Forum Historii Nysy

[maciek]

Natarcie na Nysę prowadzone było z trzech kierunków – z północy od strony Grodkowa, ze wschodu od strony Konradowej i Wyszkowa oraz od południa z kierunku Domaszkowice-Niwnica. O ile na południu wojska radzieckie znalazły się przed Nysą 23 marca, o tyle na północy natarcie przebiegało szybciej i już 18 marca 1945 r. Armia Czerwona znalazła się w bezpośredniej bliskości Nysy. Należy przy tym wspomnieć, że Rosjanie nacierali szerokim pasem zdobywając w tym dniu większość miejscowości na północ od Nysy, m.in. Hanuszów, Złotogłowice, Regulice, Bykowice i Radzikowice. Celem operacji było zdobycie Nysy i dalej przejście z marszu do natarcia w kierunku Otmuchowa. Silny opór wojsk niemieckich w okolicach dzisiejszego cmentarza złotogłowickiego oraz z kierunku Goświnowic nie pozwolił na dalsze postępy, dlatego przystąpiono do umacniania zdobytych pozycji, prowadząc krótkie wypady w kierunku niemieckich pozycji. Do ranka 23 marca Armia Czerwona zajmowała pozycje od Nysy Kłodzkiej przez Rusocin, drogę Rusocin-Nysa, Hanuszów Górkę i dalej aż do Radzikowic wzdłuż linii kolejowej.
Natarcie na Nysę zostało zaplanowane na 23 marca, z kierunku północnego nacierała 72. Leningradzka Dywizja Strzelecka, w skład której wchodziły 14. i 187. Pułk Strzelecki bezpośrednio szturmujące miasta oraz 133. Pułk Strzelecki stanowiący rezerwę. Wsparcie zapewniały jednostki 6. Gwardyjskiego Korpusu Zmechanizowanego, w tym działa samobieżne SU-76 i SU-100, czołgi T-34-85 oraz ciężkie czołgi IS-2. Dodatkowo natarcie wspierane było pułkami artylerii rozlokowanymi w okolicach Bykowic i Sękowic, w składzie których znajdowały się haubice 122 i 152 mm, ciężkie moździerze 120 i 203 mm oraz artyleria rakietowa BM-13 i BM-31 (Katiusze). Nad polem walki dominowało radzieckie lotnictwo, m.in. myśliwce P-39 Aircobra, samoloty szturmowe Ił-2 oraz bombowe Pe-2.
O godz. 8:10 23 marca 1945 r., po ponad godzinnym przygotowaniu artyleryjskim (według porannych raportów rozchód amunicji to ponad 5000 pocisków i granatów moździerzowych) rozpoczęto natarcie w kierunku Nysy. 187. Pułk Strzelecki wsparty kompanią czołgów IS-2 z 28. Gwardyjskiego Pułku Czołgów Ciężkich, 4 działami samobieżnymi SU-100 z 1727. Pułku Artylerii Samobieżnej oraz 3. Batalionem Piechoty Zmotoryzowanej wyszedł z pozycji w okolicach stacji kolejowej w Radzikowicach i w godzinnej walce zdobył Jędrzychów, niszcząc w wiosce 2 czołgi niemieckie (Pantera) oraz 4 stanowiska ciężkich karabinów maszynowych, do niewoli wzięto ok. 20 żołnierzy niemieckich. W tym samym czasie 14. Pułk Strzelecki rozlokowany na obecnym poligonie, w okolicach rozwidlenia linii kolejowych rozpoczął natarcie w kierunku Fortu II oraz lasu w okolicach Fortu Prusy. Radziecka piechota wsparta trzema czołgami IS-2 (26. Gwardyjski Pułk Czołgów Przełamania), baterią dział samobieżnych SU-76 (1403. Pułk Artylerii Samobieżnej) oraz baterią haubic 122 mm (9. Pułk Artylerii) w ciągu dnia przełamała dwie linie niemieckiej obrony i do godz. 16 dotarła do Fortu Prusy. W godzinach przedpołudniowych Rosjanie znaleźli się pod silnym ogniem czołgów niemieckich i moździerzy z kierunku zachodniego. Wojska radzieckie zostały w tym czasie okrążone od północy przez silny oddział niemiecki, który zagroził drogom podejścia do miasta od strony Regulic. W celu zażegnania zagrożenia z rezerwy dowódcy dywizji został wydzielony samodzielny oddział składający się ze zwiadowców i fizylierów, którzy przeczesując lasek na północnych przedmieściach Nysy zlikwidowali niemiecki oddział. Jednocześnie żołnierze