Forum Historii Nysy

[ralf]

Zamieszczam fotografie, które zostały wykonane w lecie 1939 r. na Rynku w Nysie podczas prac archeologicznych, w miejscu gdzie od 1922 roku znajdowała się Hala Miejska (Stadthalle), którą wyburzono po powodzi, jaka nawiedziła Nysę we wrześniu 1938 r. Po zakończeniu badań archeologicznych, rozpoczęto wznoszenie w tym miejscu nowego budynku miejskiej kasy oszczędnościowej (Stadtsparkasse). Do roku 1945 zdążono wybudować tylko pierwszą (podziemną) kondygnację budynku. W zasadzie w takim stanie budowla stoi do dziś.

---

Współczesny plan Nysy. Niebieskim prostokątem zaznaczono miejsce, w którym przed II wojną światową stała Hala Miejska (Stadthalle).jpg

Plik ściągnięto 55 raz(y) 610,98 KB

(1) Rynek - bad. arch.jpg

Plik ściągnięto 90 raz(y) 135,69 KB

(2) Rynek - bad. arch.jpg

Plik ściągnięto 78 raz(y) 145,49 KB

(3) Rynek - bad. arch.jpg

Plik ściągnięto 65 raz(y) 148,97 KB

(4) Rynek - bad. arch.jpg

Plik ściągnięto 42 raz(y) 160,63 KB

(5) Rynek - bad. arch.jpg

Plik ściągnięto 50 raz(y) 132,02 KB

(6) Rynek - bad. arch.jpg

Plik ściągnięto 44 raz(y) 156,44 KB

(7) Rynek - bad. arch.jpg

Plik ściągnięto 40 raz(y) 150,61 KB

(8) Rynek - bad. arch.jpg

Plik ściągnięto 43 raz(y) 125,63 KB

(9) Rynek - bad. arch.jpg

Plik ściągnięto 51 raz(y) 132,9 KB

(10) Rynek - bad. arch.jpg

Plik ściągnięto 43 raz(y) 153,43 KB

(11) Rynek - bad. arch.jpg

Plik ściągnięto 31 raz(y) 156,35 KB

(12) Rynek - bad. arch.jpg

Plik ściągnięto 75 raz(y) 406,38 KB

(13) Rynek - bad. arch.jpg

Plik ściągnięto 50 raz(y) 160,26 KB

(14) Rynek - bad. arch.jpg

Plik ściągnięto 85 raz(y) 173,78 KB

[ralf]

Podczas przedmiotowych badań archeologicznych znaleziono różnego rodzaju skorupy ceramiczne oraz inne drobne przedmioty, wskutek czego prace były prowadzone pod okiem Krajowego Urzędu Prehistorii – oddział w Raciborzu (Landesamt für Vorgeschichte, Ratibor). Szansa na znalezienie artefaktów istniała w odniesieniu jedynie do północnego skraju wykopu, ponieważ na jego pozostałym obszarze znajdowały się dotychczasowe piwnice. Zbadano zatem teren o powierzchni około 4 × 9 m². Badanie stratyfikacyjne wykazało istnienie następujących po sobie warstw (od najpłytszej do najgłębszej, w metrach):

• 0,00 - 0,20 m – nawierzchnia
• 0,20 - 0,60 m – mur ceglany (nowoczesny) z niedawno przeprowadzonej przebudowy
• 0,60 - 1,60 m – warstwa gruzu budowlanego (nowoczesnego)
• 1,60 - 2,20 m – ciemnobrązowa warstwa kulturowa, mocno poprzeplatana drewnianymi drzazgami* i zawierająca drobne artefakty pochodzące z okresu XIII / XIV w.
• 2,20 - 2,40 m – warstwa spalenizny
• 2,40 - 3,00 m – ciemna, prawie czarna warstwa kulturowa z artefaktami pochodzącymi z początku XIII wieku
• 3,00 - 3,10 m – warstwa gliny
• 3,10 m – warstwa szarego piasku aluwialnego

W obszarze badań wykopano kilka belek i desek zlokalizowanych na różnych głębokościach i w znacznych odległościach od siebie, bez wzajemnego kontekstu. Nie stwierdzono zarysów żadnych budynków. Na głębokości 2,80 m zaobserwowano rów. Miał on głębokość 0,50 m, był wyraźnie widoczny i skręcał z kierunku północnego w kierunku wschodnim. Rów ten był w pewnym miejscu wypełniony ściśle przylegającymi do siebie drągami**.

Ciemnobrązowa warstwa kulturowa (1,60 - 2,20 m) zawierała głównie pozostałości ceramiki pochodzące z końca XIII i początku XIV wieku, a także resztki skóry, której część pochodziła z butów. Znaleziono również kości bydlęce, świńskie, psie i kozie. Z kolei w ciemnej warstwie kulturowej (2,40 – 3,00 m), znajdującej się pod warstwą spalenizny, znaleziono fragmenty ceramiki pochodzące z początku XIII wieku, które częściowo posiadały prymitywne wykonanie, a także spore ilości drobnych przedmiotów żelaznych oraz resztek skóry. Spośród rzeczy żelaznych na szczególną uwagę zasługiwała ostroga, klamerka w kształcie koniczyny, bełt do kuszy starego typu, cęgi oraz parę kluczy. Wśród znalezionych kawałków skór były fragmenty butów i duża skórzana torba. Ponadto stwierdzono obecność kości konia, którego nie było w młodszej warstwie, a także kości bydła, kozy i psa. Bydło, którego szczątki znaleziono zarówno w tej, jak i wcześniejszej warstwie, posiadało bardzo małe rogi. Rasa ta była ogólnie podobna do prehistorycznego tzw. bydła torfowego.

Godna uwagi była warstwa spalenizny, która znajdowała się pomiędzy dwoma opisanymi wyżej warstwami. Podobną warstwę spalenizny znaleziono w 1883 r. podczas rozbiórki domu Nitsche’go w Rynku (patrz: dr Schulte, „Philomatie in Neisse [X.1882–X.1884]”, s. 163). Prawdopodobnie chodzi tutaj o dawną kamienicę stojącą przy Targu Zbożowym (Getreidemarkt), pomiędzy wylotem ul. Krzywoustego a nieistniejącym dziś Domem Miejskim (Stadthaus), mniej więcej w miejscu, gdzie do okresu II w. ś. mieścił się zakład optyczny Martina Kugelberga. Tam podczas wykonywania wykopu ziemnego pod nowy budynek stwierdzono warstwę spalenizny, która odpowiadała tej, którą w 1939 r. stwierdzono w miejscu dawnej Hali Miejskiej. Warstwa ta mogła pochodzić ze spalenia miasta przez Mongołów w maju 1241 r. Pod warstwą z artefaktami pochodzącymi z początku XIII wieku znajdował się już grunt macierzysty.


Przypisy:
(*) możliwe, że to właśnie te elementy widać na zdjęciach w poprzednim poście: KLIK-1, KLIK-2.
(**) możliwe, że to właśnie te elementy widać na zdjęciu w poprzednim poście: KLIK-3.

Opracował: Rafał Błaszczyk
Na podstawie: Gerhard Fock, „Grabungen auf dem Ring der Altstadt von Neisse” [w:] „Nachrichtenblatt für Deutsche Vorzeit”, zeszyt 1-2, 1941 r., s. 42-43.