Forum Historii Nysy

[ralf]

Pierwszym wydarzeniem lotniczym w Nysie był przylot sterowca w 1910 roku. Otóż w dniu 4 lipca 1910 roku o godz. 16:35 sterowiec o nazwie „Parseval V” (jego konstruktorem był August von Parseval) wystartował spod hangaru znajdującego się na terenie dzisiejszej, wrocławskiej dzielnicy Zacisze (Breslau-Wilhelmsruh) i udał się do oddalonego o 75 km miasta Nysy, gdzie wylądował o godz. 18:45. Lot trwał więc 125 minut, a sterowiec przebył w tym czasie trasę o długości 95 km. Był to sterowiec półsztywny, typu sportowego (Sport-Luftschiff), o długości 39 m, średnicy 7.7 m i pojemności 1200 m³. Jego maksymalna prędkość wynosiła 12 m/s (43 km/h), pułap 1000 m, a maksymalny czas lotu 6-7 godzin. Do jego gondoli mogły wejść 3 osoby. Sterowiec był napędzany 4-cylindrowym silnikiem benzynowym firmy Daimler o mocy 25 KM. Wśród osób, które we wspomnianym dniu przyleciały do Nysy byli: dowódca - kapitan (poza służbą) Felix Dinglinger, mistrz balonowy Moses oraz palacz Schön. Raporty kapitana Dinglingera mówiły, że lot z podwrocławskiego Zacisza do Nysy przebiegł pomyślnie, nie przeszkodził w tym nawet krótki deszcz. Sterowiec przeleciał nad miastem Nysą, w którym obserwowało go tysiące widzów stojących na ulicach, placach i dachach. Widoczne na niebie „ogromne, żółte cygaro” obniżyło lot nad placem Fryderyka Wilhelma (teren dzis. Zakładu Karnego), dzięki czemu jego pasażerowie byli dobrze widoczni. Jako miejsce lądowania wybrano dużą łąkę na terenie Rochusa, pomiędzy tamtejszym cmentarzem a rzeką Nysą. Wojsko odgrodziło ten obszar i po około półgodzinnym locie nad miastem sterowiec dotarł nad lądowisko. Samo lądowanie przebiegło gładko i sterowiec został przymocowany linami do ziemi. O zmierzchu w miejscu lądowania zebrał się spory tłum ludzi, który pozostał tam do zapadnięcia nocy. Nazajutrz rano, tj. 5 lipca, przyszło wielu ludzi, by zobaczyć start sterowca. Wśród nich była 18-letnia nysanka Grete Hoffmann (1892-1974), znana później fotografka i pisarka, która oglądała to wszystko z okolic willi Eichendorff-Höh. Przy gondoli sterowca pracowali monterzy i technicy, ale okazało się, że w jego pokryciu jest nieszczelność. W konsekwencji balonet opróżniono, a sterowiec zdemontowano i około południa załadowano na ciężarówkę. Następnie przewieziono go na dworzec towarowy, skąd koleją przetransportowano do Wrocławia. W czerwcu 1911 r. sterowiec „Parseval V” spłonął podczas opróżniania zbiornika gazu w mieście Münden w Dolnej Saksonii. Sterowiec miał na swoim koncie ponad 150 lotów pasażerskich, m.in. lot z Wrocławia do Polanicy-Zdroju, Kudowy-Zdroju i Kłodzka, który odbył się tydzień po wyżej opisanym locie do Nysy.

Poniżej załączam awers widokówki okolicznościowej, ukazującej sterowiec „Parseval V” nad miastem Nysą w 1910 roku. Autorem zdjęcia był nyski fotograf Fritz Busse, a sylwetka sterowca była zapewne na niego nałożona.

Wstawiam również zdjęcie samego sterowca „Parseval V” - miejsce oraz data wykonania tej fotografii nie są mi znane.


