Forum Historii Nysy

[ralf]

Początki zakładu "Strauch & Schmidt" sięgają roku 1865, kiedy to w Nysie powstał zakład kotlarski, którego pierwszym właścicielem był niejaki Prali. W roku 1886 właścicielem firmy został Max Strauch, który w 1901 roku przeniósł swój zakład do Średniej Wsi (Mittel-Neuland), którą w 1910 roku oficjalnie włączono do obszaru miejskiego Nysy. Firma produkowała aparaty destylacyjne dla gorzelni, wodociągi i inne urządzenia kanalizacyjne, a później także instalacje centralnego ogrzewania. W roku 1911, po przystąpieniu do firmy inż. Schmidta, fabryka stała się spółką i zmieniła nazwę na "Strauch & Schmidt". Zakład zatrudniał wówczas około 50 robotników. Około 1914 roku fabrykę przeniesiono powtórnie, na teren przy dzis. ul. Piłsudskiego i ul. Podolskiej, gdzie w okresie PRL znajdował się wydział aparatury chemicznej ZUP'u (PR-5). Około roku 1914 "Strauch & Schmidt" założył również swój oddział filialny w miejscowości Mikulovice (niem. Niklasdorf) koło Jesenika. W roku 1916 fabryka "Strauch & Schmidt" w Nysie spłonęła ale by wykorzystać ówczesną koniunkturę wojenną została odbudowana. W roku 1925 zakład zatrudniał 150 pracowników, a w roku 1936 podobno aż 400. Ostatnim właścicielem fabryki, przed jej przejściem na własność Państwa Polskiego, była Johanna Schmidt.

W trakcie II wojny światowej w 1945 roku zakład uległ częściowo zniszczeniu, choć w porównaniu do zakładu "Weigelwerk" czy "Nema" był najmniej zniszczoną fabryką na terenie Średniej Wsi. Teren zakładu obsadzono następnie żołnierzami komendantury wojennej Armii Czerwonej i dopiero w dniu 1 sierpnia 1945 roku został przejęty przez polską administrację. Następnie zakład "Strauch & Schmidt", "Weigelwerk" oraz "Nemę" połączono w jedno przedsiębiorstwo pod nazwą "Południowe Zjednoczenie Przemysłu metalowego". Komasacja administracyjna, ekonomicznie jak najbardziej uzasadniona, miała czysto teoretyczny charakter. Fabryczne obiekty przejęto w takim stanie, że podjęcie natychmiastowej produkcji było wykluczone. Teren zakładu "Strauch & Schmidt" był ogołocony z maszyn, pozostały tylko gołe mury. Ocalała tam jednak bocznica kolejowa. Po przeprowadzeniu remontu zakładu ruszyła w nim produkcja dla gorzelni i cukrowni połączona początkowo z usługami remontowymi, a przedsiębiorstwo otrzymało nazwę "Państwowa Fabryka Aparatów dla Gorzelni, Drożdżowni i Przemysłu Chemicznego". W zakładzie większość czasu poświęcono na odgruzowanie dróg dojazdowych i wewnątrzzakładowych oraz budynków. W dniu 1 stycznia 1947 roku przeprowadzono ponowną komasację dawnych niemieckich fabryk w jedno przedsiębiorstwo i dawny "Strauch & Schmidt" otrzymał nazwę (wraz z "Weigelwerkiem" i "Nemą") "Państwowe Zakłady Budowy Aparatów Chemicznych i Maszyn w Nysie". W dniu 15 grudnia 1948 r. przedsiębiorstwo zmieniło nazwę na "Zakład Przemysłu Metalowego Nysa". Produkował on aparaturę chemiczną, kotły oraz odlewy dla browarów, gorzelni i cukrowni. Przedsiębiorstwo od kwietnia 1950 nosiło już nazwę "Dolnośląskie Zakłady Budowy Urządzeń Przemysłowych. Zakład nr 1".

