Forum Historii Nysy

ralf · Wysłany: 2018-08-08, 00:43 **Jaz drewniany (dawna śluza nr 1) oraz pylony**

Drewaniany jaz (śluza nr 1), pełniący jednocześnie funkcję kładki pieszej, znajdował się na rzece Nysie Kłodzkiej do 1935 roku, ok. 80 metrów powyżej istniejącego obecnie nowego jazu klapowego, niedaleko skrzyżowania ul. Wyspiańskiego z ul. Powstańców Śląskich. Jaz drewniany (śluza nr 1) powstał prawdopodobnie ok. 1745 roku. W roku 1807, podczas oblężenia napoleońskiego, obiekt kilka razy ulegał uszkodzeniu.

Przy dwóch końcach drewnianego jazu znajdowały się na nadbrzeżach zachowane do dziś pylony, stanowiące pierwotnie konstrukcyjne umocowanie kładki pieszej. Oba pylony wraz z murami na których stały przeniesiono w 2015 roku (jako zabytki) parę metrów w głąb nadbrzeża, w związku z realizacją prac związanych z przebudową i udrożnieniem przeciwpowodziowym rzeki Nysy Kłodzkiej.
Zachowała się do dziś fotografia ukazująca inskrypcje jakie znajdowały się na fasadzie pylonu przy prawym brzegu, o treści: "SCHLEUSE Nᴿᴼ I / UMGEBAUT / 1828". W roku 2007 po całej inskrypcji pozostał już tylko numer śluzy - "I". Nie wiadomo co konkretnie oznaczała data 1828, czy budowę całego nowego jazu (śluzy) czy jedynie pewną modernizację lub odnowienie.

Oba pylony posiadają tą samą bryłę i formę architektoniczną, niemniej różnią się nieco wysokością (pylon prawego nadbrzeża - 390 cm, a lewego - 385 cm), długością w przyziemiu (pylon prawego nadbrzeża - 412 cm, a lewego - 403 cm), grubością filarów oraz ich rzutem posadowienia (pylon prawego nadbrzeża - na prostokącie 126 x 120 cm, a lewego - niemal na kwadracie 120 x 118 cm). Mury pylonów są zbudowane wyłącznie z cegły formowanej ręcznie i wypalonej w stałych piecach polowych. Cegły osadzono na zaprawie piaskowo-wapiennej.

Jaz ze śluzą nr 1 umożliwiał spiętrzenie w jego miejscu wody w Nysie Kłodzkiej i skierowanie jej do kanału Młynówki.

W roku 1935 drewniany jaz (śluzę nr 1) rozebrano, a 30 metrów niżej rzeki wzniesiono nowy betonowy jaz typu dachowego zwany "tamą wojskową", który istniał do roku 2015.

Bibliografia:
[1] Arwed Klose, "Festung Neisse", Dorau 1980.
[2] Ireneusz Płuska, "Program prac konserwatorskich murowanych ceglanych pylonów - przyczółków dawnej kładki pieszej na rzece Nysie Kłodzkiej (1828 r.)", Kraków 2012. Link: KLIK

(zał.1) Współczesne zdjęcie satelitarne. Żółtą linią zaznaczono miejsce, w którym istniał drewniany jaz (śluza nr 1).jpg

Plik ściągnięto 53 raz(y) 1,83 MB

(zał.3) Dawny drewniany jaz (śluza nr 1). Widok w kierunku zachodnim. Fragment widokówki wysłanej z Nysy w dniu 3.XII.1928 roku.jpg

Plik ściągnięto 99 raz(y) 467,88 KB

(zał.4) Grudzień 2001 r. Widok z pylonu prawego nadbrzeża na pozostałości po dawnym drewnianym jazie (śluzie nr 1) oraz na pylon po przeciwnej stronie rzeki [fot. W.W.].jpg

Plik ściągnięto 84 raz(y) 1,67 MB

(zał.5) Zdjęcie sprzed 1935 roku. Wejście na drewniany jaz (śluzę nr 1) przez pylon prawego nadbrzeża. Widoczny w tle fragment drewnianej kładki pieszej i urządzenia jazu.jpg

Plik ściągnięto 61 raz(y) 1,1 MB

(zał.6) Kwiecień 2005 roku. Pylon prawego nadbrzeża z zachowaną datą 1828 [fot. W.W.].jpg

