Forum Historii Nysy

[ralf]

Dnia 18 marca 1945 r., dwudziestotrzyletni wówczas starszy strzelec (Oberjäger) o nazwisku Josef Preis (Preiß), służący w 15. kompanii, III. batalionu, 227. pułku strzelców, 100. dywizji strzelców, wraz ze swoją grupą, którą dowodził, z ciężkim karabinem maszynowym zajął pozycję na południe od Regulic (Rieglitz). W tym samym czasie Rosjanie rozpoczęli atak z rejonu Grodkowa (Grottkau) w kierunku Nysy i dużymi siłami uderzyli na sektor, którego broniła grupa Preisa. Rosjan wspierały czołgi i ciężka artyleria, podczas gdy niemieckie wojsko broniące Nysy składało się z naprędce zebranych jednostek. Rosjanie dokonali ich penetracji zmuszając Niemców do wycofania się. Jedynie grupa Preisa nadal trzymała się na swojej pozycji, mimo że została w ten sposób okrążona. Co więcej, udało jej się zlikwidować rosyjską grupę szturmową wielkości kompanii, a także załogę działa przeciwpancernego, rozmieszczonego tuż przed ich pozycją. Dopiero wtedy gdy grupie Preisa skończyła się amunicja, a sam Preis został ranny, oddział wycofał się na nowo utworzoną linię frontu. Już samo dotarcie do tej nowej linii było nie lada dokonaniem. Opór jaki stawił Preis ze swoją grupą okazał się decydującym dla losów tej bitwy. Ich bezwzględny, celny ogień spowodował u Rosjan duże straty i uniemożliwił im kontynuowanie ataku. To z kolei pozwoliło utworzyć wspomnianą, nową linię frontu, w wyniku czego Rosjanie nie byli w stanie osiągnąć swojego celu, jakim było dotarcie do miasta Nysy.

Josef Preis urodził się w 1922 r. we wsi położonej 50 km od miasta Nysy, w Michałowicach (Michaelsthal) w dzis. powiecie kłodzkim. Po ukończeniu szkoły zawodowej i otrzymaniu świadectwa czeladniczego został w 1941 r. powołany do Służby Pracy Rzeszy (RAD). Na początku inwazji na Związek Radziecki z organizacją tą został skierowany do pracy na terenie okupowanym. W grudniu 1941 wcielono go do Wehrmachtu do 84. batalionu zapasowego w Alzacji, a w lutym 1942 r. przydzielono do 84. pułku piechoty, który walczył w rejonie Rżewa w Rosji. Brał udział w misjach pod Kaługą, Orłem, Kurskiem, w ciężkich walkach odwrotowych nad Homlem, Prypecią i Brześciem Litewskim. W 1944 r. awansowano go na podoficera. Po tym jak został ranny i przebywał na rekonwalescencji trafił do 84. batalionu zapasowego w Koźlu (Cosel). Tam został wcielony do 15. kompanii, 227. pułku strzelców (100. dywizja strzelców) i brał udział w misjach na Racibórz – Koźle – Ciechowice, na Grodków – Otmuchów oraz Nysę. Preis w czasie II wojny światowej otrzymał Krzyż Żelazny II klasy (sierpień 1942), Krzyż Żelazny I klasy, Srebrną Odznakę za Rany (grudzień 1943) i Szturmową Odznakę Piechoty (luty 1944).

Dnia 7 kwietnia 1945 r. feldmarszałek Ferdinand Schörner, dowódca Grupy Armii Środek, chwaląc dokonania Josefa Preisa podczas obrony Nysy w marcu 1945 r., wniósł o przyznanie mu najwyższego odznaczenia wojskowego III Rzeszy, czyli Krzyża Rycerskiego. We wniosku feldmarszałek napisał o Preisie tak: „Wzorowy, zdeterminowany dowódca, którego sukcesy bojowe, osiągnięte dzięki wytrwałości i zimnej krwi, przyczyniły się do ustanowienia nowej głównej linii bojowej. W pełni popieram propozycję nadania mu Krzyża Rycerskiego.” Odznaczenie to przyznano Preisowi dnia 20 kwietnia 1945 r., ale o fakcie tym dowiedział się dopiero 34 lata później w 1979 r. Przyczyną tego „opóźnienia” były różne niesprzyjające okoliczności, takie jak odniesione przez niego rany, pobyt w niewoli do roku 1950 oraz brak adresu pocztowego.

Josef Preis zmarł w marcu 2019 r. w wieku prawie 97 lat w Witten na terenie Nadrenii Północnej-Westfalii.


Oprac.: ralf
Na podstawie:
[1] G. Rössler: „Josef Preis” [w:] „Gleiwitzer - Beuthener - Tarnowitzer Heimatblatt”, nr 12 z grudnia 1984, str. 19.
[2] https://www.tracesofwar.com/ [dostęp: 27.III.2025].

---

Josef Preis (1922-2019).jpg

Plik ściągnięto 16 raz(y) 83,38 KB