Forum Historii Nysy

ralf

„Uroczyste otwarcie nowo wybudowanego kościoła ewangelickiego w Goświnowicach koło Nysy”

Uroczyste poświęcenie nowo wybudowanego kościoła ewangelickiego na szczycie Wachberg (tłum. Góra Strażnicza) w Goświnowicach odbyło się dnia 2 października 1868 r., zgodnie z zarządzeniem superintendenta generalnego, który udał się tam z całą komisją wizytacyjną, a także z wieloma zaproszonymi duchownymi ewangelickimi i różnymi przedstawicielami. Dzień wcześniej, wieczorem, dzwony rozbrzmiały z wieży tego kościoła, oznajmiając wkoło ewangelikom, że powstało dla nich nowe miejsce, w którym będą mogli usłyszeć słowo Boga i przyjąć jego sakrament. Następnego dnia (2.X) o godzinie 9 rano uroczysta procesja pod ochroną krzyża Chrystusa, przemaszerowała od pałacu w Goświnowicach do nowo wybudowanego kościoła na górze Wachberg. Była to podniosła procesja, jakiej ten region nigdy wcześniej nie widział. Przy dźwiękach dzwonów i trąbek rozbrzmiewało radośnie „Sei Lob und Ehr dem höchsten Gut” (tłum. „Niech będzie Najwyższemu cześć”). I tak długo, jak trwała procesja, jej niestrudzeni uczestnicy cały czas, do jej samego końca śpiewali „Gebt unserm Gott die Ehre!” (tłum. „Chwała naszemu Bogu!”). Kościół był zbudowany w stylu gotyckim na planie krzyża. Stanął na wylesionym, dość wysokim wzgórzu, które dominuje nad okolicą i zapewnia wspaniałe widoki na odległe góry i okoliczne wioski. Krzyż na wieży kościelnej błyszczał z daleka, a sam kościół był widoczny przynajmniej z kilku kilometrów. U podnóża wzgórza znajdował się gustowny budynek szkoły, w której mieściło się także mieszkanie nauczyciela oraz proboszcza. Kościół można było w pewnym sensie nazwać wotywnym, ponieważ gdy ojciec ówczesnego właściciela i patrona kościoła kupił 31 lat wcześniej wieś Goświnowice, przyrzekł sobie, że jeśli Bóg da mu łaskę, to na tej górze, która wtedy jeszcze do niego nie należała, zbuduje kościół ewangelicki i być może założy ewangelicką parafię. Okazało się, że Bóg dał łaskę, a mimo ciężkiej pracy i troski, wzrost i dobrobyt. W 1861 r. położono kamień węgielny pod budowę tego kościoła, a to, co zaczął ojciec, przejął syn i kontynuował jako święte dziedzictwo. Kiedy procesja dotarła na wzniesienie, do pięknego wejścia głównego do kościoła, udekorowanego kwiatami i wieńcami, mistrz budowlany Carl Lüdeke (1826-1894), ten sam, który wcześniej zaprojektował m.in. pałac w Kopicach (Koppitz) i Biechowie (Bechau), wręczył klucz ówczesnemu inwestorowi budowlanemu i patronowi – em. landratowi dr. Karlowi Rudolfowi Friedenthalowi, a ten z kolei przekazał go głównemu pastorowi kościoła ewangelickiego prowincji śląskiej, wypowiadając słowa, które głęboko poruszyły wszystkich obecnych. Ten dzień radości, za którym ojciec (Carl Nicolas Friedenthal, 1806-1864) i jego syn (dr Karl Rudolf Friedenthal, 1827-1890) często tęsknili, stał się jednocześnie dniem żałoby i smutku. Otóż w ciągu czterech lat poprzedzających to wydarzenie, zmarł ojciec i matka patrona kościoła, a w końcu jego jedyny, pełen pokładanych w nim nadziei 6-letni syn. Zatem kiedy przekazywał on nowy kościół, uczestniczył w tym wydarzeniu już tylko z własną rodziną. Również i z tej przyczyny kościół ten powinien być nazwany „Friedens-Kirche” (tłum. „Kościół Pokoju”), by gwiazda pokoju mogła świecić z niego ku wszystkim zranionym i rozbitym sercom, a także by w całej dolinie rzeki Nysy wszyscy pamiętali, jak bardzo kiedyś niebezpieczeństwo wojny zagrażało temu dziełu, ale jak pokój je zachował i łaska Boża pozwoliła dokończyć. Superintendent Generalny w imieniu Bożym otworzył drzwi kościoła wygłaszając ożywcze, dające otuchy przemówienie, a oczekujący, pobożny tłum napłynął do środka i wypełnił kościół do ostatniego miejsca. W rzeczywistości nawet wiele osób musiało pozostać na zewnątrz. Wnętrze kościoła było nie mniej piękne i dostojne jak jego wygląd zewnętrzny. Każdy