Forum Historii Nysy

ralf

W roku 1892 wybudowano nową synagogę przy ul. Miarki (Josephstrasse), na odcinku pomiędzy wylotem ul. Tkackiej (Weberstrasse) i ul. Kramarskiej (Kramerstrasse). Dzisiaj w miejscu tej synagogi znajduje się plac zabaw Przedszkola nr 8 (zał.1)

Znamy tylko jedną fotografię tej synagogi, która przedstawia jej wnętrze (zał.3). Widzimy na niej m.in. trzy pionowe okna, które można dostrzec na zdjęciu lotniczym wykonanym w okresie międzywojennym (zał.4). Charakterystyczne okna i budynek synagogi wskazuje na tym zdjęciu niebieska strzałka.

W czasie tzw. "nocy kryształowej", z dnia 9 na 10 listopada 1938 roku, synagoga przy ul. Miarki została zdemolowana ale jej nie podpalono. Budynek został całkowicie zniszczony w 1945 roku.

(zał.1) Współczesny plan Nysy. Zaznaczone na niebiesko miejsce, w którym stała synagoga przy ul. Miarki.jpg

Plik ściągnięto 85 raz(y) 412,23 KB

(zał.2) Plan Nysy z 1905 roku. Zaznaczona na niebiesko synagoga przy ul. Miarki (Josephstrasse).jpg

Plik ściągnięto 231 raz(y) 1,95 MB

(zał.3) Wnętrze synagogi przy ul. Miarki (Josephstrasse).jpg

Plik ściągnięto 165 raz(y) 594,56 KB

(zał.4) Zdjęcie lotnicze Nysy z okresu międzywojennego. Zaznaczony niebieską strzałką budynek synagogi (widoczne trzy pionowe okna).jpg

Plik ściągnięto 421 raz(y) 1,2 MB

ralf · Wysłany: 2021-11-15, 21:37

W drugiej połowie października 2021 r., w ramach prowadzonych prac archeologicznych przy ul. Kramarskiej, o których mowa na Forum pod linkiem: KLIK, odsłonięto fundamenty kamienic, które do 1945 roku stały we wschodniej pierzei ul. Miarki, na odcinku pomiędzy wylotem ul. Kramarskiej a budynkiem dzisiejszego przedszkola przy ul. Tkackiej 2. To właśnie na tym odcinku stała przed wojną kamienica, w której znajdowała się synagoga i to właśnie m.in. jej fundamenty odkryto podczas wspomnianych prac. Według moich ustaleń, opartych głównie na zdjęciach lotniczych Nysy wykonanych przed 1945 r., budynek synagogi był piątą z kolei kamienicą od strony ul. Kramarskiej. Stał w odległości ~40 metrów od skrzyżowania ul. Kramarskiej z ul. Miarki i ~10 metrów od budynku dzisiejszego przedszkola. Miejsce, w którym stała synagoga, zaznaczyłem na zdjęciu nr 1 w załączniku, czerwonym przeźroczystym prostokątem. Z kolei jej odkopane podziemia, tj. dwa pasy (w każdym dwa pomieszczenia), widać na załączonych zdjęciu nr 2.

Do odsłoniętych podziemi kamienicy, w której znajdowała się synagoga, schodzi się po kamiennych schodach (KLIK-1, KLIK-2). Prowadzą one do niedużego pomieszczenia, w którego posadzce, tuż przy samej ścianie, znajduje się spory okrągły otwór (KLIK-3, KLIK-4, KLIK-5), który prawdopodobnie jest pozostałością po tzw. mykwie, czyli zbiorniku z wodą dla osób lub naczyń, które zaciągnęły jakąś nieczystość rytualną. Z tego pomieszczenia znajduje się wejście do kolejnego, już ślepego (KLIK-6).
Na wprost wspomnianych schodów znajduje się kamienny półokrągły portal wejściowy (KLIK-1) do dwóch pomieszczeń sąsiedniego pasa podziemi, które wg moich ustaleń również należały do budynku synagogi. W ścianie pierwszego pomieszczenia znajduje się spora foremna wnęka - zapewne po palenisku (KLIK-7, KLIK-8), a w posadzce drugiego pomieszczenia archeolodzy wykonali otwór sondażowy (KLIK-9, KLIK-10).

Kilka dni temu wymyśliłem sposób, dzięki któremu można łatwo i dokładnie zlokalizować miejsce, w którym stała synagoga przy ul. Miarki, bez konieczności nakładania na siebie planów czy mierzenia terenu. Otóż, wykorzystując jakikolwiek plan miasta Nysy lub jej zdjęcie satelitarne, wystarczy narysować prostą linię od wieży ratuszowej do zachodniej wieży kościoła pojezuickiego przy Rynku Solnym. Linia ta przechodzić będzie przez ul. Miarki dokładnie w miejscu dawnej kamienicy z synagogą, równolegle do jej dłuższej osi. Co więcej, kamienica synagogi stała dokładnie w połowie długości tej linii.

Wszystkie załączone w niniejszym temacie współczesne zdjęcia chroni prawo autorskie.

(zdj.1) Dzień 26.X.2021 r. Prace archeologiczne przy ul. Kramarskiej i ul. Miarki. Czerwonym prostokątem zaznaczono miejsce, w którym stała synagoga. Autor zdjęcia - firma 'Vidrosky' Grzegorz Stanisławski.jpg

Plik ściągnięto 51 raz(y) 2,57 MB

(zdj.2) Dzień 13.XI.2021 r. Podziemia dawnej kamienicy przy ul. Miarki, w której przed II wojną światową znajdowała się synagoga [fot. ralf].jpg
Widok z chodnika przy ul. Miarki.

Plik ściągnięto 35 raz(y) 4,88 MB

ralf · Wysłany: 2022-02-07, 14:43

Osoby zainteresowane życiem mniejszości żydowskiej w Nysie przed II wojną światową informuję, że na Forum znajduje się jeszcze temat zatytułowany "Żydzi w Nysie", pod linkiem: KLIKNIJ

ralf · Wysłany: 2022-03-06, 20:39

Widok z wieży kościoła pojezuickiego. Kolorem niebieskim oznaczono budynek synagogi przy Josephstrasse (ul. Miarki). Zdjęcie wykonano przed rokiem 1936.

Widok z wieży kościoła pojezuickiego. Kolorem niebieskim zaznaczony budynek synagogi przy Josephstrasse.jpg

Plik ściągnięto 68 raz(y) 3,71 MB

ralf · Wysłany: 2022-03-27, 22:45

ralf · Wysłany: 2022-12-03, 12:08

Wyeksponowane na dziedzińcu w Muzeum fragmenty kamieniarki, najprawdopodobniej pochodzące z budynku synagogi przy ul. Miarki, odnalezione podczas prowadzonych tam prac archeologicznych w 2021/22 r.

Fragmenty kamieniarki odnalezione podczas prac archeologicznych przy ul. Miarki, wyeksponowane na dziedzińcu Muzeum w Nysie [fot. ralf - 1.VIII.2022].jpg

Plik ściągnięto 27 raz(y) 2,16 MB