Forum Historii Nysy

ralf · Wysłany: 2018-02-01, 00:00 **"Heimgarten" przy ul. Głuchołaskiej**

Początki ośrodka Heimgarten sięgają lat 1913-1914, kiedy to nyski oddział związku Katolickiego Przymierza Krzyża (Katholisches Kreuzbündnis), z inicjatywy dr. Bernharda Strehlera, założył na przedmieściach Nysy (Neisse-Neuland) ośrodek abstynencki dla ponad 500 ówczesnych dorosłych członków związku, ich dzieci oraz młodzieży. Jego siedzibą były dwa połączone ze sobą domy, wybudowane w stylu rustykalnym. Dziś jest to budynek przy ul. Głuchołaskiej 12. Wtenczas znajdowały się w nim pokoje zajęciowe, pokój gościnny, dwa pomieszczenia z książkami i przestronna sala, która mogła pomieścić nawet 2000 osób, z nowoczesną tzw. stylizowaną sceną. Budynek był otoczony terenem ogrodowym o powierzchni 1 hektara z placem zabaw, amfiteatrem oraz dużą oszkloną salą chroniącą przed deszczem podczas imprez plenerowych. Budynki oraz teren ośrodka stały się popularnym miejscem spotkań nie tylko dla członków związku Katolickiego Przymierza Krzyża ale także dla całej społeczności. W okresie I wojny światowej w Heimgarten mieścił się lazaret rezerwowy. Po I wojnie światowej dla przegranych Niemiec nastały trudne czasy. Członkowie ruchu młodzieżowego o nazwie "Quickborn" rozpoczęli prowadzenie w Heimgarten szkoleń, które dawały praktyczną wiedzę oraz bodziec do lepszego radzenia sobie z ówczesną rzeczywistością. W 1923 roku powstał podmiot prawny o nazwie Heimgartengenossenschaft (eGmbH), który wynajął budynki oraz teren ośrodka za niską cenę, pod warunkiem dalszego kontynuowania zakazu spożywania alkoholu w tym miejscu. Sprawami organizacyjnymi oraz handlowymi ośrodka zajął się Ernst Lasowski, natomiast duszpasterstwo, wychowanie oraz kierunek artystyczny objął prof. Klemens Neumann. W Heimgarten organizowane były różnego rodzaju zajęcia, takie jak np. kursy lub rekolekcje, które trwały od 3 do 21 dni. Odbywały się tam również dni rodzinne, wieczorki dla społeczności oraz festyny. Miejsce szczególne w Heimgarten zajmowała muzyka. Od 1925 roku odbywały się tam tygodnie śpiewu, a także weekendowe spotkania muzyczne. Zorganizowano również grupę teatralną, która w okresie od 1 marca 1924 do 30 września 1926 roku wystąpiła około 400 razy w ponad 120 miejscach na terenie Górnego Śląska. Grupa teatralna z Heimgarten gościła także ze swoimi spektaklami za granicą - w Holandii, Austrii oraz Prusach Wschodnich. W roku 1926 powstał dodatkowy budynek, dzięki któremu w placówce mogło mieszkać więcej uczestników szkoleń. Nowy budynek nazwano na cześć założyciela ruchu "domem dr. Bernharda Strehlera". Dzisiaj jest to budynek przy ul. Głuchołaskiej 14. Znajdowały się w nim sale szkoleniowe, kaplica, mieszkania dla personelu oraz przede wszystkim kwatery dla uczestników szkoleń. Na przełomie lat 1927/1928 Klemens Neuman doznał dwóch udarów mózgu i zmarł w roku 1928. Tym samym Heimgarten straciło jeden ze swoich filarów ale kontynuowało działalność w żywym duchu zmarłego. W 1927 roku w bliskim sąsiedztwie powstał nowy budynek szkoły dla rolników, gdzie zimą odbywały kursy dotyczące np. prowadzenia księgowości czy poznawania historii rolnictwa. Dziś jest to dom przy ul. Głuchołaskiej 8. Po dojściu do władzy Hitlera w 1933 roku Heimgarten było miejscem szkoleń dla narodowych socjalistów. W 1939 roku, na początku II wojny światowej Heimgarten zostało przejęte przez Wehrmacht.

Marcin Worbs, urodzony w 1963 roku polski duchowny katolicki i profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Opolskiego nazwał Heimgarten "kulturalno - religijnym wydarzeniem na Górnym Śląsku".

Obecnie w pierwotnym budynku Heimgarten przy ul. Głuchołaskiej 12 mieści się hala sportowa AZS Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nysie. W dawnym tzw. domu dr. Bernharda Strehlera (ul. Głuchołaska 14) znajdują się mieszkania prywatne, a w budynku dawnej szkoły dla rolników przy ul. Głuchołaskiej 8 mieści się oddział "Caritasu" Diecezji Opolskiej.

