Forum Historii Nysy

[ralf]

Poniżej dwa zdjęcia wykonane podczas otwarcia lotniska pod Radzikowicami (Stephansdorf) w 1927 roku:

Zdjęcie 1. Na pierwszym planie stoi jako pierwszy po lewej landrat von Ellerts. Wieniec trzyma referent rządowy - dr Mann. Przy samolocie stoi pilot.

Zdjęcie 2. Pierwsza od lewej stoi Maria Franke (żona ówczesnego burmistrza Nysy), obok niej burmistrz Nysy - dr Albert Franke, następnie Eleonore Sophie von Ellerts (z d. Lobo de Silveira) - hrabina von Oriola oraz nyski landrat von Ellerts.

Gisbert von Ellerts (ur. 1875 - zm. 1956) był w okresie lat 1912-1933 landratem powiatu nyskiego.Mieszkał ze swoją rodziną w Nysie przy ul. Parkowej. Po 21 latach pracy dla powiatu został w 1933 roku przez narodowych socjalistów oddelegowany na przedwczesną emeryturę i wysłany do miejscowości Osnabrück w Niemczech. Pomimo "wysiedlenia" pozostawał w dalszym ciągu w kontakcie z nysanami, a także z rolnikami i właścicielami ziemskimi z powiatu. Przed swoją śmiercią pozostawił dla Nyskiego Stowarzyszenia Regionalno-Kulturalnego (Neisser Kultur- und Heimatbund) zdjęcia i dokumenty, które zabrał ze sobą do Osnabrück.
Jego żona, pochodząca z włoskiej rodziny hrabiowskiej, była z urodzenia Ślązaczką z powiatu oławskiego.

---

(zdj.1) Otwarcie lotniska pod Radzikowicami w 1927 roku.jpg

Plik ściągnięto 119 raz(y) 2,36 MB

(zdj.2) Otwarcie lotniska pod Radzikowicami w 1927 roku.jpg

Plik ściągnięto 117 raz(y) 2,4 MB

[ralf]

Kilka zdjęć ukazujących teren lotniska pod Radzikowicami.

---

(zdj.1) Lotnisko pod Radzikowicami.jpg

Plik ściągnięto 119 raz(y) 534,27 KB

(zdj.2) Lotnisko pod Radzikowicami.jpg

Plik ściągnięto 66 raz(y) 386,49 KB

(zdj.3) Lotnisko pod Radzikowicami.jpg

Plik ściągnięto 100 raz(y) 504,13 KB

(zdj.4) Lotnisko pod Radzikowicami.jpg

Plik ściągnięto 82 raz(y) 350,62 KB

(zdj.5) Lotnisko pod Radzikowicami.jpg

Plik ściągnięto 104 raz(y) 364,82 KB

(zdj.6) Lotnisko pod Radzikowicami.jpg

Plik ściągnięto 81 raz(y) 316,98 KB

(zdj.7) Lotnisko pod Radzikowicami.jpg

Plik ściągnięto 95 raz(y) 431,5 KB

(zdj.8) Lotnisko pod Radzikowicami.jpg

Plik ściągnięto 73 raz(y) 360,01 KB

[ralf]

Parę fotografii wykonanych w 1938 roku, przedstawiających lotnisko pod Radzikowicami. Zdjęcia pochodzą z aukcji internetowej.

---

Lotnisko - Radzikowice #1.jpg

Plik ściągnięto 209 raz(y) 765,98 KB

Lotnisko - Radzikowice #2.jpg

Plik ściągnięto 113 raz(y) 734,21 KB

Lotnisko - Radzikowice #3.jpg

Plik ściągnięto 89 raz(y) 793 KB

Lotnisko - Radzikowice #4.jpg

Plik ściągnięto 81 raz(y) 655,99 KB

Lotnisko - Radzikowice #5.jpg

Plik ściągnięto 206 raz(y) 761,96 KB

[ralf]

Nieśmiertelnik z dowództwa lotniska (Flugplatz-Kommando) pod Radzikowicami.

