Forum Historii Nysy

[ralf]

Stojący w Przełęku młyn od wielu lat jest ruiną bez dachu i kondygnacji. Można rzec, że budynek tylko czeka, aż w końcu sam się zawali. Za czasów niemieckich jego właścicielem był Josef Nester (1867-1937), a po nim Helene Skora z domu Nester (ur. ~1885 r.), która była jego ostatnią niemiecką właścicielką. Młyn funkcjonował jeszcze w czasie PRL’u.

Przedwojenne zdjęcia młyna oraz jego właścicieli zostały już wstawione w sąsiednim temacie: FOTO-1, FOTO-2, FOTO-3, FOTO-4. W tym poście zamieszczam fotografie wykonane w 1985 roku, kiedy obiekt stał już opuszczony.

---

(zdj.1) Rok 1985. Młyn w Przełęku [Zbiory IHASiT PWr].jpg

Plik ściągnięto 8 raz(y) 1,92 MB

(zdj.2) Rok 1985. Młyn w Przełęku [Zbiory IHASiT PWr].jpg

Plik ściągnięto 6 raz(y) 1,89 MB

(zdj.3) Rok 1985. Młyn w Przełęku [Zbiory IHASiT PWr].jpg

Plik ściągnięto 5 raz(y) 2,01 MB

(zdj.4) Rok 1985. Młyn w Przełęku [Zbiory IHASiT PWr].jpg

Plik ściągnięto 5 raz(y) 1,87 MB

(zdj.5) Rok 1985. Młyn w Przełęku [Zbiory IHASiT PWr].jpg

Plik ściągnięto 5 raz(y) 1,71 MB

(zdj.6) Rok 1985. Młyn w Przełęku [Zbiory IHASiT PWr].jpg

Plik ściągnięto 3 raz(y) 1,68 MB

[ralf]

Załączone zdjęcia pokazują aktualny (30.III.2025) stan budynku młyna w Przełęku, a także stojącej obok niego stodoły i domu mieszkalnego.

