Forum Historii Nysy

ralf · Wysłany: 2019-04-21, 17:37 **Pierścień miejskich rawelinów**

Zamieszczam spis rawelinów, które wchodziły niegdyś w skład pierścienia umocnień okalających śródmieście Nysy i które powstały za czasów panowania pruskiego.

Wcześniej jednak wstawiam definicję słowa rawelin:

Cytat:

Rawelin (z łac. ravelere - oddzielać), półksiężyc, dwuramiennik - dzieło fortyfikacyjne na planie trójkąta wznoszone przed linią obronną twierdzy o narysie bastionowym, poligonalnym albo dla osłony kurtyn, wsparcia bastionów, osłony komunikacji pomiędzy poszczególnymi elementami fortyfikacji lub zamaskowania rozmieszczenia kojców. Dzieło odkryte od tyłu i o dwóch czołach w formie wałów ziemnych osłoniętych fosą, zwykle sytuowany przed kurtyną lub kojcem.

Śródmieście Nysy otoczone było 10 rawelinami. Niestety do dnia dzisiejszego nie zachował się żaden z nich. W załączniku do tego posta znajduje się plan Nysy z 1851 r., na którym czarnymi strzałkami zaznaczono wszystkie raweliny otaczające śródmieście. Są to kolejno:

Rawelin Breslau (nowy) - zbudowany w latach 1742-1743. Od około 1830 r. używany jako plac składowania materiału i sprzętu budowlanego. W roku 1860 część terenu rawelinu została sprzedana miastu, które wzniosło w jego miejscu pierwszą nyską gazownię. W latach 1862-1880 gazownia była rozbudowywana i prawdopodobnie już wtedy część murów rawelinu została rozebrana. Około roku 1900 po rawelinie nie było już śladu.

Rawelin Mollwitz - zbudowany w latach 1742-1743. Przeznaczony do rozbiórki po 1875 r.

Rawelin Carl - zbudowany w latach 1742-1743. Przeznaczony do rozbiórki po 1875 r.

Rawelin Bischof - zbudowany w latach 1742-1743. Rozebrany w latach 1913-1921.

Rawelin Neustadt - zbudowany ok. 1742-1743 r. Rozebrany ok. 1894 r.

Rawelin Bielau - zbudowany pomiędzy 1743 i 1745 r. Zachowany w całości przynajmniej do 1908 r. Później wykorzystywany cywilnie. Rozebrany w okresie ok. 1918-1924.

Rawelin Johannis - zbudowany pomiędzy 1743 i 1745 r. W 1908 r. prawdopodobnie jeszcze istniał. W latach 1908-1910 w jego miejscu powstał nowy szpital przy dzis. ul. Bohaterów Warszawy.

Rawelin Fürsten - zbudowany pomiędzy 1743 i 1745 r. Do roku 1807 nazywany rawelinem Cardinal. Zachowany w całości do 1903 r. W roku 1914 istniał przynajmniej częściowo. Rozebrany najpóźniej pomiędzy 1918 a 1924 r.

Rawelin Berlin - zbudowany pomiędzy 1743 i 1745 r. W 1879 r. częściowo rozebrany. Do roku 1900 zachowały się przynajmniej jego resztki.

Rawelin Ohlau - zbudowany prawdopodobnie dopiero po 1745 r. Istniał jeszcze w 1897 roku i dotrwał prawdopodobnie do roku 1900 r., a następnie w jego miejscu utworzono promenadę.

Plan Nysy z 1851 roku. Czarnymi strzałkami wskazano raweliny okalające śródmieście.jpg

Plik ściągnięto 83 raz(y) 3,59 MB

ralf · Wysłany: 2023-02-25, 16:48

Interesująca fotografia wykonana na początku XX wieku, przedstawiająca końcowy odcinek fosy rawelinowej przy prawym czole rawelinu Berlin. Tam łączyła się ona z fosą bastionową. Na styku dwóch fos znajdowała się śluza nr 17.

Opis zdjęcia: Na pierwszym planie po prawej stronie widać skarpy z obwałowaniami rawelinu Berlin. Kamienica w tle z prawej strony to narożny budynek przy ul. Armii Krajowej 10 (skrzyżowanie z ul. Pola). Budynek po lewej stronie to plebania ewangelicka (Evagelisches Pfarrhaus), którą wzniesiono w 1900 roku. Na wprost w tle widać nasyp ziemny bastionu IX (św. Jadwigi), z którego wystaje słabo zauważalny niski komin. Z jego lewej strony na ostatnim tle widać szczyt nieistniejącej dziś kamienicy przy dzis. ul. Fortecznej, w której miejscu stoi obecnie blok ul. Piastowska 21. Widoczny na zdjęciu „grzyb” to element obronny o nazwie dama (fr. dame), którego zadaniem było, uniemożliwić nieprzyjacielowi przedostanie się na teren miasta po znajdującej się w tym miejscu grodzy. Do dziś w Nysie zachowały się jeszcze dwa takie elementy, nad Białką przy wejściu do parku miejskiego od strony ul. Bohaterów Warszawy (KLIK).

Opis fragmentu planu: czerwoną kropką zaznaczono miejsce, z którego wykonano zdjęcie, a zieloną kropką zaznaczono widoczny pośrodku fotografii półkolisty wlot kanału kontaktującego dwie wspomniane fosy (śluza 17). Miejsce zrobienia zdjęcia to dziś mniej więcej podwórze budynku mieszkalnego przy ul. Armii Krajowej 3.

Początek XX wieku. Widok na koryto fosy rawelinowej przy rawelinie Berlin. W tle po prawej narożna kamienica przy dzis. ul. Armii Krajowej 10.jpg

Plik ściągnięto 29 raz(y) 970,06 KB

Fragment planu Twierdzy Nysa z 1783 roku.jpg

Plik ściągnięto 21 raz(y) 1,54 MB