Forum Historii Nysy

[ralf]

Pomnik cesarza niemieckiego Fryderyka III stał w rynku na wprost ul. Wrocławskiej, na placu który nazywano dawniej targiem rybnym (Fischmarkt). Pomnik został odsłonięty w dniu 18 października 1905 roku i zlikwidowany w okresie około drugowojennym. Do dzisiaj w miejscu, w którym wznosił się cokół widoczne jest kwadratowe zagięcie płaszczyzny kostki brukowej, którą wyłożona jest obecnie ta część rynku - widać to na zdjęciach poniżej.

---

1.jpg Lokalizacja dawnego pomnika Fryderyka III ma współczesnym zdjęciu satelitarnym.

Plik ściągnięto 106 raz(y) 186,28 KB

2.jpg Pomnik Fryderyka III na dawnej pocztówce.

Plik ściągnięto 240 raz(y) 993,75 KB

3.jpg Pomnik Fryderyka III na dawnej pocztówce.

Plik ściągnięto 363 raz(y) 857,46 KB

4.JPG Zagięcie kostki brukowej w miejscu dawnego pomnika. Fotka z 3 kwietnia 2010 r.

Plik ściągnięto 96 raz(y) 769,09 KB

5.JPG Zagięcie kostki brukowej w miejscu dawnego pomnika. Fotka z 3 kwietnia 2010 r.

Plik ściągnięto 76 raz(y) 690,87 KB

6.JPG Zagięcie kostki brukowej w miejscu dawnego pomnika. Fotka z 3 kwietnia 2010 r.

Plik ściągnięto 73 raz(y) 667,98 KB

[Obelix]

A za rok władze postawią nam tam Józefa Piłsudskiego ;( I na co on tam nam.

[maciek]

Ciekawostka - Rynek już bez pomnika. Zdjęcie wykonane po 1936 r. - moim zdaniem raczej lata wojenne - rozmawiałem jakiś czas temu z mieszkanką Nysy i twierdziła, że w 1941 (kiedy wyjechała z Nysy) pomnik jeszcze stał.
Pamięta także, że w każdą niedzielę odbywały się pod pomnikiem koncerty orkiestry wojskowej, a dzieci dla żartu smarowały sokiem z cytryny ustniki instrumentów

---

28.jpg

Plik ściągnięto 163 raz(y) 945,86 KB

[Edward]

Krótki rys historyczny związany z Fryderykiem III i Nysą.
W roku 1866 w dniach od 16 czerwca do 23 sierpnia miał miejsce konflikt zbrojny określany jako Wojna prusko-austriacka, w historiografii niemieckojęzycznej nazwany Deutscher Krieg - Wojna Niemiecka, co znacznie lepiej odzwierciedla charakter tego wydarzenia. Głównymi uczestnikami były: po jednej stronie Królestwo Prus wspierane przez Królestwo Włoch i kilka państw-członkowskich Związku Niemieckiego, po przeciwnej stronie Cesarstwo Austriackie wspierane przez Saksonię, Królestwo Hanoweru, Królestwo Bawarii oraz kilka innych państw-członkowskich Związku Niemieckiego. Tłem była rywalizacja o przewodnictwo w utworzonym w 1815 r. Związku Niemieckim (niem. Deutscher Bund). Był to też konflikt interesów o unifikację Niemiec i przekształcenie Związku w federację, pomiędzy wspieranymi przez arystokrację Habsburgami, a popieranymi przez burżuazję Hohenzollernami.
W obliczu niebezpieczeństwa spowodowanego koncentracją wojak Austriackich pod Ołomuńcem, Nysa jako największa twierdza Pruska znajdująca się w pobliżu południowej granicy, przygotowywała się do obrony. Po ogłoszeniu mobilizacji stała się miejscem koncentracji II. Armii Pruskiej. W twierdzy skoszarowano przeszło 11000 żołnierzy z czego ok 9,5 tys to piechota, pozostali to kawaleria, artyleria i saperzy. W mieście wprowadzono pewne ograniczenia dla ludności cywilnej. Od godz. 23 do 5 rano obowiązywała godzina policyjna, wprowadzono także reglamentację przy zakupie żywności. Na potrzeby obronne wycięto aleję lipową prowadzącą od bramy celnej na wschód do Neuland (Średnia Wieś), a także zamierzano wyciąć podobną aleję w dzielnicy Rochus. Jednak po interwencji nadburmistrza Kuzena, który zobowiązał się w razie konieczności wyciąć aleję siłami mieszkańców miasta, aleja ta przetrwała.
W „Szkole Wojennej”, która znajdowała się przy obecnej ul. Szlak Chrobrego, została ulokowana główna kwatera sztabu II. Armii, której dowództwo od 25 maja objął następca tronu Książe Fryderyk Wilhelm - generał piechoty, Gubernator Wojskowy Prowincji Śląskiej i późniejszy cesarz Fryderyk III (1831-1888). Zapewne fakt ten zapadł w pamięci mieszkańców miasta, co sprawiło, że po latach w dniu urodzin cesarza 18 października na Rynku w Nysie stanął pomnik Cesarza Fryderyka III.
Fotografia nr. 9 w sekcji E. Voelkel http://www.fhn.cba.pl/viewtopic.php?p=231 pochodzi właśnie z 1866 roku i przedstawia jak napisano w opisie wówczas jeszcze generała Fryderyka Wilhelma Hohenzollerna ze sztabem. Pośród oficerów powinien znajdować się jego brat Albrecht – prywatnie mąż Marianny Orańskiej.

[ralf]

Pomnik Fryderyka III na Rynku w Nysie zaprojektował Ernst Seger (ur. 1868, zm. 1939), twórca zachowanego do dziś pomnika Josepha von Eichendorffa przy pl. Sikorskiego w Nysie.