---

(zdj.2) Dzień 30.III.2025. Młyn w Przełęku [fot. ralf].jpg

Plik ściągnięto 9 raz(y) 5,85 MB

(zdj.3) Dzień 30.III.2025. Młyn w Przełęku [fot. ralf].jpg

Plik ściągnięto 3 raz(y) 5,04 MB

(zdj.4) Dzień 30.III.2025. Młyn w Przełęku [fot. ralf].jpg

Plik ściągnięto 6 raz(y) 5,14 MB

(zdj.5) Dzień 30.III.2025. Młyn w Przełęku [fot. ralf].jpg

Plik ściągnięto 5 raz(y) 5,92 MB

(zdj.6) Dzień 30.III.2025. Młyn w Przełęku [fot. ralf].jpg

Plik ściągnięto 5 raz(y) 5,27 MB

(zdj.7) Dzień 30.III.2025. Młyn w Przełęku [fot. ralf].jpg

Plik ściągnięto 3 raz(y) 5,27 MB

(zdj.8) Dzień 30.III.2025. Młyn w Przełęku [fot. ralf].jpg

Plik ściągnięto 3 raz(y) 5,71 MB

(zdj.9) Dzień 30.III.2025. Młyn w Przełęku [fot. ralf].jpg

Plik ściągnięto 5 raz(y) 5,67 MB

(zdj.10) Dzień 30.III.2025. Młyn w Przełęku [fot. ralf].jpg

Plik ściągnięto 4 raz(y) 5,02 MB

(zdj.11) Dzień 30.III.2025. Młyn w Przełęku [fot. ralf].jpg

Plik ściągnięto 4 raz(y) 3,43 MB

(zdj.12) Dzień 30.III.2025. Młyn w Przełęku [fot. ralf].jpg

Plik ściągnięto 5 raz(y) 4,3 MB

(zdj.13) Dzień 30.III.2025. Młyn w Przełęku [fot. ralf].jpg

Plik ściągnięto 3 raz(y) 4,18 MB

(zdj.14) Dzień 30.III.2025. Młyn w Przełęku [fot. ralf].jpg

Plik ściągnięto 5 raz(y) 5,05 MB

(zdj.15) Dzień 30.III.2025. Młyn w Przełęku [fot. ralf].jpg

Plik ściągnięto 5 raz(y) 2,37 MB

(zdj.16) Dzień 30.III.2025. Młyn w Przełęku [fot. ralf].jpg

Plik ściągnięto 6 raz(y) 1,57 MB

(zdj.17) Dzień 30.III.2025. Młyn w Przełęku [fot. ralf].jpg

Plik ściągnięto 5 raz(y) 3,16 MB

(zdj.18) Dzień 30.III.2025. Młyn w Przełęku [fot. ralf].jpg

Plik ściągnięto 4 raz(y) 2,9 MB

(zdj.19) Dzień 30.III.2025. Młyn w Przełęku [fot. ralf].jpg

Plik ściągnięto 6 raz(y) 3,63 MB

(zdj.20) Dzień 30.III.2025. Młyn w Przełęku [fot. ralf].jpg

Plik ściągnięto 5 raz(y) 2,49 MB

(zdj.21) Dzień 30.III.2025. Dom przy młynie w Przełęku [fot. ralf].jpg

Plik ściągnięto 3 raz(y) 5,15 MB

(zdj.22) Dzień 30.III.2025. Dom przy młynie w Przełęku [fot. ralf].jpg

Plik ściągnięto 3 raz(y) 5,77 MB

(zdj.23) Dzień 30.III.2025. Dom przy młynie w Przełęku [fot. ralf].jpg

Plik ściągnięto 5 raz(y) 3,1 MB

(zdj.24) Dzień 30.III.2025. Dom przy młynie w Przełęku [fot. ralf].jpg

Plik ściągnięto 3 raz(y) 1,77 MB

(zdj.25) Dzień 30.III.2025. Dom przy młynie w Przełęku [fot. ralf].jpg

Plik ściągnięto 5 raz(y) 4,16 MB

(zdj.26) Dzień 30.III.2025. Stodoła przy młynie w Przełęku [fot. ralf].jpg

Plik ściągnięto 4 raz(y) 5,02 MB

(zdj.27) Dzień 30.III.2025. Stodoła przy młynie w Przełęku [fot. ralf].jpg

Plik ściągnięto 5 raz(y) 3,21 MB

(zdj.28) Dzień 30.III.2025. Stodoła przy młynie w Przełęku [fot. ralf].jpg

Plik ściągnięto 4 raz(y) 3,94 MB

[ralf]

Rodzina Nesterów – właścicieli młyna w Przełęku, należała do dynastii młynarskiej i pochodziła z powiatu głubczyckiego (Kreis Leobschütz). W 1935 roku Josef Nester oddał młyn w Przełęku w dzierżawę 30-letniemu mistrzowi młynarskiemu o nazwisku – Leonhard Meyer, pochodzącemu z Rednitzhembach w Środkowej Frankonii. Leonhard był uprzednio zatrudniony w firmie „Danziger” w Gliwicach (Gleiwitz). Poślubił on urodzoną w Tułowicach (Tillowitz) Elfriede Poinke. Oboje później powiedzieli, że 10 lat spędzonych razem w Przełęku było ich najszczęśliwszym okresem w życiu. Tam urodziło się troje ich dzieci: Otti, Loni i Michael. Meyerowie w 1945 r. podzielili los wielu niemieckich rodzin z powiatu nyskiego, czyli ucieczkę, następnie powrót i wywłaszczenie.

Córka państwa Meyerów – Loni Burger mieszkająca do dziś w Górnej Bawarii, jakiś czas temu przekazała Kulturalno-Ojczyźnianemu Związkowi Nysan (Neisser Kultur- und Heimatbund e.V.) w Hildesheim, stare dokumenty rodzinne, które są ważnymi świadectwami odzwierciedlającymi los tysięcy Niemców zamieszkujących przed wojną region nysko-otmuchowski. Jednym z takich świadectw jest list napisany przez jej ojca – Leonharda Meyera w dniu 4 lipca 1945 r., czyli niespełna dwa miesiące po zakończeniu II wojny światowej. Oto jego treść:

