strony wije się wąż, a w lewej ręce trzyma lustro.
E – Caritas - uosobienie miłości (pragnienia dobra), matka z dwójką dzieci.
F – figura uosabiająca umiar, przelewa wodę z jednego naczynia do drugiego. Zdaniem Wolfganga Zwirnera może to być również Abudantia, uosabiająca obfitość.
H – Spes - uosobienie nadziei, w prawej ręce trzyma kotwicę, a w lewej ręce gołębia.

Głowy władców karolińskich i saskich:
25 – Pipin III.
26 – Karol I Wielki.
27 – Ludwik I Pobożny.
28 – Lotar I.
29 – Karol II Łysy.
30 – Ludwik II Niemiecki.
31 – Karol III Gruby.
32 – Arnulf z Karyntii.
33 – Ludwik IV Dziecię.
34 – Konrad I (podobno namalowano go z rysami twarzy nyskiego burmistrza o nazwisku Emanuel Warmbrunn).
35 – Henryk I Ptasznik.
36 – Otton I Wielki (podobno namalowano go z rysami twarzy tajnego radcy budowlanego o nazwisku Carl Lüdecke).
37 – Otton II.
38 – Otton III.
39 – lancknecht (żołnierz zaciężnej piechoty niemieckiej).
40 – Wizerunek Matki Boskiej w czerwonej szacie i niebieskim płaszczu (prawdopodobnie namalowano ją z rysami twarzy żony profesora o nazwisku Heinrich Irmann). Królowa Niebios widnieje w chmurach, z półksiężycem u stóp, nosi na głowie koronę i w prawej ręce trzyma berło. Dzieciątko Jezus siedzi na kolanach Maryi i trzyma w dłoni kulę ziemską.
J – Iustitia lub Temida - bogini będąca uosobieniem sprawiedliwości, w prawej ręce trzyma miecz, a w lewej ręce wagę.
K – kamienna tarcza z herbem Nysy, na dolnej krawędzi znajduje się rok „1604” (rok ukończenia budowy Domu Wagi).
L – kamienna tarcza z patronem diecezji, św. Janem Chrzcicielem i herbem miasta Nysy. Na dolnej krawędzi znajduje się napis: „S.C.N. 1604” (skrót od: Sigillum, Civitatis, Nissensis). Jest to więc niejako pieczęć miejska Nysy.

Cesarze niemieccy:
41 – Fryderyk I Barbarossa.
42 – Fryderyk II Hohenstauf.
43 – Rudolf I Habsburg.
44 – Henryk VII Luksemburski (podobno namalowano go z rysami twarzy konserwatora i malarza o nazwisku prof. Heinrich Irmann).
45 – Karol IV Luksemburski (miał zostać namalowany z rysami twarzy mistrza murarskiego i radnego miejskiego o nazwisku Pohla).
46 – Wacław IV Luksemburski.
47 – Zygmunt Luksemburski.
48 – Albrecht II Habsburg.
49 – Maksymilian I Habsburg.
50 – Karol V Habsburg.

Portrety średniowiecznych władców, poza czterema wspomnianymi wyjątkami (34, 36, 44, 45) powstały na podstawie wyników szczegółowych badań numizmatycznych prof. Heinricha Irmanna i są wizerunkami dokładnie odwzorowanymi.

Pomiędzy portretami cesarza Karola IV (45) i Wacława IV (46), poniżej figury Iustitii (J) znajduje się napis: „Pinxit Henricus Irmann anno MDCCCLXXXVIII-MDCCCXC” (tłum. „Namalowany przez Heinricha Irmanna w latach 1888-1890”).

Należy zauważyć, że malowidła na Domu Wagi znajdowały się również na sklepieniach jego podcieni, w postaci różnych herbów i ornamentów. Pośrodku widniał orzeł Rzeszy (austriacki orzeł dwugłowy), a dalej, między dwoma lwami, herb biskupa Johannes Sitsch (panował w czasie, gdy budowano Dom Wagi), czyli trzy pola: białe, czerwone i czarne. Od strony ul. Sukienniczej znajdował się malunek głowy Jana Chrzciciela, a od strony Targu Maślanego malowidło sześciu lilii biskupich. Znajdował się tam również herb burmistrza Caspar Gebauer (lew i róża), który piastował ten urząd na przełomie XVI/XVII w.

Na bocznych elewacjach budynku Domu Wagi wciąż jeszcze widać pozostałości oryginalnych malowideł (herby, monogramy, godła w wieńcach laurowych). Powierzchnie bocznych elewacji z ich malowidłami heraldycznymi tworzyły swego rodzaju (podrzędną) kontynuację cesarskich wizerunków na fasadzie.

Opracowanie i tłumaczenie: ralf

---

Układ malowideł i figur na fasadzie Domu Wagi po jej renowacji przeprowadzonej w latach 1888-1890.jpg

Plik ściągnięto 13 raz(y) 2,13 MB

[ksf]

Koloryzacja

---

Dom wagi miejskiej nysa.jpg

Plik ściągnięto 10 raz(y) 1,71 MB