Opracował: ralf
Źródła:
- „Grottkauer Zeitung” nr 55 z dn. 9 lipca 1910 r. (R.30), s. 5.
- A. Simon: „Das Sport-Luftschiff 'Parseval V'”, [w:] D. Meyer: „Zeitschrift des Vereines Deutscher Ingenieure”, R.54, Berlin 1910, s. 472.
- Ansbert Vorreiter: „Jahrbuch über die Fortschritte auf allen Gebieten der Luftschiffahrt”, München 1911, s. 435.
- R. Assmann et al: „Jahrbuch der Motorluftschiff-Studiengesellschaft. Vierter Band”, Berlin 1911, s. 149
- Grete Hoffmann: „Wer weiss das noch?”, [w:] „Neisser Heimatblatt”, nr 115, 1970 r., s. 10.
- Peter Hübner: „25 Jahre HG's Augsburg / München”, [w:] „Neisser Heimatblatt” nr 138, 1976 r., s. 23.

---

Sterowiec 'Parseval V' nad miastem Nysą w 1910 r. Awers widokówki.jpg

Plik ściągnięto 18 raz(y) 728,5 KB

Sterowiec 'Parseval V'. Lokalizacja oraz data wykonania zdjęcia nieznane.jpg

Plik ściągnięto 9 raz(y) 949,92 KB

[ralf]

Jak podaje przedwojenny mieszkaniec Nysy - Paul Thomas (1898-1977), pierwszy na ziemi nyskiej lot samolotu, tj. jednopłatowca napędzanego silnikiem, odbył się w 1911 r. na Łąkach Skorochowskich (Kohlsdorfer Wiesen) pod Nysą, gdzie własną, domową konstrukcję udostępnił i zademonstrował sam jej twórca, czyli Fritz Heidenreich (1872-1937) – mechanik z Wrocławia. Obecnych na pokazie było wielu cywilów i wojskowych. Samolot był wykonany z trzciny bambusowej i płóciennej plandeki. Napędzany był benzynowym silnikiem samochodowym zaopatrzonym w śmigło. Silnik uruchamiano za pomocą długiej liny, którą na polecenie pilota ciągnęło kilka osób. Jednym z ośmiu chłopców, którzy uruchomili samolot Heidenreicha pod Nysą, był właśnie wspomniany Paul Thomas (wówczas 13-latek). Samolot wystartował i leciał na wysokości około 20 metrów nad ziemią, aż wylądował na innej łące w pobliżu Brzeziny Polskiej (Klein Briesen). Tam zawrócił i przyleciał z powrotem, będąc witany entuzjastycznymi brawami.

Próby lotów Fritza Heidenreicha odbywały się również w innych miastach, takich jak: Brzeg (Brieg), Świdnica (Schweidnitz), czy Dzierżoniów (Reichenbach).

Poniżej załączam zdjęcie przedstawiające Fritza Heidenreicha przy skonstruowanym przez siebie jednopłatowcu. Czas i miejsce wykonania fotografii nie są mi znane, więc nie wiadomo czy jest to ten sam projekt maszyny, którą Heidenreich zademonstrował na Łąkach Skorochowskich. Były bowiem wówczas skonstruowane przez niego dwa różne projekty maszyny, które różniły się przynajmniej mocą silnika i średnicą śmigła.


Źródła:
- Leo Mücke: "Das Konvikt", [w:] "Neisser Heimatblatt", 1966 r., nr 99, s. 5.
- Peter Hübner: "25 Jahre HG’s Augsburg / München", [w:] "Neisser Heimatblatt", 1976 r., nr 138, s. 23.
- nota biograficzna Fritza Heidenreicha z wystawy pt. "Adler über Schlesien – Ereignisse und Pioniere der Luftfahrtgeschichte", która odbyła się w Muzeum Ziemi Górnośląskiej w Ratingen w 2009/2010 roku.

---

Fritz Heidenreich przy swoim jednopłatowcu. Data i miejsce zrobienia zdjęcia nie są znane.jpg

Plik ściągnięto 14 raz(y) 910,53 KB