Forum Historii Nysy

[ralf]

Sześć lat temu w mediach pojawiła się informacja o tym, że:

Cytat:

Przedstawiciel Króla Salomona Gafabusa Iguru I, władcy Królestwa Bunyoro-Kitara, jednego z siedmiu królestw afrykańskiej Ugandy zwrócił się do Burmistrz Nysy z prośbą o pomoc w zbadaniu przeszłości Eduarda Schnitzera, podróżnika i etnografa znanego jako Emin Pasza mieszkającego dawniej w Nysie. Do Burmistrz Nysy napisał doradca Króla ze Stowarzyszenia Przedstawicieli Królestwa Bunyoro-Kitara na świecie. Na ten temat pojawiło się wiele nieprecyzyjnych informacji w mediach. Burmistrz Nysy zadeklarowała pomoc merytoryczną w zakresie życia i działalności Eduarda Schnitzera (Emina Paszy) w Nysie.

O tym kim był E. Pasza, czym się zajmował i gdzie, można dowiedzieć się z wielu internetowych źródeł. Poniżej zamieszczam jedynie nyski aspekt życia tego znanego w II połowie XIX wieku w całej Europie człowieka. Wielki duchem był niewielkim mężczyzną, podobno posiadał nie całe 150 cm wzrostu.

Naprawdę nazywał się Eduard Schnitzer. Przychodzi na świat 28 marca 1840 roku w jednej z najbardziej szanowanych żydowskich rodzin w Opolu. W 1841 r. jego matka Paulina, z domu Schweitzer, rodzi dziewczynkę Melanię. W kilka miesięcy później ojciec - Ludwig Schnitzer - likwiduje swoje interesy w Opolu i wyjeżdża z rodziną do Nysy, gdzie w 1845 r. nagle umiera, mając niecałe 38 lat. Rok potem matka Izaaka poślubia protestanckiego kupca Trestza. Uznaje też, że jej syn i córeczka porzucą judaizm i zostaną ochrzczeni w Kościele ewangelickim, co też się staje w roku 1846, w wyniku czego Izaak otrzymuje imię Eduard. Nasz bohater zaczyna uczęszczać do nyskiego gimnazjum Carolinum, by ukończyć w nim naukę w roku 1858 i wyjechać do Wrocławia studiować medycynę. Po 17 latach, w roku 1875, wraca do Nysy gdzie mieszka jedynie przez parę miesięcy, by pewnego dnia zniknąć i dać o sobie znać dopiero z Egiptu. Zostaje zamordowany 23 października 1892 roku w miejscowości Kanena w Kongu Belgijskim.

W grudniu 1841 roku ojciec Eduarda Schnitzera, który osiedlał się wtenczas wraz ze swoją rodziną w Nysie złożył przysięgę miejską, której niemiecki tekst przechowywany jest w Archiwum Państwowym w Opolu.
Jest bardzo prawdopodobne, że ta znana żydowska rodzina po przybyciu do Nysy zamieszkała w okolicy ówczesnej ulicy Josephstrasse (dzis. ul. Karola Miarki), gdzie mieszkała właśnie ludność żydowska.

Matka Eduarda Schnitzera – Paulina - była córką nyskiego (i wrocławskiego), żydowskiego bankiera/bankowca - Moritz'a Schweitzer'a.

Dziadek Eduarda Schnitzera (od strony ojca) – Joseph Schnitzer – był również bankierem/bankowcem.

Drugim mężem matki Eduarda Schnitzera - Pauliny - był Bernhard Trestz, dyrektor banku [w Nysie?].

Jak widać mamy do czynienia ze znaną i dobrze usytuowaną rodziną nyskich urzędników bankowych.

Znamy też dokładny okres uczęszczania Eduarda do gimnazjum Carolinum w Nysie, były to lata 1850-1858

Bernhard Trestz (drugi mąż matki E. Paszy) był również handlowcem/ kupcem (niem. Kaufmann) w Nysie. W piśmie wydawanym w XIX wieku w Berlinie pt. „Königlich Preußischer Staats-Anzeiger” nr 152 z 1870r. zamieszczono komunikat o tym, że "w postępowaniu upadłościowym obejmującym majątek kupca Roberta Wernera z Nysy tutejszy kupiec Bernhard Trestz został wyznaczony na ostatecznego zarządcę masy upadłościowej". Komunikat podpisano: "Nysa, 11 lipiec 1870r."

