Forum Historii Nysy

[ralf]

Niemal 10 lat temu poznałem drogą e-mailową Klausa Ueberreitera - prawnuka właściciela dawnego browaru w Nysie. Pradziadek mojego rozmówcy miał na imię Josef Jakob Ueberreiter i był z zawodu bednarzem. Na przełomie XIX i XX wieku prowadził browar mieszczący się w tzw. Czerwonym Domu (Rothes Haus) przy dzisiejszym placu Kilińskiego (Luisenplatz). Obecnie w tym miejscu znajduje się zaplecze sklepu "Biedronka". Lokalizację browaru, a dokładniej bramę do niego, zaznaczyłem niebieską strzałką na załączonym planie z roku 1905 (zdj. 1).

Od Klausa otrzymałem skany prywatnych fotografii przedstawiających browar jego pradziadka, które załączam poniżej, dokładnie w takiej jakości w jakiej mi je przysłano (zdj. 2-10). Jedną z nich jest zdjęcie grupowe. Sądząc po widniejącym na nim napisie na beczce, zostało wykonane w 1902 roku. Widać na nim siedzącego za stołem właściciela browaru z melonikiem na głowie.

Josef Jakob Ueberreiter urodził się w Kopernikach pod Nysą w dniu 19 lipca 1839 roku. Dwa dni później został ochrzczony. W wieku 30 lat, dnia 26 stycznia 1869 roku w kościele św. Jakuba w Nysie zawarł związek małżeński z Josephą Hartmann (1848-1893), z którą miał siedmioro dzieci: cztery córki i trzech synów. W roku 1893 Josepha zmarła, a rok później (1894) Josef Jakob ożenił się po raz drugi, tym razem z Franziską Wa-tzker (z domu Elsner), z którą miał jedno dziecko - syna. Josef Jakob zmarł w dniu 6 września 1904 roku w Nysie czyli dwa lata po zrobieniu wspomnianego zdjęcia grupowego.

Na tej samej fotografii, po lewej stronie od właściciela browaru (obok mężczyzny trzymającego w ręku łopatę), siedzi przy stole jego syn - Josef Ueberreiter czyli dziadek mojego rozmówcy. Josef urodził się 8 kwietnia 1873 roku w Nysie, gdzie w wieku 28 lat ożenił się z Antonie Wache (1886-1966). Był z zawodu dyplomowanym inżynierem. Pracował projektując wyposażenie kuchenne dla fabryki Kreftt: w okresie (mniej więcej) 1912-1914 we Wrocławiu, a od 1916 roku w dzielnicy Tempelhof na ulicy Richnowstrasse. Josef cierpiał na nadwagę. Było to prawdopodobnie wrodzone zaburzenie metabolizmu lipidów. Codziennie rano zwykł jadać na śniadanie móżdżki cielęce. Zmarł w bardzo mroźny poranek upadając na ulicy w dniu 14 lutego 1929 roku.

Na zdjęciu nr 11 widać Josefa ze swoją żoną - Antonie i swoim kilkuletnim synem - Kurtem Ueberreiterem (1912-1989), późniejszym znanym niemieckim chemikiem, profesorem specjalizującym się w chemii polimerów. Małego Kurta siedzącego z psem przedstawia również zdjęcie nr 12. Z kolei syn Kurta - Klaus Ueberreiter, z którym miałem przyjemność korespondować, urodził się w Berlinie w 1955 roku i jest doktorem medycyny specjalizującym się w chirurgii plastycznej.

Zamieszczam ponadto tekst kartki pocztowej (zdj. 13), wysłanej w dniu 4 lutego 1915 roku z Wrocławia przez żonę Josefa (babcię Klausa) do jej rodziców w Nysie, którzy mieszkali w kamienicy przy ul. Biskupa Jarosława. Klaus napisał mi, że rodzina od strony jego babci prowadziła w Nysie sklep na rynku z wyrobami woskowymi. Chodzi o firmę Franza Marmätzschke, która mieściła się przy Targu Rybnym, zaraz za pomnikiem Fryderyka III. Sklep widać na zdjęciu pod linkiem: http://www.fhn.cba.pl/download.php?id=54

Jakiś czas temu Klaus poprosił mnie o pomoc w zlokalizowaniu grobu jego pradziadka - Josefa Jakoba Ueberreitera. Z tego co mu wiadomo został pochowany w Nysie. Wstępne próby znalezienia pochówku nie powiodły się i zaistniała konieczność przewertowania ksiąg, na co potrzeba czasu. Będę starał się to załatwić ale póki co, jeśli ktoś mógłby w tej sprawie jakoś pomóc, będę bardzo wdzięczny.

---

zdj. 1.jpg Fragment planu Nysy z 1905 roku z zaznaczonym strzałką browarem Ueberreitera.

Plik ściągnięto 43 raz(y) 2,2 MB

zdj. 2.JPG Zdjęcie grupowe na terenie browaru w Czerwonym Domu. Rok 1902.

Plik ściągnięto 55 raz(y) 723,79 KB

zdj. 3.JPG Widok na browar z dawnego Luisenplatz (pl. Kilińskiego). Widok w kierunku północnym.

Plik ściągnięto 53 raz(y) 3,38 MB

zdj. 4.JPG Widok na browar z dawnego Luisenplatz (pl. Kilińskiego). Widok w kierunku północnym.

Plik ściągnięto 43 raz(y) 507,49 KB

zdj. 5.JPG Zabudowania browaru. Po prawej widać ul. Kościuszki. Widok w kierunku północno-zachodnim.