„Moi Drodzy.
Wreszcie mam okazję do Was napisać. W każdym razie mam nadzieję, że list ten bezpiecznie do Was dotrze. Posłaniec chce go zabrać ze sobą do Bawarii.
A teraz kilka słów o nas. Wojna dotarła do naszej wioski. Ostatni okop znajdował się na terenie naszej dużej łąki. Oczywiście, wieś została ostrzelana i wiele rzeczy uległo zniszczeniu. Dach naszej obory spłonął, ale wszystko inne pozostało nienaruszone. Ostatnie sześć tygodni spędziliśmy w Sudetach z pięcioma końmi i dużą ilością bagażu, który udało nam się bezpiecznie przywieźć. Wszystkie moje konie, oprócz jednego, zostały mi zabrane. Do dziś dnia Rosjanie okazują się bardziej ludzcy, niż można by przypuszczać. Z drugiej strony Polacy przybywają do nas i wszędzie się rozlokowują. Oczywiście jest sporo grabieży. Polacy wywłaszczają młyny, fabryki, a nawet niektóre gospodarstwa rolne. Sytuacja ta na dłuższą metę staje się nie do zniesienia. Ale wciąż mamy nadzieję, że nasz teren pozostanie niemiecki i Polacy będą musieli go opuścić.
Do dziś nie mamy poczty, gazet ani telefonów. Nie mamy też radia. Jesteśmy więc odcięci od świata i nie wiemy, co się na nim dzieje. W moim zakładzie nadal nie ma pasów napędowych ani prądu, więc młyn wciąż nie funkcjonuje. Jeżeli niedługo przyjedzie tu jakiś Polak, to mogę tutaj nadal pracować, ale jako czeladnik. Ale nie zamierzam tego robić na dłuższą metę, gdyż planuję tymczasowo wyjechać do Bawarii z rodziną, a potem poczekać i zobaczyć, jak będę mógł dalej zarabiać na życie.
Mój majątek do 1 stycznia 1945 r. wynosił około 120 000 marek. Jednak jeśli coś pójdzie nie tak, mogę stąd wyjechać jako żebrak. Ale nic nie jest w stanie zachwiać mej duchowości. Najważniejsze, że jestem wśród Niemców i wszyscy jesteśmy zdrowi. Jak niewiele potrzeba człowiekowi do życia.
Na razie, dzięki Bogu, mamy zdrowie i mamy co jeść. Jednak wiele osób w mieście cierpi na niedostatek jedzenia, a policja oferuje kartki żywnościowe. Administracja do tej pory nie funkcjonuje. Zupełnie naturalne jest, że śmiertelność wśród osób bardzo starych i małych dzieci jest wysoka i że na razie w tej kwestii nie widać poprawy.
Muszę już kończyć. Proszę poinformujcie Michaela o mojej sytuacji. Jeżeli macie możliwość, wyślijcie mu wiadomość przez posłańca. Być może dowiecie się, jakie są również Wasze szanse na przekroczenie granicy. Wiele bym dał, żeby móc legalnie wyjechać do Niemiec.
Z serdecznymi pozdrowieniami dla wszystkich, Wasz Leonhard.”

W załączeniu wstawiam trzy zdjęcia, które pani Lona Burger (obecnie 85-letnia) udostępniła Kulturalno-Ojczyźnianemu Związkowi Nysan w Hildesheim.

Na podstawie: Andreas Quaschigroch, „Preiland. ... und vorerst keine Besserung eintreten wird!” [w:] „Neisser Heimatblatt” nr 286, 2018 r., s. 17.

---

(zdj.1) Młyn w Przełęku ok. 1940 r. [Zbiory 'Neisser Kultur- und Heimatbund e.V.' w Hildesheim].jpg

Plik ściągnięto 1 raz(y) 646,97 KB

(zdj.2) Powszedni dzień przy młynie w Przełęku w 1940 r. [Zbiory 'Neisser Kultur- und Heimatbund e.V.' w Hildesheim].jpg

Plik ściągnięto 2 raz(y) 997,44 KB

(zdj.3) Młynarz Leonhard Meyer ze swoją rodziną w Przełęku w 1940 r. [Zbiory 'Neisser Kultur- und Heimatbund e.V.' w Hildesheim].jpg

Plik ściągnięto 1 raz(y) 782,77 KB