Opracowano na podstawie:
[1] https://de.wikipedia.org/wiki/Heimgarten_(Volkshochschule)
[2] Izabela Kicak: Nysa "Śląskim Rzymem"?, [w:] Zabytki sakralne pogranicza nysko-jesenickiego, Nysa, 2009. Materiał dostępny online pod linkiem: http://powiat.nysa.pl/fil...kralne_DRUK.pdf

(zał.1) Plan Nysy z ok. 1925 roku. Na niebiesko zaznaczone pierwotne zabudowania Heimgarten.jpg

Plik ściągnięto 30 raz(y) 879,82 KB

(zał.2) Współczesne zdjęcie satelitarne. Na niebiesko - pierwotne zabudowania Heimgarten. Na żółto - dawny tzw. dom dr. Bernharda Strehlera. Na pomarańczowo - dawna szkoła dla rolników. Budynki opisano aktualnymi numerami.jpg

Plik ściągnięto 34 raz(y) 435,52 KB

(zał.3) Zdjęcie przedwojenne. Pierwotne zabudowania ośrodka Heimgarten. Obecnie budynek przy ul. Głuchołaskiej 12.jpg

Plik ściągnięto 47 raz(y) 334,53 KB

(zał.4) Pierwotne zabudowania Heimgarten (ul. Głuchołaska 12). Zdjęcie z dnia 30.I.2018 r. (fot. ralf).jpg

Plik ściągnięto 36 raz(y) 1,94 MB

(zał.5) Zdjęcie przedwojenne. Budynek należący do Heimgarten, wzniesiony w 1926 roku i nazwany domem dr. Bernharda Strehlera. Obecnie budynek przy ul. Głuchołaskiej 14.JPG

Plik ściągnięto 40 raz(y) 881,24 KB

(zał.6) Budynek należący do Heimgarten, wzniesiony w 1926 roku i nazwany domem dr Bernharda Strehlera. Zdjęcie z dnia 30.I.2018 r. (fot. ralf).jpg

Plik ściągnięto 36 raz(y) 1,6 MB

(zał.7) Zdjęcie przedwojenne. Kaplica w Heimgarten.jpg

Plik ściągnięto 56 raz(y) 256,54 KB

(zał.8) Oryginalny program kursu duszpasterskiego jaki odbył się w Heimgarten w dniach 23-27 lutego 1931 roku.jpg

Plik ściągnięto 21 raz(y) 800,06 KB

(zał.9) Zdjęcie przedwojenne. Po lewej - tzw. dom dr. Bernharda Strehlera. Na wprost i po prawej - pierwotne zabudowania Heimgarten.jpg

Plik ściągnięto 35 raz(y) 1,77 MB

(zał.10) Po lewej - tzw. dom dr. Bernharda Strehlera. Na wprost i po prawej - pierwotne zabudowania Heimgarten. Zdjęcie z dnia 30.I.2018 r. (fot. ralf).jpg

Plik ściągnięto 24 raz(y) 1,68 MB

(zał.11) Budynek szkoły dla rolników, wzniesiony w 1927 roku. Obecnie dom przy ul. Głuchołaskiej 8.jpg
Zdjęcie przedwojenne.

Plik ściągnięto 41 raz(y) 447,01 KB

(zał.12) Budynek szkoły dla rolników wybudowany w 1927 roku. Zdjęcie z dnia 30.I.2018 r. (fot. ralf).jpg

Plik ściągnięto 33 raz(y) 1,88 MB

ralf · Wysłany: 2018-03-30, 22:12

Poniżej unikalna fotografia, choć niestety w marnej jakości, wykonana na tyłach ośrodka "Heimgarten", przedstawiająca m.in. dr. Bernharda Strehlera (pośrodku zdjęcia, w kapeluszu) oraz stojącego przy nim po prawej stronie Klemensa Neumanna (również w kapeluszu). Zdjęcie wykonano ok. 1920 roku.

Heimgarten.jpg

Plik ściągnięto 33 raz(y) 514,85 KB

ralf · Wysłany: 2018-05-09, 20:59

Widokówka z okresu I wojny światowej przedstawiająca Heimgarten jako lazaret rezerwowy (Reserve-Lazarett).

Heimgarten - lazaret rezerwowy.jpg

Plik ściągnięto 34 raz(y) 999,29 KB

ralf · Wysłany: 2018-11-11, 13:55

Zdjęcie kaplicy w Heimgarten wykonane przed 1930 r.