---

1.jpg

Plik ściągnięto 67 raz(y) 492,73 KB

2.jpg

Plik ściągnięto 43 raz(y) 588,58 KB

3.jpg

Plik ściągnięto 37 raz(y) 528,27 KB

[ralf]

Zamieszczam informacje na temat historii lotniska pod Radzikowicami, które pochodzą z nieistniejącej już strony internetowej, znajdującej się niegdyś pod linkiem: http://www.radzikowice.poszukiwania.pl/trzecia


DANE LOTNISKOWE*
Typ lotniska: komunikacyjne
Nazwa niemiecka miejscowości: Stephansdorf
Położenie geograficzne: N50 30 25 E17 17 35
Wysokość nad poziomem morza: 205 m
Teren: gliniasty, dobry teren trawiasty, na podłożu piaszczysty albo żwirowy
Połączenia komunikacyjne: bocznica kolejowa
Odległości: 4 km. na zach. od Nysy; 1 km na płd.wsch. od Radzikowic.
Przedsiębiorca: Miasto i Obszar Nysa
Zarządca: Urząd Starosty Obszaru Nyskiego i Urząd Miasta Nysa, O.S.
Oznakowanie: Niemieckie Linie Lotnicze „Lufthansa” A.G. Kierownictwo lotu Nysa
Adres telegraficzny: „Lufthansa” Nysa
Oznakowanie w dzień: pole wzlotów leży prawie 5 km na płd.zach. od Nysy. Na polu wzlotów białego koła o 50 m średnicy. Na wschodzie i południu w granicy białej napisem „NEISSE”. Rękaw przy maszcie na południowym obrzeżu na białym hangarze. Granice określone są biało-czarnymi znakami
Oznakowanie w nocy: nie ma stałego światła nawigacyjnego. Na wysokie wymagania przy policji lotniczej 4 po 300 Watt mocne czerwony ogień na 15 bzw. na 10 m wysoki słup na południe od hangaru. Oprócz tego rejonowe światło nawigacyjne białe i zielone światło w rzędzie kierunku wiatru. Od zielonego ponad biały na prawo na czerwony w rzędzie
Przetaczanie samolotu po lądowaniu: 550 m w kierunku wschodnim
Hangar: 1 hangar 30x35 m, szerokość toru 35x6 m. Hangar zawiera suwnicę o nośności 1 t
Warsztaty: zawierają urządzenia do naprawy samolotów z metalu i drewna. Prąd trójfazowy 380/220 Volt. Części zamienne dla typu samolotu: Junkers F-13 na składzie materiałów przemysłowych
Zakład materiałów lokalizacyjno-przemysłowych: dla 10 tys. zakładów materiałowych Niemieckich Linii Lotniczych „Lufthansa”, mniej więcej 500 stały przemysłowy
Goście lotu: przebywali w budynku zarządu w Radzikowicach bądź w mieście.
*Opracowano na podstawie dokumentów z archiwów w Berlinie i Londynie.


HISTORIA:

1927-1939
Lotnisko w Radzikowicach zostało wybudowane w miejscu dawnego wojskowego placu ćwiczeń, zostało otwarte 27.6.1927 poprzez lądowanie samolotu z Jeleniej Góry Junkers F13 "Himmelsziege". Pasażerowie byli dowożeni spod poczty na Berliner Strasse. Cywilne użytkowanie lotniska trwało do 1936 roku, potem używane było jako szkolne i od 1939 r. jako typowo wojskowe lotnisko. Lotnisko to nigdy nie miało aż tak wielkiego strategicznego znaczenia. Ani dla Niemców, ani dla Polaków. Świadczy o tym przede wszystkim zabudowa którą stanowiły jeden niewielki budyneczek dla obsługi oraz drewniany magazyn, a także dość spory hangar. Ponadto przed wojną istniało połączenie pasażerskie i pocztowe na linii Gliwice-Nysa-Jelenia Góra-Berlin realizowane małymi samolotami pasażerskimi typu Junkers. Przeloty odbywały się 2-3 razy w tygodniu. O wiele bardziej znaczący dla potrzeb wojska był pas drogowy Nysa-Opole na odcinku "grzybek"-Sidzina. Tam mogły lądować różne maszyny bo nawierzchnia była wykonana z betonu a drzewa które obecnie rosną, posadzono dopiero po wojnie.