Na cokole pomnika Fryderyka III znajdował się opasujący go dookoła relief (zał.1), również będący dziełem Ernsta Segera, przedstawiający m.in. nyskie osobistości tamtych czasów. Byli to: nadburmistrz Kutzen (sprawujący tą funkcję w latach 1848-1874), dyrektorzy gimnazjalni Zastra i Sondhauss, proboszcz kanonik Neumann, a także radca prawny Seger (ojciec artysty) oraz rodzice nadburmistrza Warmbrunna w grupie śląskich rolników[1].
Jak wspomniał w poprzednim poście Edward, książę Fryderyk Wilhelm (późniejszy cesarz Fryderyk III), przebywał w Nysie w 1866 roku. Podczas pracy nad reliefem Muzeum w Nysie udostępniło Ernstowi Segerowi rekwizyty w postaci strojów noszonych w 1866 roku, tak by jego dzieło dokładnie obrazowało tą epokę[2].


Przypisy:
[1] Informacja przedstawiona przez Manfreda Schuberta w jednym z numerów czasopisma "Neisser Heimatblatt".
[2] Informacja uzyskana od Manfreda Pape, kierownika związku "Neisser Heimatgemeinschaft" w Berlinie.

---

(zał.1) Awers widokówki wysłanej z Nysy w dniu 7 grudnia 1913 roku, przedstawiającej pomnik Fryderyka III. Na niebiesko zaznaczono relief.JPG

Plik ściągnięto 82 raz(y) 1,16 MB

[ralf]

W tygodniku urzędowym „Neisser Kreiss-Blatt” z dnia 31 stycznia 1901 r. możemy przeczytać apel do mieszkańców Nysy i okolic, wystosowany przez założony wówczas komitet budowy pomnika cesarza Fryderyka w Nysie. Treść apelu brzmiała (tłum.):

„Czcząc pamięć cesarza Fryderyka, wychodzimy naprzeciw życzeniom i pragnieniom naszych współobywateli wznosząc jego pomnik w Nysie. Jego najwyższa, rycerska postawa, uprzejmość i przyjazne zachowanie żyją w pamięci wszystkich, którzy pamiętają błysk w jego oku. W 1866 roku przebywał on w murach naszego miasta i w tym czasie wykazał się szczególną życzliwością, zachowując naszą Rochus-Allee, a później organizując przekazanie Placu Wiktorii naszemu miastu. Nasza miłość do cesarza, który zbyt szybko został nam odebrany, nasz szacunek dla zwycięskiego dowódcy i obowiązek wdzięczności skłaniają nas do uczczenia jego cennej pamięci w naszym mieście po wsze czasy. Dlatego zwracamy się do naszych współobywateli z serdeczną prośbą, aby dzięki hojnym darowiznom stworzyć w krótkim czasie godny pomnik cesarza Fryderyka w naszym mieście, świadczący o miłości i wdzięczności do niego ze strony mieszkańców.

Datki będą przyjmować: bankier Gloger, komandytariusze Śląskiego Związku Bankowego, ekspedycja gazety „Neisser Zeitung”, biuro magistratu oraz wszyscy niżej podpisani.

Nysa, 20 stycznia 1901 r.

Komitet budowy pomnika cesarza Fryderyka w Nysie:
Franz Ansorge – kowal, nadmistrz, J. Apfeld – radca miejski, cieśla, Bayer – radca miejski, Dr. Brüll – dyrektor gimnazjum królewskiego, Buchholz – królewski radca rządowy i budowlany, Dr. Cimbal – królewski fizyk powiatowy i radca zdrowia, Christoph – królewski starszy nauczyciel, Karl Croce – kupiec, Dominik – królewski asesor rządowy, Ellguther – rabin, Faerber – powiatowy mistrz budowlany, Franke – radca miejski, Gaedike – królewski radca budowlany, Gabel – sekretarz pocztowy, Gallien – dyrektor Gimnazjum Realnego
Gloger – radny miejski, bankier, Dr. Graber – lekarz, Grasshof – królewski, tajny radca sądowy, Hausdorf – radny miejski, właściciel hotelu, Hecker – nadsekretarz, Heldberg – prezes królewskiego sądu krajowego, Hellmann – syndyk miejski, Heyn – królewski sędzia powiatowy, A. Hillebrand – rzeźnik, nadmistrz, Hirschberger – rektor, Hitschfeld – dyrektor Poczty Cesarskiej, Hoffmann – radca miejski, Horn – radca klasztorny, Huch – radca miejski, v. Jerin – królewski rotmistrz (w st. sp.), radca ziemski, kamerdyner, Kahrstedt – królewski radca budowlany, Kassel – radny miejski, kupiec, Dr. Klein – naczelny radca miejski, Klinge – redaktor, Kollibay – radny miejski, adwokat, M. Langer – naczelnik stacji królewskich kolei żelaznych, F. Metzner – stolarz, nadmistrz, Müller – radca miejski, F. J. Neise – redaktor, Pischel – proboszcz miejski, arcykapłan, Pohris – inspektor policyjny, Pritzel – dyrektor królewskich kolei żelaznych, Radloffsky – starszy miejski, Rieger – główny księgowy prowincjonalny, Richter – królewski superintendent i proboszcz miejski, Rothkegel – królewski dyrektor muzyczny, Siegert – królewski inspektor podatkowy, Stöbe – prezydujący w stanach prowincjalnych / dyrektor towarzystwa kredytowego, Theissing – radny miejski, starszy nauczyciel (w st. sp.), Thienel – krawiec, nadmistrz, Paul Ueberall – radny miejski, introligator, nadmistrz, Walter – adwokat, Warmbrunn – nadburmistrz, Ziegan – kuratus.”