W Hamburgu po II wojnie światowej reaktywowano firmę "Strauch & Schmidt". Zakład reklamował się w niemieckiej prasie przynajmniej w okresie lat 1952-1957 i oferował sprzedaż hurtową aparatów i maszyn. W tej samej prasie ogłaszała się również firma "C. Aug. Schmidt Söhne", która znajdowała się w Hamburgu pod tym samym adresem co zakład "Strauch & Schmidt", stąd przypuszczenie, że hamburski "Strauch & Schmidt" reaktywował ktoś z rodziny wspomnianego wcześniej inż. Schmidta, tym bardziej, że ostatnim właścicielem firmy przed jej upaństwowieniem była wymieniona wcześniej Johanna Schmidt.


Bibliografia:
[1] Stanisław Gruszecki, Stanisław Senft, "Zakłady Urządzeń Przemysłowych w Nysie: dzieje przedsiębiorstwa i załogi", Opole 1981.
[2] A. Brożek, "Hutnictwo i górnictwo metali na Opolszczyźnie w latach 1850 - 1944" [w:] "Z dziejów hutnictwa i górnictwa metali na obszarze województwa opolskiego", Opole 1963.
[3] Śląsko-Dąbrowski Dziennik Wojewódzki, Katowice 1947, nr 4, str. 42.
[4] Tomasz Foltyn, "Nysa. Odbudowa 1945-56" (praca magisterska).

---

(zał.1) Współczesne zdjęcie satelitarne. Niebieskim okręgiem zaznaczono halę dawnego zakładu Strauch & Schmidt. W okresie PRL mieścił się w niej wydział aparatury chemicznej ZUP'u (PR-5).jpg

Plik ściągnięto 49 raz(y) 933,05 KB

(zał.2) Plan Nysy z ok. 1925 roku. Na niebiesko zaznaczono nazwę zakładu Strauch & Schmidt .jpg

Plik ściągnięto 46 raz(y) 3,09 MB

(zał.3) Reklama kotlarni (przy tym pomp oraz sprzętu wodociągowego) Maxa Straucha z 1901 roku.jpg Źródło: "Neisser Kreisblatt", nr 40 z dnia 4 października 1901 roku.

Plik ściągnięto 20 raz(y) 431,67 KB

(zał.4) Reklama zakładu Strauch & Schmidt z 1932 roku, oferująca usługi na terenie Średniej Wsi (Neisse-Neuland) oraz w Mikulovicach (Niklasdorf) koło Jesenika.jpg Źródło: "50 Jahre Sudetengebirgsverein Neisse", Neisse 1932.

Plik ściągnięto 22 raz(y) 286,03 KB

(zał.5) Reklama zakładu 'Strauch & Schmidt' w Hamburgu z 1952 roku, pochodząca z niemieckiej prasy.jpg

Plik ściągnięto 22 raz(y) 116,13 KB

(zał.6) Tabliczka oraz zawór ciepłej i zimnej wody, sygnowane firmą Strauch & Schmidt.jpg

Plik ściągnięto 31 raz(y) 1,57 MB

(zał.7) Metalowa płytka od zaworu ciepłej i zimnej wody, sygnowana firmą Strauch & Schmidt.jpg

Plik ściągnięto 16 raz(y) 355,28 KB

(zał.8) Wskaźnik poziomu wody, sygnowany firmą Strauch & Schmidt.jpg

Plik ściągnięto 33 raz(y) 508,45 KB

(zał.9) Manometr sygnowany firmą Strauch & Schmidt.jpg

Plik ściągnięto 25 raz(y) 642,17 KB

(zał.10) Fragment dokumentacji projektowej fabryki drożdży w Londynie z 1931 roku, sporządzonej przez zakład Strauch & Schmidt.jpg

Plik ściągnięto 27 raz(y) 904,63 KB

(zał.11) Fragment dokumentacji projektowej fabryki drożdży w Londynie z 1931 roku, sporządzonej przez zakład Strauch & Schmidt.jpg

