Forum Historii Nysy

[ralf]

W Nysie w roku 1915, czyli podczas I wojny światowej, uroczyście oddano do użytku publicznego figurę żelaznego Rolanda ("Eiserne Roland"), która stanęła przy narożnym filarze Domu Wagi, zwrócona w stronę ówczesnego Placu Parad (Paradeplatz). Postać miała m.in. pokazywać ówczesnym przeciwnikom wojennym, że Niemcy nadal będą stawiać silny opór i walczyć o swoją wolność.

Powyższe opracowano w oparciu o artykuł dr. Martina Kronenberga pt. "Rolande in Eisen" - Nagelung von Rolandfiguren, zamieszczony na stronie internetowej pod linkiem: https://www.kriegsnagelungen.com/

---

Figura żelaznego Rolanda przy Domu Wagi #1.jpg

Plik ściągnięto 14 raz(y) 1,36 MB

Figura żelaznego Rolanda przy Domu Wagi #2.JPG

Plik ściągnięto 13 raz(y) 552,43 KB

Figura żelaznego Rolanda przy Domu Wagi #3.jpg

Plik ściągnięto 25 raz(y) 221,3 KB

[ralf]

Drewnianą figurę „żelaznego Rolanda”, przedstawiającą sylwetkę Paula von Hindenburga postawiono w Nysie przy Domu Wagi w ramach rozpowszechnionej wówczas na terenie całej Rzeszy akcji o nazwie Kriegsnagelung, która była ściśle związana z toczącą się wówczas wojną światową. Akcja ta polegała na wnoszeniu podczas pewnych uroczystości, indywidualnych ofiar pieniężnych, za które darczyńca otrzymywał metalowy gwóźdź, który następnie wbijał w drewnianą figurę. Dążono do tego, by ostatecznie zapełnić gwoździami całą powierzchnię rzeźby (stąd określenie - „żelazny ...”). Zebrana ofiara była przeznaczana na pomoc potrzebującym żołnierzom, ich rodzinom, a także bliskim ofiar. Stanowiło to jednocześnie mobilizację społeczeństwa i zespolenie go w tzw. front ojczyźniany, a także było wielkim narzędziem propagandy wojennej państwa. Pomysł tej akcji zrodził się w lutym 1915 r. na pewnym zebraniu w Wiedniu (sam zwyczaj wbijania gwoździ sięga pocz. XVI w., a nawet starożytności) i już w następnym miesiącu stanął tam pierwszy tego typu pomnik. Akcja szybko rozprzestrzeniła się na inne miasta monarchii habsburskiej oraz objęła 750 miast na terenie Rzeszy Niemieckiej, w której postawiono około 1000 takich obiektów. Pomniki stawiano w najbardziej reprezentacyjnych miejscach, na otwartych placach. Wysokość przekazanej ofiary pieniężnej decydowała o wyborze konkretnego miejsca na powierzchni rzeźby, w którym można było wbić gwóźdź, o jego wielkości, a także rodzaju metalu, z którego był wykonany. Gwóźdź żelazny kosztował 50 fenigów, gwóźdź „srebrny” od 2 do 5 marek, a „złoty” nawet 100 marek i więcej. Największym entuzjazmem towarzyszącym akcja cieszyła się w II poł. 1915 r. oraz na początek 1916 r. Od przełomu 1916/17 następowało jej stopniowe wygasanie, aż w grudniu 1916 pruskie ministerstwo oficjalnie ogłosiło zakończenie akcji. Nie wiemy dokładnie, w jakim stopniu udało się ostatecznie zapełnić gwoździami figurę Rolanda w Nysie, niemniej patrząc na zdjęcie zamieszczone jako pierwsze w poprzednim poście, można przypuszczać, że gwoździami pokryto niemal całą rzeźbę. Nie wiadomo co stało się z figurą po zakończeniu akcji. Pomniki te najczęściej usuwano z miejsc publicznych, przekazywano szkołom, stawiano w miejscach pamięci czy w muzeach. Może za jakiś czas poznamy losy również nyskiego Rolanda.

Opracowanie: ralf, na podstawie - dr hab. Magdalena Niedzielska, „Pomniki żelazne” I wojny światowej w Prusach Zachodnich i Wschodnich [w:] periodyk naukowy Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu pt. „Klio” - t. 36, (1)/2016, s. 69-90.

Poniżej kolejna fotografia, na której widać figurę „żelaznego Rolanda” w Nysie, wykonana podczas pewnej uroczystości w czasie I w.ś.

---

Niezidentyfikowana uroczystość przed Domem Wagi w okresie I wojny światowej.jpg

Plik ściągnięto 10 raz(y) 2,52 MB