1939-1945
W 1939 r. na terenie lotniska testowano pierwszy samolot na świecie z napędem turbo-odrzutowym: Henkel He-178. Od sierpnia 1939 r. do 16.09.1939 r. w Radzikowicach stacjonował dywizjon rozponawczy 4.(F)/11 z Aufklärungsgruppe 11, który był pod rozkazami dowództwa Grupy Armii Południe, dywizjonem dowodził hptm Kirchbach, na lotnisku było 12 samolotów Dornier Do17P z czego 11 było sprawnych. Podczas wojny znajdowała się tu także dywizja 1./Flug-Anwärter-Batallion des Höheren-Flieger Ausbildung-Kommando 10. Radzikowickie lotnisko było lotniskiem pomocniczym dla szkoły Flugzeugführerschule A/B 9 znajdującej się na lotnisku w Starym Grodkowie (inne lotniska z tej szkoły: Rossweide - Rozkochów, Nieder-Ellguth - Ligota Dolna, Woisselsdorf - Wojsław-szybowce oraz Gross-Stein - Kamień Śląski), szkoła powstała w lipcu 1939 i działała do 22 stycznia 1945r. potem została przeniesiona do miejscowości Weimar-Nohra. Szkoła używała następujących samolotów: Ar 66, Ar 96, Bü 131, Bü 133, Bü 181, Fw 44, Fw 56, Fw 58, FN 305, Go 145, Grunau Baby, He 45, He 51, Kl 35, NA-64, Praga E.39, SG 38, W.33, W.34

Komendanci szkoły:
- Oberst Ferdinand Muggenthaler, (22.07.1940 - 14.01.1941)
- Oberst Friedrich Ziegler, (15.01.1941 - 1.12.1943)
- Obstlt Josef Schleicher, (2.12.1943 – 17.01.1944)
- Maj Arnulf Blasig, (26.01.1944 - 31.08.1944)
- Oberst Otto Weisshaar, (24.07.1944 - 9.01.1945)
- Oberst Josef Schleicher, (10.01.1945 - 4.02.1945)

W lutym 1945 roku przez kilka dni na lotnisku przebywała jednostka Schlachtgeschwader 2, której dowódcą był obslt. Hans-Ulrich Rudel, niemiecki pilot, który jako jedyny otrzymał najwyższe niemieckie odznaczenie - Krzyż Rycerski Żelaznego Krzyża ze Złotymi Liśćmi Dębowymi, Mieczami i Brylantami. Jednostka ta latała na samolotach Junkers Ju87G-1 i G-2"Stuka". Stacjonowała ona później, od 10.02.1945 do 16.02.1945 w miejscowości Freiwald czyli w obecnymi czeskim Jeseniku.

1945-obecnie
Lotnisko zostało zniszczone 16.03.1945, a tuż po wojnie zostało rozminowane, zdemilitaryzowane i przekazane Skarbowi Państwa. Już po wojnie, 6 października 1954 r. na radzikowickim lotnisku wylądował samolot wojskowy na pokładzie z aresztowanym przez UB, Prymasem Polski Kardynałem Stefanem Wyszyńskim, który po przylocie zostaje przewieziony do Klasztoru św. Józefa w Prudnickim Lesie, gdzie zostaje zamknięty. Jak zaznaczono w kalendarium, 6.X.1954 r. o godz. 12.15 Prymas z towarzyszącymi mu osobami wyruszyli ze Stoczka do Kętrzyna, gdzie czekał na nich samolot. Wystartowano o godz. 12.00. Wszystko odbywało się tak by nikt nie wiedział kto jest przewożony. Specjalny samolot wojskowy wylądował na lotnisku w Radzikowicach. Tutaj więźniowie byli zmuszeni czekać od godz. 15.00, kiedy wylądowano, do 18.00 czyli do czasu zapadnięcia zmroku. Około 45 min. trwała podróż do klasztoru zamienionego na "obóz izolacyjny". Zarówno miejsce startu, jak i lądowania były gęsto obstawione żołnierzami. W 1966 na terenie lotniska odbył się VI Rajd Dziennikarzy i Pilotów. Organizację zawodów w swe ręce przejął przewodniczący Powiatowej Rady Narodowej w Nysie, Jan Radomański, człowiek niezwykłej energii i sympatyk lotnictwa. Miasto wywiązało z obowiązku gospodarza znakomicie. Przed przylotem załóg zorganizowano pokazy lotnicze. Przez dwie godziny kilkutysięczna widownia podziwiała kunszt pilotażu opolskich pilotów, skoczków spadochronowych i loty modeli. Popis wyższej akrobacji na "Zlinie-26" dał wychowanek Aeroklubu Opolskiego, instruktor Centrum Wyszkolenia Lotniczego w Krośnie, Helmut Staż. Oglądano po raz pierwszy na Opolszczyźnie pokaz dwóch samolotów naddźwiękowych "MiG-21"; wzbudził on niezwykłe zainteresowanie i podziw dla współczesnej techniki lotniczej. Załogi Rajdu serdecznie witane przez gospodarzy zwiedziły Paczków, zwany polskim Carsassonne, Rolniczą Spółdzielnię Produkcyjną w Wilamowej, wówczas najlepszą w Polsce, przykład gospodarności i poczucia obowiązku. Krótko po stanie wojennym, ok. 1983 na lotnisku były okresowe ćwiczenia Ludowego Wojska Polskiego. Wg wspomnień dawnego mieszkańca Radzikowic, przy wjeździe z jezdni na lotnisko stał żołnierz i nie pozwalał wjeżdżać i wchodzić. Rozbite były namioty, przebywali tam kilka tygodni, a jak było ich już bardzo dużo, to część z nich przyjechała do wsi na boisko i rozbijali tam namioty, rozstawiane też były namioty na całej długości brzegu rzeki w Radzikowicach, musiało być ich naprawdę sporo. Obecnie na terenie, gdzie znajdowało się lotnisko jest mały las. Teren znajduję się obok dawnej stacji kolejowej oraz torów radzikowickiej bocznicy kolejowej.