Kaplica w Heimgarten. Awers widokówki wysłanej w 1929 roku.jpg

Plik ściągnięto 36 raz(y) 1,17 MB

ralf · Wysłany: 2021-10-15, 21:50

Zdjęcia wykonane w 1935 roku, ukazujące uczennice powstałej przy Heimgarten szkoły dla rolników. Na środkowym zdjęciu widoczna w tle kamienica przy dzis. ul. Piłsudskiego 37.

Heimgarten - 1935 r. (awers).jpg

Plik ściągnięto 34 raz(y) 843,14 KB

Heimgarten - 1935 r. (rewers).jpg

Plik ściągnięto 13 raz(y) 666,98 KB

ralf · Wysłany: 2021-12-13, 08:34

Zdjęcie wykonane wewnątrz Heimgarten w 1918 roku, ukazujące znajdujący się wówczas na jego terenie lazaret, można obejrzeć pod linkiem: KLIK

ralf · Wysłany: 2022-03-02, 01:21

Trzy zdjęcia ukazujące Heimgarten.

Heimgarten (Neisse-Neuland) #1.jpg

Plik ściągnięto 35 raz(y) 472,3 KB

Heimgarten (Neisse-Neuland) #2.jpg

Plik ściągnięto 24 raz(y) 624,5 KB

Heimgarten (Neisse-Neuland) #3.jpg

Plik ściągnięto 23 raz(y) 821,59 KB

ralf · Wysłany: 2022-03-12, 21:18

Przedwojenne zdjęcie budynku szkoły dla rolników ("BAUERN-VOLKSHOCHSCHULE") przy Heimgarten.

Budynek szkoły dla rolników przy ul. Głuchołaskiej 8.jpg

Plik ściągnięto 13 raz(y) 464,02 KB

lukasz · Dołączył: 07 Mar 2018 Posty: 15 Skąd: Nysa

Warto dodać, że po wojnie, w budynku przy Głuchołaskiej 12 powstało kino (wykorzystano dużą salę ze sceną). W latach 70/80 ówczesny właściciel budynku - Zakład Urządzeń Przemysłowych, przerobił salę kinową na boisko do gry w siatkówkę, utworzono trybuny, scenę również przerobiono na trybunę (co ciekawe, jeszcze w latach 90. kibice nazywali tę trybunę sceną). W sali swoje mecze grała profesjonalna drużyna siatkarska Stal Nysa, która w latach 90. zdobyła Puchar Polski i cztery medale mistrzostw Polski, a ostatni mecz na najwyższym poziomie (PLS) został tutaj rozegrany w 2005 roku. Siatkarze wyprowadzili się z tej sali gdy powstała hala przy Sudeckiej. Obiekt od 2004/2005 roku należy do PWSZu i służy studentom. Nadal rozgrywane są tutaj mecze siatkówki, ale już na akademickim poziomie.

ralf · Wysłany: 2022-03-24, 09:57

Plany głównego budynku "Heimgarten" przy ul. Głuchołaskiej 12, pochodzące z 1954 roku. W okresie PRL znajdował się tam Dom Kultury.

[1] Rok 1954. Dom Kultury przy ul. Głuchołaskiej 12.jpg

Plik ściągnięto 13 raz(y) 916,84 KB

[2] Rok 1954. Dom Kultury przy ul. Głuchołaskiej 12.jpg

Plik ściągnięto 22 raz(y) 885,1 KB

[3] Rok 1954. Dom Kultury przy ul. Głuchołaskiej 12.jpg

Plik ściągnięto 16 raz(y) 1005,34 KB

Bolek · dawniej Op-Ony Dołączył: 21 Lis 2017 Posty: 90

ralf · Wysłany: 2024-02-05, 00:11

Jedno z pomieszczeń w Heimgarten, tak zwany „niebieski pokój” (blaue Zimmer). Jest to awers widokówki wysłanej z Neisse-Neuland dnia 10 czerwca 1929 r.

Jedno z pomieszczeń w Heimgarten [kartka z obiegu 10.VI.1929].jpg

Plik ściągnięto 14 raz(y) 1,35 MB

ralf · Wysłany: 2024-02-08, 18:46

Widokówka przedstawiająca budynek ówczesnej szkoły dla rolników na terenie Heimgarten. Kartkę napisano dnia 9 maja 1930 r. i nadano z Neisse-Neuland do Lipska. Jej nadawcą był niejaki Karl Guckelsberger, jeden z młodzieńców zakwaterowanych w tym budynku, który dużym znakiem X zakreślił na zdjęciu okno swojego pokoju.

Budynek szkoły dla rolników na terenie Heimgarten [awers widokówki].jpg

Plik ściągnięto 15 raz(y) 662,41 KB

Budynek szkoły dla rolników na terenie Heimgarten [rewers widokówki].jpg

Plik ściągnięto 10 raz(y) 568,51 KB