Forum Historii Nysy

[ralf]

Kilka dni temu, prawdopodobnie udało mi się rozwikłać zagadkę historii pewnego obiektu w parku nyskim, z którą borykam się od kilkunastu lat, kiedy to po raz pierwszy w życiu przyjechałem do Nysy. Sprawą zainteresował mnie wówczas mój serdeczny Kolega - Wiktor W., a była to zima przełomu 2007 i 2008 roku. Ale po kolei ...

Przy alejce spacerowej, którą wchodzi się do parku miejskiego od strony ul. Bohaterów Warszawy i która prowadzi wzdłuż cieku Białki, na przerzuconym przez ów ciek mostku (daw. śluza nr 6) obok stawu Łabędziowego, stoi stary kamienny portal bramny (zdj.0-5). Przeglądając ponad stuletnie widokówki z obiegu, które ukazują to miejsce, można ustalić, że portal ten stał tam już w 1914 roku. Skąd się zatem tam wziął i dlaczego właśnie tam go postawiono? Już na początku sprawy można było przyjąć, że najprawdopodobniej pochodzi on z jednej ze starych nyskich kamienic, którą zapewne przebudowano lub wyburzono, a ten element architektoniczny postanowiono przenieść jako zdobny detal w miejsce codziennych spacerów ówczesnych Nysan, jakim był urokliwy teren parku miejskiego. Należy tutaj wspomnieć, że na mostku gdzie stał portal, urządzono wówczas coś na wzór małego ogrodu angielskiego. Była to kompozycja kamienno-roślinna składająca się m.in. z prowadzących pod portal kamiennych schodków (zdj.6). Na fotografii wykonanej ok. 1960 roku (zdj.7) widać, że ten malutki pagórek jeszcze wtedy obfitował w kamienie różnego kształtu i wielkości, po których dziś nie ma już śladu. Podobny portal bramny jak ten w parku, przeniesiono w okresie międzywojennym ze znanej rynkowej kamienicy pod Patrycjuszem do przejścia w wieży Wrocławskiej, gdzie znajduje się do dzisiaj (jest na nim rok "1603").

Na portalu w parku miejskim widnieją płaskorzeźby dwóch kobiet ze skrzydłami, trzymających w wyciągniętej dłoni wieniec. Być może są to greckie boginie zwycięstwa - Nike. Te same postacie w ten sam sposób zdobią wspomniany już portal z kamienicy pod Patrycjuszem. Centralną część łuku parkowego portalu zdobi nadto tarcza z monogramem o literach "F" i "B".

Parę dni temu, na stronie Niemieckiej Fototeki natknąłem się na dobrze mi znane, około 150-letnie zdjęcie Rynku w Nysie, choć tym razem, po raz pierwszy spotkałem się z tak dobrą jakością tej fotografii (zdj.8). Widać na niej narożne rynkowe kamienice przy skrzyżowaniu Rynku z ul. Celną i ul. Bracką. Przy uważniejszym przyjrzeniu się głównej bramie wejściowej kamienicy, która stoi pośrodku zdjęcia zauważymy, że zdobi ją portal (zdj.9). Widać charakterystyczny podział jego łuku na kwadraty/prostokąty, dostrzegalne są nawet dwie wspomniane na nim kobiece postacie z wieńcem w dłoni. W mojej ocenie, z prawdopodobieństwem wynoszącym minimum 90%, można stwierdzić że to właśnie jest portal, który po dziś dzień stoi przy wejściu do parku miejskiego w Nysie. Pochodziłby on zatem z kamienicy stojącej niegdyś w Rynku przy Targu Maślanym, która nosiła najpierw nr 2, a w okresie międzywojennym nr 21 i była drugą z kolei kamienicą od wylotu ul. Celnej. Na przełomie XIX i XX wieku mieściła się w niej firma "E. Buchmann", a później budynek przejęła firma "Willy Hellwig". Pewna nyska widokówka wieloobrazkowa nadana w 1901 roku pokazuje tą kamienicę już z przebudowanym na nowe witryny sklepowe parterem, bez przedmiotowego portalu.

---

(zdj.0) Portal bramny w parku miejskim. Zima przełomu lat 2007 i 2008 [fot. ralf].JPG

Plik ściągnięto 9 raz(y) 1,83 MB

(zdj.1) Portal bramny w parku miejskim. Zima przełomu lat 2007 i 2008 [fot. ralf].JPG

Plik ściągnięto 19 raz(y) 1,98 MB

(zdj.2) Portal bramny w parku miejskim. Zima przełomu lat 2007 i 2008 [fot. ralf].JPG

Plik ściągnięto 12 raz(y) 2,12 MB

(zdj.3) Portal bramny w parku miejskim. Zima przełomu lat 2007 i 2008 [fot. ralf].JPG

Plik ściągnięto 10 raz(y) 2,16 MB

(zdj.4) Portal bramny w parku miejskim. Zima przełomu lat 2007 i 2008 [fot. ralf].JPG

Plik ściągnięto 7 raz(y) 2,14 MB

(zdj.5) Portal bramny w parku miejskim. Zima przełomu lat 2007 i 2008 [fot. ralf].JPG

Plik ściągnięto 8 raz(y) 1,77 MB

(zdj.6) Fragment widokówki nadanej w 1915 r .JPG

Plik ściągnięto 28 raz(y) 838,97 KB

(zdj.7) Fragment widokówki nadanej w 1963 r.jpg

Plik ściągnięto 23 raz(y) 2,03 MB

(zdj.8) Wiek XIX. Widok z Placu Parad na rynkowe kamienice u wylotu ul. Celnej i ul. Brackiej. Pośrodku zdjęcia dawna kamienica nr 2 (21).jpg

Plik ściągnięto 43 raz(y) 921,75 KB

(zdj.9) Główna brama wejściowa do kamienicy nr 2 (21) w Rynku. Widoczny portal bramny. Zdjęcie z XIX w.jpg

Plik ściągnięto 28 raz(y) 326,81 KB