radzieccy ok. godz. 13-14 dotarli do okolic obecnej stacji paliw przy ul. Otmuchowskiej. Między godz. 16:30 a 18:30 nastąpiła przerwa w ataku, mająca na celu uzupełnienie amunicji, umocnienie zajętych pozycji oraz podciągnięcie haubic 122 mm, które miały prowadzić bezpośredni ogień w kierunku zabudowań, w celu likwidacji potencjalnych stanowisk ogniowych. Po godz. 18:30 rozpoczął się szturm na północne przedmieścia Nysy, poprzedzony 5 minutowym przygotowaniem artyleryjskim. Rosjanie wdarli się do miasta szerokim pasem między Bramą Ceglaną a ul. Mieczysława I. Wieczorem część domów była już zajęta żołnierzy radzieckich, m.in. zabudowania szkoły pożarniczej przy ul. Obrońców Tobruku, którą zdobył 12 osobowy oddział zwiadu pod dowództwem porucznika Woroncowa. Po zajęciu budynku, zostali okrążeniu przez dużą grupę żołnierzy niemieckich, która rozpoczęła ciężki ostrzał z ciężkich karabinów maszynowych i panzerfaustów. Rosjanie pomimo kończącej się amunicji odparli kontratak, a wysłany przez niemieckie pozycje łącznik sprowadził wsparcie, które przegoniło Niemców. Przez całą noc prowadzone były zacięte walki w całej północnej części miasta. Rosjanie byli ostrzeliwani przez ukrywających się budynkach (na strychach, w piwnicach) żołnierzy niemieckich, co ciekawe w jednym z raportów sztabowych mowa jest o dużej liczbie pożarów powstałych w wyniku podpalenia budynków przez żołnierzy niemieckich, którzy chcieli w ten sposób powstrzymać radzieckie natarcie.
Cytat z Dziennika Działań Bojowych 14. Leningradzkiego Pułku Strzeleckiego: „Kontynuując wykonanie postawionego zadania, oddziały pułku przy wsparciu ogniowym czołgów, dział samobieżnych i artylerii prowadzącej bezpośredni ogień przełamały uporczywy opór przeciwnika, zajęły fort „Prusy” i błyskawicznie wdarły się do północno-zachodnich obrzeży miasta Nysa. Następnie prowadziły zawziętą walkę o każdy dom i budynek, samodzielne grupy żołnierzy i oficerów do 19:00 zdobyły pięć domów w północno-zachodnich przedmieściach Nysy i powiększając sukces tych pierwszych grup, wszystkie oddziały 1. i 2. batalionu, przełamując uporczywy opór przeciwnika, oczyszczały kwartał za kwartałem i do 4:00 24.03.45 roku zajęły kwartał nr 24 w północnej części Nysy. O 1:30 24.03.45 roku została odparta próba rozpoznania bojem, prowadzona przez przeciwnika z kierunku wschodniego.”
W tym czasie 187. Pułk razem z działami samobieżnymi z 1433. Pułku Artylerii Samobieżnej i 6 czołgami IS-2 z 28. Gwardyjskiego Pułku Czołgów Ciężkich nacierał wzdłuż ul. Mieczysława I i dalej przez Eichendorffa i Ujejskiego dotarł do rzeki, nie pozwalając całkowicie wysadzić mostu berlińskiego (obecnie most Kościuszki), co pozwoliło na szybkie uruchomienie siłami 6. i 9. Batalionu Inżynieryjno-Saperskiego przeprawy pieszej i samochodowej o nośności 16 ton.
Do ranka 24 marca praktycznie cała północna część miasta została zajęta przez Armię Czerwoną. Tego dnia miały też miejsce zbrodnie popełnione przez żołnierzy radzieckich w klasztorach na ul. Słowiańskiej gdzie zgwałcono kilkadziesiąt sióstr zakonnych, a część z nich zabito oraz Alei Wojska Polskiego, gdzie zabito kilku braci zakonnych. W tym czasie ostatni żołnierze niemieccy stawiali opór na Górnej Wsi i w centrum. Do wieczora 24 marca 1945 r. miasto było w pełni zdobyte, ale samo centrum nie było mocno uszkodzone – potwierdzają to zdjęcia i filmy wykonane w tym czasie w mieście. Dopiero dalszy pobyt w mieście 286. Dywizji Strzeleckiej i całej masy innych jednostek pomocniczych sprawił, że na początku kwietnia całe centrum miasta spłonęło.

