Forum Historii Nysy

[ralf]

Carl Ludwig August Hermann Gaebler urodził się 22 listopada 1838 roku w Nysie (Neisse), w rodzinie weterynarza wojskowego Ludwiga Gaeblera i jego żony Wilhelminy, z domu Bredow. Po zdaniu matury rozpoczął w roku 1857 pracę w państwowej służbie górniczej. Wyższy Urząd Górniczy skierował go do Urzędu Górniczego w Tarnowskich Górach (Tarnowitz), skąd wysłany został do kopalni „Król” w Królewskiej Hucie (Königshütte). Ponieważ praca w kopalni była ciężka, a widoki na karierę urzędniczą przedstawiały się kiepsko, już wkrótce zwrócił się ku geodezji. W roku 1860 zdał w Opolu (Oppeln) egzamin dla geodetów polowych, a dwa lata później egzamin dla mierniczych górniczych we Wrocławiu (Breslau). W tym czasie odbył też służbę wojskową jako ochotnik jednoroczny w 22 pułku piechoty w Nysie.
Po egzaminach brał przez pewien czas udział w pracach związanych z regulacją podatków gruntowych w Bytomiu (Beuthen), jednak z kwalifikacjami mierniczego szybko znalazł odpowiednie pole do działania zarówno w Spółce Akcyjnej Kolei Górnośląskiej, jak i w Dyrekcji Kopalń hrabiego Ballestrema. W roku 1866 jako młodszy sierżant 63 pułku piechoty wziął udział w wojnie austriacko−pruskiej, podczas której awansował do stopnia oficerskiego. Po powrocie z wojny zamieszkał w Tarnowskich Górach, gdzie ożenił się z Adelą, córką miejscowego ziemianina Wilhelma Bürknera, z którą miał córkę i dwóch synów. Wroku 1870 na życzenie swego pracodawcy przeprowadził się z Tarnowskich Gór do Mysłowic (Myslowitz). Wówczas to właśnie wybuchła wojna francusko−pruska i do służby wojskowej powołany został niemalże w trakcie przeprowadzki.
W szeregach 94 pułku piechoty walczył pod Sedanem, pierwszą ranę odniósł w trzydniowej bitwie pod Orleanem, potem zaś został ciężko ranny pod Le Mans. Powróciwszy z wojny z Żelaznym Krzyżem i Krzyżem Rycerskim Książęcego Orderu Saskiego mieszkał jeszcze przez 9 lat w Mysłowicach, będąc tu m.in. członkiem magistratu i inspektorem szkolnym. W roku 1880 przeprowadził się do Katowic (Kattowitz) i przez osiem lat pracował jeszcze w Dyrekcji Kopalń hrabiego Ballestrema, po czym zrezygnował z posady ze względu na stan zdrowia nadwerężonego wojennymi ranami.
Uznawany jest powszechnie za pioniera geologii górnośląskiego karbonu, jego stratygraficznego podziału i systemu identyfikacji pokładów węgla oraz naukowych podstaw górnictwa węglowego, dzięki którym zdobyło ono na Górnym Śląsku niespotykany wcześniej rozmach. Dzięki jego pracom słabo poznane wcześniej Zagłębie Górnośląskie stało się jednym z najlepiej zbadanych zagłębi węglowych. Już jako mierniczy zebrał nadzwyczaj bogate materiały umożliwiające objaśnienie budowy geologicznej karbońskiego basenu górnośląskiego. W roku 1877 opracował „Mapę pokładową kopalń siodła węglowego koło Jastrzębia”, a swoimi dalszymi pracami wniósł duży wkład w opracowanie „Mapy pokładowej górnośląskiego basenu węglowego”. W uznaniu dla swoich dokonań mianowany został w roku 1892 mierniczym Wyższego Urzędu Górniczego we Wrocławiu. Rozszerzył wówczas swoje zainteresowania na zagadnienia stratygraficzne i tektoniczne. W czasach, gdy geologia, jako nauka górnicza, stawiała dopiero pierwsze kroki, stworzył stratygraficzny podział górnośląskiego karbonu, który, jakkolwiek z licznymi zmianami, stosowany jest do dziś. Wprowadził do literatury geologicznej pojęcia warstw załęskich i gruszowskich, nadał też nazwy wielu faunistycznym poziomom przewodnim w warstwach ostrawskich i stworzył teorię „nasunięcia orłowskiego”.
W roku 1900 przeszedł w stan spoczynku i zajmował się już odtąd wyłącznie pracą naukową. Ukoronowaniem jego badań był opublikowany w roku 1909 pierwszy całościowy opis Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Za zasługi dla górnictwa i wkład w poznanie górnośląskiego karbonu odznaczony został m.in. Orderem Czerwonego Orła IV Kl. i Orderem Korony III Kl. Zmarł 6 września 1913 roku we Wrocławiu. Na jego cześć jeden z poziomów faunistycznych warstw ostrawskich nazwano jego nazwiskiem, a paleobotanik Potonié nadał jednemu z gatunków karbońskich paproci nazwę Sphenopteridium gaebleri. Jego starszy syn, urodzony w Tarnowskich Górach w roku 1868 Hugo, był znanym numizmatykiem.

Źródło: Mirosław Syniawa, "Biograficzny słownik przyrodników śląskich", tom 1, Katowice 2006.