[ralf]

Fotografia wykonana na lotnisku pod Radzikowicami w niespełna półtora miesiąca po rozpoczęciu II wojny światowej, w dniu 12 października 1939 r.

---

Lotnisko pod Radzikowicami - 12.X.1939 r.jpg

Plik ściągnięto 59 raz(y) 217,71 KB

[ralf]

Zdjęcie wykonane na lotnisku w Radzikowicach.

---

Lotnisko w Radzikowicach.JPG

Plik ściągnięto 94 raz(y) 717,97 KB

[ralf]

Nieśmiertelnik z dowództwa lotniska (Flugplatz-Kommando) pod Radzikowicami. Taki sam jak parę postów wcześniej, tylko z innym numerem właściciela (42).

Przedmiot można obecnie licytować pod linkiem: KLIK

---

Nieśmiertelnik - lotnisko w Radzikowicach #1.jpg

Plik ściągnięto 25 raz(y) 351,08 KB

Nieśmiertelnik - lotnisko w Radzikowicach #2.jpg

Plik ściągnięto 18 raz(y) 323,96 KB

Nieśmiertelnik - lotnisko w Radzikowicach #3.jpg

Plik ściągnięto 19 raz(y) 408,63 KB

[ralf]

Zdjęcie lotnicze, na którego pierwszym planie widać nieistniejące już zabudowania restauracji Neumann'a obok dawnego lotniska pod Radzikowicami, przy przejeździe kolejowym pomiędzy Radzikowicami a Jędrzychowem. W tle zdjęcia widoczny hangar na terenie lotniska.

Fotografia to awers widokówki nadanej w dniu 23 czerwca 1934 roku.

---

Awers widokówki nadanej w dniu 23 czerwca 1934 roku.jpg

Plik ściągnięto 160 raz(y) 734,43 KB

[ralf]

Fotografie wykonane na lotnisku w Radzikowicach w październiku 1938 roku.

---

[1] Październik 1938 r. Lotnisko pod Radzikowicami koło Nysy.jpg

Plik ściągnięto 51 raz(y) 347,25 KB

[2] Październik 1938 r. Lotnisko pod Radzikowicami koło Nysy.jpg

Plik ściągnięto 24 raz(y) 362,14 KB

[3] Październik 1938 r. Lotnisko pod Radzikowicami koło Nysy.jpg

Plik ściągnięto 18 raz(y) 346,41 KB

[4] Październik 1938 r. Lotnisko pod Radzikowicami koło Nysy.jpg

Plik ściągnięto 21 raz(y) 350,37 KB

[5] Październik 1938 r. Lotnisko pod Radzikowicami koło Nysy.jpg

Plik ściągnięto 11 raz(y) 310,66 KB

[6] Październik 1938 r. Lotnisko pod Radzikowicami koło Nysy.jpg

Plik ściągnięto 15 raz(y) 284,72 KB

[7] Październik 1938 r. Lotnisko pod Radzikowicami koło Nysy.jpg

Plik ściągnięto 23 raz(y) 345,41 KB

[ralf]

Kilka zdjęć wykonanych przy lotnisku w Radzikowicach w połowie lat 30., ukazujących żołnierzy 7. Pułku Piechoty, znajduje się na Forum pod linkami:

- KLIK-1
- KLIK-2
- KLIK-3
- KLIK-4
- KLIK-5

[ralf]

Zamieszczam opis lotniska w Radzikowicach, który pochodzi z anglojęzycznego opracowania pt. „Luftwaffe Airfields 1935-45. Germany (1937 Borders)” autorstwa Henry L. deZeng IV, wydanie z czerwca 2014 roku. Tekst w formie oryginalnej:

