Forum Historii Nysy

[ralf]

W tym roku, podczas robót ziemnych na jednej z prywatnych posesji w Nysie, znaleziono szklaną bryłę w formie pryzmatoidu (niemalże pryzmy), którego jedna z podstaw posiadała wypukły szklany napis o treści: „DRGM № 28117”. Bryłę wykonano ze szkła koloru zielonawego, w którym znajdowała się spora ilość drobnych pęcherzyków powietrznych. Wymiary tej bryły to:

- podstawa większa: 6 x 4 cm
- podstawa mniejsza: 5,2 x 3,9 cm
- wysokość bryły: 8,4 cm + 1 mm (napis)
- wysokość czcionek na podstawie większej: 1,4 mm
- waga: ok. 475 g.

Widniejący na bryle napis „DRGM” to niemiecki skrót od wyrazów Deutsche Reichs-Gebrauchsmuster, czyli w tłum.: „Wzór Użytkowy Cesarstwa Niemieckiego”. Oznaczano nim przedmioty, których wzór został urzędowo zastrzeżony w niemieckim urzędzie patentowym. DRGM stosowano w okresie lat 1891-1945 jako alternatywę dla patentu (DRP - Deutsches Reich Patent). Na ww. szklanej bryle widnieje ponadto numer - 28117, pod którym zarejestrowano ten przedmiot (wzór użytkowy) w dokumentach urzędowych. Postanowiłem na podstawie tych danych spróbować dowiedzieć się czegoś więcej o tym przedmiocie - czym był i do czego służył, w jakim roku został zastrzeżony i kto dokonał zastrzeżenia. Zaistniało bowiem duże prawdopodobieństwo, że wnioskodawcą mógłbyć ktoś z Nysy. W tym celu skontaktowałem się z Niemieckim Urzędem Patentów i Znaków Towarowych (DPMA) w Monachium, skąd z racji na historyczny aspekt sprawy, zostałem przekierowany do oddziału DPMA w Berlinie. Poinformowano mnie, że oryginalne dokumenty wszystkich wzorów użytkowych poniżej numeru 1 286 500 (tj. milion dwieście osiemdziesiąt sześć tysięcy pięćset), w których znajdowały się wszystkie ważne szczegóły (zapewne również rysunki), zostały ok. 1933 r. zniszczone na podstawie ówczesnych przepisów prawnych. Niemniej, uzyskałem od DPMA wyciąg z rejestru wzorów użytkowych dawnego urzędu patentowego Rzeszy, w którym zapisywano podstawowe dane wzorów użytkowych, takie jak: data zastrzeżenia, nazwa i przeznaczenie przedmiotu, nazwisko / nazwa i adres zastrzegającego (wnioskodawcy). Przy wspomnianym zatem numerze 28117 w rejestrze napisano:

„Glasblock als Ersatz für Patronenpackete zur Ausfüllung und richtigen Belastung der Patronentaschen”, czyli w tłum.: „szklana bryła będąca zamiennikiem pakietu nabojów, do prawidłowego napełniania i obciążania ładownicy”. Ten wzór użytkowy zastrzegła w lipcu roku 1894 dawna huta szkła w mieście Oldenburg (Oldenburgische Glashütte) w Niemczech. Nadmienię, że huta ta działała przez okres 138 lat, zamknięto ją w 1983 roku, a następnie wyburzono.

Warto dodać, że w latach 1891-1894 ogłoszenia dotyczące wzorów użytkowych (DRGM) publikowano w „Mitteilungen aus dem Kaiserlichen Patentamt” (tłum.: „Komunikaty z Cesarskiego Urzędu Patentowego”), a dopiero od 1895 roku przedstawiano je w Patentblatt, czyli w dzienniku urzędowym. W przypadku przedmiotowego DRGM nr 28117, informacja ukazała się w „Mitteilungen aus dem Kaiserlichen Patentamt” - zeszyt 32 z dnia 7 sierpnia 1894 roku. Treść tego komunikatu wstawiam w załączeniu.

Przeznaczeniem przedmiotowej szklanej bryły było z pewnością umieszczanie jej w skórzanej ładownicy. Jaki był tego cel? Można się tylko domyślać: może chodziło o imitowanie bojowej zawartości ładownicy (nabojów) przy pasie żołnierza podczas ćwiczeń wojskowych - bowiem kształt bryły był taki sam jak ładownicy, a waga bryły zapewne odpowiadała masie ładownicy wypełnionej nabojami. Ktoś mi zasugerował, że być może bryły wkładano do ładownic, które leżały w magazynie, żeby nie ulegały deformacjom podczas składowania. Nie wiadomo czy ten wzór użytkowy wszedł w tego typu zastosowanie, bowiem nie znalazłem żadnej informacji o stosowaniu w dawnym wojsku tego typu szklanych „wkładek” do ładownic. Co zatem ten przedmiot robił w Nysie, przeszło 800 km od fabryki w której powstał? Być może garnizony (m.in. nyski) go jednak stosowały.

Ze względu na pierwotne pochodzenie przedmiotu, oficjalnie przekazałem go w zbiory Muzeum Miejskiego w Oldenburgu (Stadtmuseum Oldenburg), czyli tam gdzie przedstawia swoją największą historyczną wartość.

---

Bryła szklana - wkład do ładownicy. Wzór użytkowy (DRGM) nr 28117. Huta szkła w Oldenburg - 1894 r. [fot. ralf] _1.jpg

Plik ściągnięto 6 raz(y) 669,26 KB

Bryła szklana - wkład do ładownicy. Wzór użytkowy (DRGM) nr 28117. Huta szkła w Oldenburg - 1894 r. [fot. ralf] _2.jpg Podstawa większa.

Plik ściągnięto 5 raz(y) 512,74 KB

Bryła szklana - wkład do ładownicy. Wzór użytkowy (DRGM) nr 28117. Huta szkła w Oldenburg - 1894 r. [fot. ralf] _3.jpg Podstawa większa.

Plik ściągnięto 4 raz(y) 780,83 KB

Bryła szklana - wkład do ładownicy. Wzór użytkowy (DRGM) nr 28117. Huta szkła w Oldenburg - 1894 r. [fot. ralf] _4.jpg Bok węższy.

Plik ściągnięto 6 raz(y) 582,6 KB

Bryła szklana - wkład do ładownicy. Wzór użytkowy (DRGM) nr 28117. Huta szkła w Oldenburg - 1894 r. [fot. ralf] _5.jpg Podstawa mniejsza.

Plik ściągnięto 3 raz(y) 467,97 KB

Bryła szklana - wkład do ładownicy. Wzór użytkowy (DRGM) nr 28117. Huta szkła w Oldenburg - 1894 r. [fot. ralf] _6.jpg Bok szerszy.

Plik ściągnięto 4 raz(y) 604,17 KB

DRGM nr 28117. Wyciąg z rejestru wzorów użytkowych daw. urzędu patentowego Rzeszy.jpg

Plik ściągnięto 3 raz(y) 202,85 KB