Forum Historii Nysy

[ralf]

Zamieszczam poniżej artykuł o kinie Naefe'ów w Nysie pt. „Die Neisser Kinowelt: Vom Kintopp zum Filmtheater” („Nyski świat kina ...”), którego autorami są: Eva Walk (z domu Naefe) oraz Klara Walk. Artykuł ukazał się w czasopiśmie „Neisser Heimatblatt” nr 255 z grudnia 2007 r., wydawanym przez Nyskie Stowarzyszenie Regionalno-Kulturalne (Neisser Kultur- und Heimatbund e.V.) w Hildesheim w Niemczech. Tekst z języka niemieckiego przetłumaczyła Aleksandra Narewska.


W 1863 r. w Dzierżoniowie (Reichenbach im Eulengebirge) urodził się Oskar Naefe, późniejszy założyciel Kina Naefes'ów. Jego pierwotnym zawodem była praca w leśnictwie, którą praktykował do 1900 r. u hrabiego Sauermy w Karszówku (Karisch). Niskie zarobki mocno go denerwowały, miał bowiem czterech synów. W 1900 roku zdecydował się na rozmowę z hrabim. Opisał swój problem, po czym hrabia Sauerma, w obecności lokaja, zarzucił mu, że ma zbyt wiele dzieci, a gdyby miał ich mniej to i pensja też byłaby wystarczająca. Argumenty padały tam i z powrotem. W końcu hrabia Oskar chciał ukarać Naefe'a, podczas gdy on zaprotestował mówiąc: „Trzy kroki od miłości, Panie hrabio! Płynie we mnie myśliwska krew!” i bez namysłu zrezygnował z zatrudnienia. Na kilka lat przejął wraz ze swoją żoną Emilie gospodę w Landshut. W 1909 r. rodzina przeprowadziła się do Nysy, aby wynająć hotel „Schlesischer Hof”. W 1911 roku Oskar Naefe założył kino o nazwie „Palast Theater“ w sali tanecznej hotelu. W ten sposób z byłego leśnego stał się restauratorem i właścicielem kina. Później kino przypomniało sobie również o barze piwnym i ladzie ze słodyczami w zajeździe. Kiedy Oskar Naefe zmarł w 1912 r. na atak serca jego żona Emilie Naefe, sumienna kobieta interesu i surowa matka, została właścicielką kina.

1914 rozpoczęła się pierwsza wojna światowa. Najstarszy syn Oskara - Wilhelm Naefe był niezdolny do służby wojskowej. Jednak Gustav Naefe, drugi syn, został powołany, podobnie jak dwóch młodszych synów - Herbert i Erwin w 1918 roku.

Pierwotnie Herbert Naefe był ślusarzem. Mimo to gdy został zwolniony z wojska w 1919 roku przejął kierownictwo nad kinem. Jednak działka na której znajdowało się kino nie należała do rodziny Naefe. W latach 20. XX w. nastąpiła zmiana właściciela, nowym właścicielem był handlowiec zboża Jonas & Calomon - rodzina żydowska.

W 1923 roku Herbert Naefe ożenił się z Gabriele Marie Hensel (zwaną Elli) i awansował z dyrektora na wspólnika kina.

Do około 1930 r. pokazywano tam tylko filmy nieme. Orkiestra grała muzykę towarzyszącą filmom. Niektórzy muzycy zostali później przejęci przez Teatr Miejski, ponieważ od 1930 r. filmy dźwiękowe pojawiły się również w kinie Naefe'a w Nysie. „Kongres tańczy” z Willy'm Fritschem i Lilian Harvey, „Ich troje ze stacji benzynowej”, także z Fritschem / Harveyem oraz Heinzem Rühmannem, film „Fridericus” z Otto Gebührem - to tylko kilka przykładów które można wymienić.

Do tego czasu Herbert Naefe skromnie nazywał siebie właścicielem kina, ale to się zmieniło: w 1932 roku Herbert Naefe wydzierżawił „Residenztheater” (kino znajdujące się w Rynku) i nazwał go „Kinem Rynkowym”, a sam nazwał siebie „właścicielem teatru kinowego”. W ramach tego rozszerzenia oba kina zostały przebudowane i odnowione. „Palast Theater” wyposażony został w srebrną kurtynę, niebieskie ściany i niebieskie fotele (skórzana tapicerka). Przebudowano także „Kino Rynkowe”, zamiast kolorów niebieskich i srebrnych użyto tutaj czerwieni i złota. Po przebudowie i remoncie Herbert Naefe był dumny z bycia „właścicielem teatru filmowego”.

Po remoncie w „Palast Theater” nie było już baru piwnego. Także Emilie Naefe nie siedziała już w przedpokoju w fotelu i nie robiła na drutach, jak zawsze przedtem: nie było na to miejsca, za duży tłok. Również żona Herberta Naefe, Elli musiała sumiennie pomagać i sama tego chciała.

W 1936 r. obchodzono 25-lecie „Palast Theater“. Dwa lata później powódź w Nysie z roku 1938 odcisnęła swoje piętno także na kinach Naefe'a. W ,,Palast Theater” podniosła się podłoga i siedzenia.

Po pogromie w dniu 9 listopada 1938 r. żydowskiej rodzinie Calomon, właścicielowi ziemi na której stał „Palast Theater”, udało się wyemigrować. Jednak małżeństwo Jonas miało zostać zamordowane w obozie koncentracyjnym w Theresienstadt. W ciągu następnych kilku lat Herbert Naefe nabył majątek żydowski za pośrednictwem powiernika.

Około 1940 r. wyemitowano pierwsze kolorowe filmy.

W 1943 r. zmarła Emilie Naefe. W tym samym roku spółka akcyjna Universum Film (UFA) świętowała swoje 25-lecie. Założona została w roku 1917 aby w pełni wykorzystać możliwości propagandowe nowego medium filmowego.

W marcu 1945 roku wyemitowano film pt. „Kolberg” z Heinrichem Georgem jako ostatni film w „Palast Theater”.

Dziś nie ma już śladów po obydwu tych kinach. Kinowi Naefe zmarli (Elli 1960, Herbert 1974), a ich dzieci żyją rozproszone po całej Republice Federalnej (Niemcy): Eva i Ami w Bremerhaven, Bärbel w Dortmundzie i Herbert junior w Wiesbaden.

---

Herbert Naefe w 1933 r.jpg

Plik ściągnięto 29 raz(y) 2,35 MB

Reklama kina na aucie w 1926 r. W pojeździe siedzi Herbert Naefe.jpg

Plik ściągnięto 24 raz(y) 1,72 MB

[UrszulaB]

Witam serdecznie,
przygotowuję do druku książkę na temat Kinematografii Prowincji Górnośląskiej. Będzie w niej także o kinach w Nysie. Chciałabym wykorzystać to zdjęcie. Wydaje mi się, że kiedyś na tym forum było także zdjęcie właściciela w samochodzie z reklamą repertuaru. Z kim mogę się w tej sprawie skontaktować?
Urszula Biel

[ralf]

Witaj Urszulo, sądzę, że najlepiej będzie skontaktować się z wydawcą przedstawionego wyżej artykułu, w którym zawarto interesujące Cię zdjęcie, czyli ze stowarzyszeniem Neisser Kultur- und Heimatbund e.V. w Niemczech. Email kontaktowy do stowarzyszenia to: ulf_moehle@web.de

[UrszulaB]

Dziękuję, napiszę.