Plik ściągnięto 11 raz(y) 1,87 MB

[Obelix]

Firma "Strauch & Schmidt" była doceniana w prasie fachowej, o czym świadczy nie tylko reklama, jak również poświęcony artykuł z pełnym opisem działania "Aparatu Straucha dla otrzymania rektyfikowanego spirytusu wprost z zacieru", który ukazał się w "Gorzelniku". Było to "Czasopismo Poświęcone Przemysłowi Gorzelniczemu. Organ Towarzystwa Gorzelników Polskich we Lwowie" - rok X, nr 7, Lwów, 15. kwietnia 1897.
Poniżej reklama Strauch'a z ów czasopisma.
Budynek stojący obok dzisiejszej nastawni i przejścia przez tory kolejowe pod wiaduktem, obecny żłobek, też należał do firmy "Strauch & Schmidt". Świadczy o tym symbol na jego zwieńczeniu.

---

S&S.jpg

Plik ściągnięto 25 raz(y) 172,72 KB

Reklama Strauch&Schmidt Gorzelnik 1897.JPG

Plik ściągnięto 36 raz(y) 371,39 KB

[ralf]

[Neisse]

Tabliczka reklamowa oraz zawór ciepłej i zimnej wody z firmy Strauch & Schmidt

---

1.jpg

Plik ściągnięto 16 raz(y) 93,02 KB

2.jpg

Plik ściągnięto 20 raz(y) 89,57 KB

3.jpg

Plik ściągnięto 27 raz(y) 71,02 KB

4.jpg

Plik ściągnięto 19 raz(y) 115,15 KB

5.jpg

Plik ściągnięto 20 raz(y) 65,2 KB

6.jpg

Plik ściągnięto 19 raz(y) 79,43 KB

7.jpg

Plik ściągnięto 15 raz(y) 144,43 KB

[Neisse]

Wskaźnik ciśnienia wody z firmy Strauch & Schmidt

---

1.jpg

Plik ściągnięto 16 raz(y) 2,41 MB

2.jpg

Plik ściągnięto 19 raz(y) 3,2 MB

3.jpg

Plik ściągnięto 18 raz(y) 2,69 MB

4.jpg

Plik ściągnięto 11 raz(y) 3,36 MB

5.jpg

Plik ściągnięto 14 raz(y) 3,35 MB

[Neisse]

Zawór ciepłej i zimnej wody z firmy Strauch & Schmidt.
W prezentowanym zaworze brakuje tylko ebonitowego wyłożenia uchwytu zaworu.

---

1.jpg

Plik ściągnięto 18 raz(y) 129,86 KB

2.jpg

Plik ściągnięto 12 raz(y) 119,58 KB

3.jpg

Plik ściągnięto 23 raz(y) 151,09 KB

4.jpg

Plik ściągnięto 15 raz(y) 96,64 KB

5.jpg

Plik ściągnięto 10 raz(y) 105,97 KB

6.jpg

Plik ściągnięto 9 raz(y) 151,62 KB

7.jpg

Plik ściągnięto 11 raz(y) 102,69 KB

a.jpg

Plik ściągnięto 6 raz(y) 149,92 KB

b.jpg

Plik ściągnięto 16 raz(y) 124,36 KB

c.jpg

Plik ściągnięto 11 raz(y) 347,69 KB

d.jpg

Plik ściągnięto 12 raz(y) 72,72 KB

[ralf]

Tabliczka o wymiarach 14 cm x 7 cm.

---

Tabliczka.jpg

Plik ściągnięto 28 raz(y) 1,41 MB

[ralf]

[olo69]

Czy ktoś potrafi zlokalizować ten zakład w Mikulovicach?

[ralf]

[olo69]

Dzięki Ralf.

[ralf]

Grafika przedstawiająca zabudowania zakładu "Strauch & Schmidt" w latach 20. XX w.

---

Zakład przemysłowy 'Strauch&Schmidt'.jpg

Plik ściągnięto 15 raz(y) 445,19 KB