Forum Historii Nysy

[ralf]

W 1863 roku Filomacja w Nysie wydała książkę pt. "Denkschrift zur Feier ihres 25jährigen Bestehens", w której zamieszczono artykuł zatytułowany "Das süße Wasser mit besonderer Berücksichtigung des Trinkwassers der Stadt Neisse". Jego autorem był urodzony w Nysie chemik i farmaceuta, właściciel apteki "Bergapotheke"przy ul. Kościuszki, dr Theodor Poleck (1821-1906). W artykule tym dość szczegółowo opisał charakterystykę wód w Nysie, zarówno podziemnych (studnie) jak i powierzchniowych (rzeki). Przedstawił wyniki swoich badań nad ich właściwościami fizyko-chemicznymi, a także opisał lokalne struktury gleby. Na uwagę zasługują podane przez Poleck’a lokalizacje ówczesnych studni oraz ich głębokości. Dane te autor – jak sam napisał – pozyskał od niejakiego mistrza Neumanna.

Oto lokalizacje i głębokości 35 studni eksploatacyjnych w Nysie (na rok 1863), w kolejności od najgłębszej, które przedstawiono w artykule, podane zarówno w stopach (’), jak i metrach (1 stopa pruska = 0,3139 m):

• na Forcie Prusy → 92’ / 28,9 m
• przy końcu ulicy Königstrasse (dzis. ul. Kościuszki) → 86 ½’ / 27,1 m
• w obu mieszkaniach inżyniera twierdzy (dzis. ul. Eichendorffa) → 62 ½’ / 19,6 m
• przy domu kupca Weigel’a na końcu ulicy Mittelstrasse (dzis. u. Głowackiego) → 49 ½’ / 15,5 m
• przy szkole we Friedrichstadt (prawdop. przy dzis. ul. Głowackiego) → 36’ / 11,3 m
• na ulicy Zollstrasse (dzis. ul. Celna), przy garncarzu Bernard’zie → 31’ / 9,7 m
• we Wewnętrznym Mährengasse (dzis. okolica ul. Słowiańskiej), przy Bödel’u → 31’ / 9,7 m
• w gazowni (dzis. ul. Wolności) → 30’ / 9,4 m
• na przednim dziedzińcu lazaretu przy Breitestrasse (dzis. ul. Ujejskiego) → 29 ½’ / 9,2 m
• przy dużym domu Hartmann’a na ulicy Breitestrasse → 28’ / 8,8 m
• na ulicy Zollstrasse, przy senatorze Pohl’u → 28’ / 8,8 m
• przy Gimnazjum Królewskim (dzis. Carolinum) → 27 ½’ / 8,6 m
• przy kościele Kreuzkirche (dzis. śś. Piotra i Pawła) → 27 ¼’ / 8,55 m
• w Dworze Biskupim → 27’ / 8,5 m
• na dziedzińcu Rezydencji Królewskiej (dzis. Pałac Biskupi) → 26 ¾’ / 8,4 m
• przy ulicy Haberstrasse (dzis. ul. Siemiradzkiego) → 25 ½’ / 8 m
• przy przytułku dla ubogich na ulicy Wilhelmstrasse (dzis. ul. Królowej Jadwigi, stoi tam blok mieszkalny Piastowska 22) → 25 ½’ / 8 m
• w bastionie IX → 23½’ / 7,4 m
• przy narożnym budynku na skrzyżowaniu ulicy Breslauerstrasse z ulicą Töpferstrasse (dzis. ul. Rynek Garncarski) → 23’ / 7,2 m
• w Komendanturze (dzis. ul. Grodzka 15) → 22¾’ / 7,1 m
• w Szkole Katolickiej (w Rynku lub na dzis. pl. Lüdinghausen) → 22 ½’ / 7 m
• na ulicy Breslauerstrasse (dzis. ul. Wrocławska), tzw. “Piękna Studnia” – 21 ½’ / 6,7 m
• na ulicy Weberstrasse (dzis. ul. Tkacka), przy fabryce karabinów → 21’ / 6,6 m
• w zachodniej części wsi Mittel-Neuland (dzis. Średnia Wieś), przy zagrodniku Riedel’u → 20’ / 6,3 m
• w południowej części wsi Mittel-Neuland, przy zagrodniku Schneider’ze → 19’ / 6 m
• przy budynku koszar VI → 18 ¾’ / 5,9 m
• we wschodniej części wsi Mittel-Neuland, przy zagrodniku Spiller’ze → 18’ / 5,6 m
• przy budynku koszar IV, od strony ulicy Breitestrasse → 17 ¾’ / 5,6 m
• przy budynku koszar VI, od strony ulicy Königstrasse → 17 ½’ / 5,5 m
• przy Szkole Ewangelickiej (prawdop. przy dzis. kościele św. Barbary) → 17’ / 5,3 m
• przy budynku koszar IV, od strony mostu na rz. Nysie → 17’ / 5,3 m
• przy budynku koszar V, od strony stoku → 16 ¾’ / 5,2 m
• przy budynku koszar V, od strony placu Fryderyka Wilhelma → 15’ / 4,7 m
• w Szkole Wojennej → 12 ½’ / 3,9 m
• w kinecie przy Bramie Berlińskiej → 2’ / 0,6 m

W przedmiotowym artykule autor wspomniał o pewnej ciekawostce, którą warto tutaj przytoczyć. Otóż podczas budowy linii kolejowej po lewej stronie rzeki Nysy (północna strona miasta), w miejscu gdzie linia ta przecinała krawędź doliny rzeki Nysy, znaleziono kawałki bursztynu wielkości pięści. Zapewne chodzi tutaj o prace ziemne przy budowie ostatniego odcinka linii kolejowej Brzeg-Nysa, na przedpolu Fortu I, które prowadzono w latach 1847-48.