W czasopiśmie pt. „The Metropolitan”, wydanym w Montrealu (Kanada) w dniu 27 stycznia 1894r., na str. 7 zamieszczono informację o tym, że:
„Siostra Emina Pashy, panna Melanie Schnitzer, niedawno przeniosła się do Berlina z Feridą, małą córką odkrywcy. Od momentu kiedy dziecko zostało przywiezione z Afryki żyło w Nysie, w małym mieście – ojczyźnie swojego ojca. Panna Schnitzer zamierza w przyszłości żyć w Berlinie aby zapewnić swojej bratanicy lepszą możliwość nauki i edukacji. Mówi się, że niemiecki odkrywca był tym faktem zatroskany. Ferida nauczyła się już mówić w języku niemieckim tak dobrze jak czyni to większość dzieci w jej wieku. Wydaje się, że odziedziczyła talent do języków po swoim ojcu, który mówił po niemiecku, angielsku, francusku i w kilku afrykańskich dialektach. O prawdopodobnej śmierci swojego ojca dowiedziała się tuż przed wyjazdem z Nysy”.

Natknąłem się na trzy listy dotyczące Emina Paschy:
- Pierwszy to list od Emina Paschy do jego siostry Melanie Schnitzer w Nysie, wysłany z Zanzibaru w dniu 3 stycznia 1891 r. Na kopercie widać dokładny adres - Neisse, Ring 43. W roku 1891 na nyskim rynku obowiązywała jeszcze stara numeracja budynków, która przypisywała nr 43 do kamienicy przy Paradeplatz, w której w tym samym roku swoją działalność rozpoczął bankier Hugo Gloger.
- Drugi to list wysłany z Nysy w dniu 16 stycznia 1892 roku do E. Paschy we wschodniej Afryce. List ten nie dotarł do adresata i z dopiskiem "adresat nieznany" odesłano go w dniu 9 lutego 1892 r. spowrotem do Nysy, gdzie dotarł w dniu 7 marca 1892 r.
- Trzeci to list napisany przez Emina Paschę w czasie pobytu w Afryce i wysłany do Nysy z Bagamoyo w dniu 9 maja 1892 roku. Jest to jeden z jego ostatnich listów, za pół roku E. Pascha miał już nie życ. Adresatem listu jest siostra Paschy - Melanie Schnitzer, która mieszkała w Nysie na rynku.

W 2016 roku wydana została książka o Eminie Paszy pt. "Emin Pasza. Wieczny tułacz" (ISBN 978-83-64023-82-8), którą napisał Patryk Tomala.

---

Emin Pasza (Eduard Schnitzer).jpg

Plik ściągnięto 22 raz(y) 219,18 KB

[ralf]

Oto koperta niewymienionego jeszcze w tym temacie listu, nadanego przez Emina Paszę w Zanzibarze w dniu 31.10.1900 roku, zaadresowanego do jego siostry - Melanie Schnitzer, która mieszkała w Nysie (Rynek 43). List dotarł do Nysy trzy tygodnie później - nyski stempel pocztowy z dnia 22.11.1900 r.

---

awers.jpg

Plik ściągnięto 27 raz(y) 1,42 MB

rewers.jpg

Plik ściągnięto 15 raz(y) 373,84 KB

[ralf]

Dziś natknąłem się na list do Emina Paszy, który został nadany w Nysie w dniu 16 stycznia 1892 roku. Jako adres odbiorcy podano pierwotnie miasto Dar es Salaam we wschodniej Afryce, później adres jednak poprawiono i list skierowano do Nysy.

---

List - 16.I.1892 r.jpg

Plik ściągnięto 24 raz(y) 220,36 KB

[ralf]

Poniżej najstarsza fotografia Eduarda Schnitzera, na której ma około 7 lat (~1847 r.). Jest na nim ze swoją matką i siostrą Melanie. Zdjęcie pochodzi z książki wydanej w 1897 roku pt. "Emin Pascha", której autorem był Georg Schweitzer - kuzyn (od strony matki) Eduarda Schnitzera. W czasie kiedy wykonano tą fotografię, rodzina Schnitzerów mieszkała w Nysie. Możliwe więc, że jej twórcą był działający tam dagerotypista, a zapewne jedynym takim w Nysie do około 1849 r. (z przerwami) był Robert Jüttner.

---

Rodzina Schnitzerów ok. 1847 r. - od lewej; Eduard, Pauline, Melanie.jpg

Plik ściągnięto 13 raz(y) 795,85 KB