Plik ściągnięto 49 raz(y) 1,52 MB

(zał.7) Rok 2007. Widok na pylon prawego nadbrzeża. [fot. ralf].jpg

Plik ściągnięto 29 raz(y) 2,96 MB

(zał.8) Dzień 4.X.2009 r. Pylon prawego nadbrzeża. Widok z nieistniejcego jazu dachowego [fot. ralf].jpg

Plik ściągnięto 21 raz(y) 3,84 MB

(zał.9) Dzień 4.X.2009 r. Pylon lewego nadbrzeża. Widok z nieistniejcego jazu dachowego [fot. ralf].jpg

Plik ściągnięto 24 raz(y) 4,01 MB

(zał.10) Dzień 19.IX.2009 r. Widok na pylon lewego nadbrzeża z przeciwnej strony rzeki [fot. ralf].jpg

Plik ściągnięto 27 raz(y) 15,48 MB

ralf · Wysłany: 2018-08-09, 00:04

Poniżej kilka zdjęć wykonanych w trakcie prac związanych z rozbiórką (potem przeniesieniem i odtworzeniem) zabytkowych murów i pylonów dawnej śluzy fortecznej nr 1. Pierwsze pięć fotografii (zdj.1-5) wykonano w dniu 23 sierpnia 2015 roku przed przeniesieniem prawobrzeżnego pylonu, a ostatnie zdjęcie (zdj.6) w dniu 8 października 2015 roku, już po wykonaniu tej operacji.

(zdj.1) Dzień 23.VIII.2015 r. Widok od strony parku miejskiego na dwa pylony przed ich przesunięciem w głąb nadbrzeża [fot. ralf].jpg

Plik ściągnięto 41 raz(y) 5,79 MB

(zdj.2) Dzień 23.VIII.2015 r. Pylon prawobrzeżny przed jego przesunięciem w głąb nadbrzeża [fot. ralf].jpg

Plik ściągnięto 40 raz(y) 5,21 MB

(zdj.3) Dzień 23.VIII.2015 r. Pylon prawobrzeżny przed jego przesunięciem w głąb nadbrzeża [fot. ralf].jpg

Plik ściągnięto 26 raz(y) 5,27 MB

(zdj.4) Dzień 23.VIII.2015 r. Pylon prawobrzeżny przed jego przeniesieniem w głąb nadbrzeża [fot. ralf].jpg

Plik ściągnięto 16 raz(y) 5,63 MB

(zdj.5) Dzień 23.VIII.2015 r. Pylon prawobrzeżny przed jego przeniesieniem w głąb nadbrzeża [fot. ralf].jpg

Plik ściągnięto 22 raz(y) 5,92 MB

(zdj.6) Dzień 8.X.2015 r. Pylon prawobrzeżny po przesunięciu paru metrów w głąb nadbrzeża [fot. ralf].jpg
Po lewej widoczne pierwotne miejsce, w którym stał pylon.
W tle budowa nowego jazu klapowego.

Plik ściągnięto 56 raz(y) 2,45 MB

ralf · Wysłany: 2018-08-26, 01:36

Fotografia wykonana w kwietniu 2011 roku, ukazująca prawobrzeżny pylon i stojącego pod nim mojego dziadka Stanisława (ur. 1931). Fotografia obrazuje wielkość pylonu w stosunku do postaci o wzroście 180 cm.

Pylon prawego brzegu - kwiecień 2011 r. [fot. ralf].jpg

Plik ściągnięto 48 raz(y) 3,09 MB

ralf · Wysłany: 2019-02-06, 23:52

Poniżej zdjęcie wykonane w 1933 roku ze śluzy nr 1 w kierunku ul. Wyspiańskiego. W oddali za pylonem widoczny dom dozorcy śluzowego.

Rok 1933. Widok ze śluzy nr 1 w kierunku ul. Wyspiańskiego.jpg

Plik ściągnięto 54 raz(y) 1,08 MB

ralf · Wysłany: 2022-03-07, 01:22

Prawobrzeżny pylon śluzy nr 1.

Prawobrzeżny pylon śluzy nr 1 na Nysie Kłodzkiej.jpg

Plik ściągnięto 20 raz(y) 1,43 MB

ralf · Wysłany: 2022-08-16, 16:21

Widok na prawobrzeżny pylon od strony parku miejskiego.

Jaz nr 1 - okres przedwojenny.jpg

Plik ściągnięto 15 raz(y) 346,5 KB

Jaz nr 1 - okres przedwojenny (zbliżenie).jpg

Plik ściągnięto 15 raz(y) 851,94 KB