Plik ściągnięto 31 raz(y) 576,47 KB

zdj. 6.JPG Teren browaru. Widok w kierunku południowo-wschodnim.

Plik ściągnięto 44 raz(y) 663 KB

zdj. 7.jpg Teren browaru. Widok w kierunku południowo-wschodnim. W oddali wieża kościoła garnizonowego.

Plik ściągnięto 44 raz(y) 992,01 KB

zdj. 8.jpg Teren browaru. Widok w kierunku południowo-wschodnim. W oddali wieża kościoła garnizonowego.

Plik ściągnięto 50 raz(y) 901,08 KB

zdj. 9.JPG Teren browaru. Widok w kierunku północno-zachodnim.

Plik ściągnięto 34 raz(y) 531,54 KB

zdj. 10.JPG Teren browaru. Widok w kierunku północno-zachodnim.

Plik ściągnięto 39 raz(y) 550,56 KB

zdj. 11.jpg Josef Ueberreiter ze swoją żoną - Antonie i synem - Kurtem.

Plik ściągnięto 39 raz(y) 351,29 KB

zdj. 12.jpg Kilkuletni Kurt Ueberreiter.

Plik ściągnięto 35 raz(y) 942,14 KB

zdj. 13.jpg Treść kartki wysłanej w 1915 roku z Wrocławia do Nysy przez Antonie - żonę Josefa.

Plik ściągnięto 34 raz(y) 498,41 KB

[Obelix]

Na zdjęciu grupowym, które tak świetnie opisał Ralf, jest jeszcze jedna ważna postać dla browaru. Z lewej strony właściciela browaru Josef Jakob Ueberreiter siedzi najprawdopodobniej piwowar browaru Ernst Jung. To rozszyfrował na poprzednim forum Piwowar.
Wrzucam jeszcze parę fotek Rothes Haus'u, i butelek z tego browaru
Po zamknięciu browaru 1912, miejsce to nadal było związane z piwem. Mieściła się tam hurtownia piwa Roberta Beck'a a później Otto Asner'a. O tym napiszę trochę później

---

Germania Brauerei - Nysa.JPG

Plik ściągnięto 20 raz(y) 1,65 MB

Germania Brauerei Nysa zielona.JPG

Plik ściągnięto 24 raz(y) 1,56 MB

Germania Brauerei biała.JPG

Plik ściągnięto 24 raz(y) 108,32 KB

Friedrichstadt brąz2.JPG

Plik ściągnięto 29 raz(y) 106,77 KB

Friedrichstadt brąz1.JPG

Plik ściągnięto 24 raz(y) 119,26 KB

Rotes Haus.jpg

Plik ściągnięto 41 raz(y) 164,38 KB

182555444.jpg Rok 1945

Plik ściągnięto 52 raz(y) 146,34 KB

123153rotes_haus.jpg

Plik ściągnięto 36 raz(y) 113,17 KB

220227kilinskiego_louisen_platz_wraz_z_tzw_rotes_hausem.jpg

Plik ściągnięto 46 raz(y) 357,72 KB

074358radoszyn.jpg Miejsce po Rothes Haus

Plik ściągnięto 68 raz(y) 161,24 KB

[ralf]

[Neisse]

Browar na dwóch starych pocztówkach

---

e.jpg

Plik ściągnięto 38 raz(y) 3,75 MB

a.jpg

Plik ściągnięto 32 raz(y) 3,74 MB

[ralf]

W zbiorach Archiwum Państwowego w Opolu znajduje się oryginalna fotografia wykonana przed wojną w Nysie, przedstawiająca starszego mężczyznę przed wejściem głównym do jednej z kamienic przy Bischofstrasse (ul. Biskupa Jarosława). Na rewersie zdjęcia znajduje się odręczny podpis ołówkiem o treści: "Bischofstr. Haus das Fleischermeister Hr. Wache" (w tłum. "Ul. Biskupa Jarosława. Dom mistrza rzeźnickiego, Pana Wache"). Okazuje się, że mężczyzną na fotografii jest nysanin Carl Wache (1854-1944) - pradziadek wspomnianego wcześniej w tym temacie Klausa Ueberreitera. To właśnie Carl jest adresatem pocztówki przedstawionej w pierwszym poście tego tematu (zdj.12, zdj.13), którą napisała z Wrocławia jego córka - Antonie Wache (babcia Klausa). Innymi słowy, właściciel dawnego browaru przy Louisenplatz - Josef Jakob Ueberreiter oraz Carl Wache byli teściami dla tej samej pary małżonków. Parę dni temu korespondowałem w sprawie przedmiotowego zdjęcia z Klausem Ueberreiterem, który potwierdził, że jest to jego pradziadek Carl, z zawodu rzeźnik, zamieszkały przy Bischofstrasse 73 (po zmianie numeracji kamienic - nr 9). Fotografię, o której mowa załączam poniżej.

---

Carl Wache (1854-1944) przed wejściem głównym do kamienicy przy Bischofstrasse 9, gdzie mieszkał [zbiory AP w Opolu] _AWERS_.jpg

Plik ściągnięto 19 raz(y) 2,94 MB

Carl Wache (1854-1944) przed wejściem głównym do kamienicy przy Bischofstrasse 9, gdzie mieszkał [zbiory AP w Opolu] _REWERS_.jpg

Plik ściągnięto 11 raz(y) 509,52 KB

[ralf]