Forum Historii Nysy

[ralf]

Zaginiona nyska kolumna Rolanda
Der Oberschlesier 1933 r. h. 7
Przetłumaczył i opracował: Sebastian Miechkota


"Kiedy w 1807 r. na mocy obligatoryjnego rozkazu z nyskiego placu targowego zniknęła wykonana z piaskowca kolumna Rolanda, odkryto przy okazji na podstawie datę DCCCLXXX (880), która mogła oznaczać równie dobrze jakiś okres, jak i inną właściwość; badania historyczne nie dają zadowalającej odpowiedzi. Relacjonuje F. Minsberg w swej "Geschichte der Stadt Neisse" z 1834 r.
U Hansa Lutscha w Kunstdenkmälern IV (1894), gdzie wspomniano o tym krótko, wyrażono przypuszczenie, że służyła ona za pręgierz. Również R. U. Mueller, w Vaterlaendische Bilder (1834) 142, mówi o pręgierzu. Max Hellmich w Steinerne Zengen mittelalterl. Rechtes in Schlesien (1932), nie wspomina wprawdzie o kolumnie, jednakże na stronie 17 zauważa, że spośród wielu śląskich pręgierzy wiele przedstawia figury katów, określanych mianem „Rolanda”, chociaż nie miały one nic wspólnego z zachodnio, bądź północno niemieckimi figurami Rolanda.
Plan Nysy z 1596 wg Georga Hauera przedstawia rzeczywiście kolumnę na postumencie obok fontanny rynkowej. Wspomnienie owej kolumny w źródłach miasta Nysy przybliża nas do jej właściwego kształtu, który można wywnioskować na podstawie kilku ilustracji; musi jednakże prowadzić do poszerzenia badań nad historią miasta. Zostanie tu tylko wypowiedziane przypuszczenie, że chodziło o datę MCCCLXXX (1380). Błędny osąd daty mógł wziąć się z rozpołowienia gotyckiego M podczas prac demontażowych w 1807 r. zwłaszcza, gdy pozostała tylko tylna część M [Różnica: DCCCLXXX (880) – MCCCLXXX (1380) – przyp. S.M.]. Datę 1380 można przyjąć jako wiarygodną za budowę pręgierza. Przecież niewiele wcześniej, bo 29 września 1374 r. biskup Przecław nadał miastu prawo, na mocy którego można było pojmać złodziei i rabusiów, a następnie osądzać ich wg własnego prawa (źródło: Minsberg). Do tego niezbędny był pręgierz. Jeżeli doprowadzenie nyskiego pręgierza do monumentalnej postaci zajęło 6 lat, to do tego czasu z pewnością posiłkowano się pręgierzem drewnianym".