[Bolek]

Siostra mojej babci po wojnie przybyła do Nysy (babcia osiedliła się z mężem pod Nysą w jednej z wsi). Od niej to usłyszałem takie stwierdzenie, że Ruscy się wkurzyli i spalili miasto bo w nocy zostali zaatakowani przez Niemców, którzy weszli skrycie do miasta. Potwierdzenie tego ataku znalazłem chyba w "Szkicach Nyskich" gdzie była mowa o nocnych walkach w dzień przyjazdu grupy operacyjnej polskich milicjantów (którzy następnego dnia utworzyli miejscowe MO i UB.) Byli oni trzymani w obwodzie gdyby Niemcom się powiodło.

[maciek]

Tylko że miasto było już spalone 27 marca, a więc długo przed przyjazdem jakichkolwiek Polaków... Co więcej - duża część miasta - okolice Grodzkiej, Biskupa Jarosława, Wałowej spłonęły w dniach 16-18 marca, co potwierdzają wspomnienia niemieckich strażaków.

[Bolek]

Czy ktoś widział tą niemiecką publikację?

---

Landser-Letzte-Schlacht-um-Neisse-Endkampf.jpg

Plik ściągnięto 109 raz(y) 485,32 KB

[maciek]

Mam ją - taka typowa beletrystyka, bez żadnych szczegółów ;)

[Bolek]

Oglądałem ostatnio fragmenty "Rapsodii Nyskiej" z 1967 roku. Film nakręcony przez Społeczny Ośrodek Kultury Filmowej i Fotograficznej w Nysie przedstawia dzieje miasta od średniowiecza do czasów współczesnych. W filmie wykorzystano m.in. obrazując zdobywanie miasta przez Armię Czerwoną wspomnienia niejakiego Bakłajewa o zdobywaniu miasta. Wspomnienia obrazują rysunki walki, płonące tygrysy, ostrzeliwane bunkry czy czołg T55 jeżdżący po Poligonie. Mowa jest też o działającej w mieście jakiejś grupie polsko-radzieckiej, która poprzez zatrzymanie pociągu na moście kolejowym uniemożliwiła jego całkowite wysadzenie. Fakty czy propaganda?

[ralf]

Zamieszczam krótki artykuł zatytułowany „Бой за город Нейсе” („Bój o miasto Neisse”), który ukazał się w marcu 1945 roku w rosyjskiej gazecie „Krasnaja Zwiezda” (ros. „Красная звезда”, pol. „Czerwona Gwiazda”) - numer 71 (6059) z dnia 25 marca. Było to niedzielne wydanie gazety, w dzień po zdobyciu miasta Nysy przez Armię Czerwoną. Pod artykułem podpisał się: Майор Ф. Бубеннов. 1-й Украинский фронт. 24 марта (tłum. Major F. Bubennow. Pierwszy Front Ukraiński. 24 marca).

---

Krasnaja Zwiezda - Bój o miasto Nysę (1945 r.).jpg

Plik ściągnięto 45 raz(y) 876,37 KB

[Nazario]