Neisse-Stephansdorf (GER) (50 30 25 N – 17 17 35 E)
General: operational airfield (Einsatzhafen) in Silesia 71 km SSE of Breslau (Wroclaw); airfield 5 km NNW of Neisse (today: Nysa) and 1.2 km SE of the village of Stephansdorf. - 460 - Luftwaffe Airfields 1935-45
History: 1927 listed as an emergency landing ground (Notlandeplatz). 1928 upgraded to a civil landing ground (Verkehrslandeplatz). 1936 taken over by the Luftwaffe. In use for the attack on Poland and then became a practice field for trainers. Reconnaissance and night nuisance units were stationed there during the last few months of the war.
Dimensions: approx. 755 x 755 meters (825 x 825 yards) and roughly square in shape.
Surface and Runways: grass surface. No paved runway.
Fuel and Ammunition: a servicing and refueling hardstand was on the S boundary.
Infrastructure: there was 1 medium hangar and 3 medium repair workshops at the SW corner, all 4 with concrete aprons. Several other workshops were nearby. Admin buildings, barracks, stores, etc., were all in a compact group off the SW corner. Nearest rail connection was 1 km SW of the landing area.
Dispersal: had 8 medium open aircraft shelters along the N and S boundaries.
Defenses: unknown.
Remarks: 23 Mar 45: Neisse taken by Soviet forces.
Operational Units: Kurierstaffel 4 (Aug 39); 4.(F)/Aufkl.Gr. 11 (AugSep 39); II./St.G. 2 (Jan-Mar 44); 10.(Pz)/SG 3 (Mar 44); Stab, 1., 2./NAGr. 2 (Dec 44 – Mar 45); 2./NSGr. 4 (Feb-Mar 45); 1. (Nacht)/Aufkl.Gr. 31 (Feb-Mar 45).
School Units: Arbeitsplatz for LKS Breslau-Schöngarten/LKS 5 (1939- 45); Arbeitsplatz for Schule/FAR 71 (Breslau-Gandau) (1940); Arbeitsplatz for FFS A/B 9 later A 9 (Grottkau); Fl.Anwärter-Btl. VII (1942-43).
Station Commands: Fl.H.Kdtr. Neisse (1939 – Jan 43); Arbeitsplatzkdo. 2/VIII (c.Feb-Mar 43); Fl.Pl.Kdo. C 10/VIII (Mar 43 – Mar 44); Fl.H.Kdtr. A(o) 6/VIII (Mar 45).
Station Units (on various dates – not complete): Stab/2. Fliegerdivision (Neisse, Sep 39); elements of le.Feldwerft-Abt. I/70 (Feb-Apr 45); Werft-Kp. 32 (n.d.); Ldssch.Zug d.Lw. 72/XI (Jan-Feb 45); Fluganwärter-Btl. VII (1942); Bordschützenanwärter-Btl. I (1941- 42).
[Sources: AFHRA A5258 p.736 (21 Dec 44); chronologies; BA-MA; NARA; PRO/NA; web site ww2.dk]

[ralf]

Poniżej opis lotniska pod Radzikowicami, pochodzący z niemieckojęzycznego opracowania pt. „Flughandbuch für das Deutsche Reich”, wydanego przez Ministerstwo Komunikacji Rzeszy (Reichsverkehrsministerium) w Berlinie w 1928 roku. Tekst w oryginale.

---

Lotnisko w Radzikowicach (z książki - 'Flughandbuch für das Deutsche Reich', Berlin 1928 r.).jpg

Plik ściągnięto 28 raz(y) 743,76 KB

[ralf]

Plan i zdjęcie lotniska pod Radzikowicami z około 1930 roku.
Źródło: „Flughandbuch für das Deutsche Reich”, wyd. Reichsverkehrsministerium, Berlin 1928.

---

Plan lotniska w Radzikowicach z ok. 1930 roku.jpg

Plik ściągnięto 63 raz(y) 1,26 MB

Lotnisko w Radzikowicach ok. 1930 r.jpg

Plik ściągnięto 49 raz(y) 671,84 KB

[ralf]

Hangar na terenie lotniska pod Radzikowicami. Zdjęcie wykonano nie później niż w 1929 roku.

---

Hangar na lotnisku w Radzikowicach ok. 1929 r.jpg

Plik ściągnięto 33 raz(y) 2,67 MB