element świadczył o należytym wyczuciu kościelnym projektanta budowli, o smaku, solidności i prostocie. Gdziekolwiek zwrócono wzrok, czy to na ołtarz, chrzcielnicę, ambonę czy organy, wszystko było wykonane w sposób perfekcyjny. Podczas budowy na niczym nie oszczędzano, gdyż według pogłosek na powstanie kościoła wydano ponad 25 tysięcy talarów z wyłącznych środków patrona. Po tym, jak wierni do kościoła przestali już napływać, przy wspaniałym, dostojnym akompaniamencie organowym odśpiewano „Allein Gott in der Höh sei Ehr!” („Chwała Bogu na wysokościach”), a superintendent generalny wygłosił mocną, podnoszącą na duchu mowę konsekracyjną na podstawie Księgi Jeremiasza, zawierającą trzy obietnice i trzy napomnienia dla patrona, kapłana i wiernych tego kościoła. Tak jak ten kościół zbudowany był głęboko, wysoko i daleko na tej górze, tak wiara, która jest w nim głoszona i z niego emanuje, powinna sięgać głęboko do wszystkich serc na wszystkich ziemiach. Następnie superintendent dokonał aktu konsekracji i poświęcił kościół jako ewangeliczny dom Boży czystej doktryny i nieskalanego sakramentu. Do modlitwy konsekracyjnej uklękło na stopniach ołtarza szesnastu duchownych ewangelickich, a wraz z nimi wszyscy wierni. Dźwięczny chór, ze zdolnymi męskimi głosami, śpiewając „Die Himmel rühmen des ewigen Ehre” („Niebo sławi chwałę Wiecznego”) rozpoczął liturgię, którą prowadził diakon Kuhnt z Nysy. Po głównej pieśni jaką było „Gott, Vater aller Dinge” („Bóg, Ojciec wszystkich rzeczy”), superintendent Mehwald z Nysy, do którego okręgu i parafii ten kościół miał na razie należeć jako „kościół-córka”, wygłosił błyskotliwe kazanie o Izajaszu. Następnie starszy pastor Gamper z Marklissa (ob. Leśna, powiat lubański), członek komisji wizytacyjnej, wygłosił z ołtarza przemowę na temat listu do Efezjan. Spotkanie zakończyła modlitwa i błogosławieństwo starszego pastora, a także pieśń pochwalna. Dr Karl Rudolf Friedenthal wykazał się gościnnością i przygotował ucztę dla 60 osób. O godzinie 16:00, pod kierownictwem superintendenta generalnego oraz superintendenta Josephsona z Pomorza, odbył się popis szkolny. Szkoła, która liczyła prawie 60 dzieci i należała głównie do robotników i urzędników pracujących dla właściciela majątku ziemskiego, dała świadectwo, że i ona jest radosnym propagatorem wiary ewangelicznej. O godzinie 17:00 dzwony zadzwoniły ponownie na wieczorne nabożeństwo. Kazanie wygłosił superintendent Matzke z Wangten (ob. Wągrodno, powiat legnicki), a gdy na koniec zgromadzeni zaśpiewali w modlitwie: „Ach bleib mit Deiner Treue, bei uns, mein Herr und Gott” (tłum. „Ach, pozostań z wiernością swoją, mój Panie i Boże”), dzwony ponownie uroczyście się rozdzwoniły. Kiedy cichy, ciepły wieczór zstąpił na góry i doliny, a biała mgła uniosła się, na niebie wzeszedł księżyc i zabłysnęły złote gwiazdy. Wówczas wszyscy musieli przyznać, że zostało ukończone piękne dzieło dla Pana i wszyscy musieli życzyć sobie, by pokój Boży, który góruje nad wszelkim rozumem, roztaczał się z tego nowego kościoła („Friedens-Kirche”) na wszystkie chwiejne i wahające się dusze oraz na wszystkie niespokojne i bojaźliwe serca.

Na podstawie: „Einweihung der neu erbauten evangelischen Kirche zu Giesmannsdorf bei Neisse” [w:] „Kirchliches Wochenblatt für Schlesien und die Oberlausitz”, nr 43, Liegnitz (Legnica) dnia 25 października 1868 r., str. 604.
Tłumaczenie i opracowanie: Rafał Błaszczyk

(zdj.1) Fragment mapy z ok. 1885 r., na której zaznaczono miejsce, gdzie stał kościół ewangelicki w Goświnowicach.jpg

Plik ściągnięto 15 raz(y) 1,25 MB

(zdj.2) Okres międzywojenny. Kościół ewangelicki na górze Wachberg w Goświnowicach.jpg
Źródło: Neisser Kultur- und Heimatbund e.V.

Plik ściągnięto 11 raz(y) 2,59 MB

(zdj.3) Okres międzywojenny. Widok na górę Wachberg w Goświnowicach i stojący na niej kościół ewangelicki.jpg

Plik ściągnięto 15 raz(y) 861,01 KB