Forum Historii Nysy

[ralf]

W kwietniu 1946 roku w Nysie założono Towarzystwo Ogrodów Działkowych, które wzorowało się na przedwojennych organizacjach tego typu. Powołano zarząd towarzystwa, na czele którego stanął Antoni Osadczuk. Działalność nowo powstałego zarządu w początkowym okresie była bardzo trudna. Wskutek działań wojennych miasto Nysa oraz ogrody działkowe były w znacznym stopniu zniszczone.

Ogrody im. B. Andrzejewskiego (ul. Jagiełły 23a)
W niektórych ogrodach były głębokie leje po bombach, a w Pracowniczym Ogrodzie Działkowym (POD) im. B. Andrzejewskiego przy ul. Jagiellońskiej i Jagiełły ogrody były zaminowane. Ich zagospodarowanie w tym okresie było bardzo trudne. Ludności mało, stan działek „jak po wojnie”, a do tego mnóstwo szabrowników.
Zaraz po wojnie w 1945 r. w Katowicach powstał Wojewódzki Związek Towarzystwa Ogrodów i Osiedli Działkowych, skąd otrzymaliśmy statut i regulamin ogrodów działkowych. Działalność prawna ogrodów działkowych była regulowana dekretem z dnia 25 czerwca 1946 r. o ogrodach działkowych ( Dz. U. z 1946 r. Nr 34 poz. 208). W tym czasie w Nysie było jedno Towarzystwo Ogrodów Działkowych, którego zarząd mieścił się w altanie ówczesnego Prezesa Antoniego Osadczuka, przy ul. Adama Mickiewicza. W roku 1949 Sejm PRL uchwalił ustawę o Pracowniczych Ogrodach Działkowych (Dz. U. Nr 18 poz. 117). W tym czasie powstało województwo opolskie oraz powstał Wojewódzki Zarząd POD w Opolu, a jego założycielem i pierwszym Prezesem był Bohdan Andrzejewski. W Nysie na bazie istniejącego Towarzystwa Ogrodowego powstał Pracowniczy Ogród Działkowy z prezesem Antonim Osadczukiem. W roku 1961, po walnym zebraniu POD, Prezesem Zarządu został wybrany Michał Hryćków, a A. Osadczuk był jego zastępcą.
W 1963 roku POD w Nysie zostały podzielone na POD im. A. Mickiewicza i POD im. B. Andrzejewskiego (nazwa w imię pamięci zmarłego w 1963 roku Prezesa Wojewódzkiego Związku POD Bohdana Andrzejewskiego). Ogrody im. B. Andrzejewskiego w swoim składzie posiadały działki usytuowane przy ul. Bolesława Śmiałego, przy ul. Dzierżona, przy ul. Jagiellońskiej i przy ul. Marchlewskiego (dzisiaj Władysława Jagiełły).
Na tym areale ziemi w sposób zorganizowany wytyczano działki i aleje, budowano altany, kopano studnie kręgowe, stawiano ogrodzenia i bramy wjazdowe. Nasadzenia stanowiły stare wysokopienne drzewa owocowe. Uprawa działek nie zawsze była właściwa, zatem organizowano szkolenia działkowców przez społecznych fachowych instruktorów. Dla lepszego zagospodarowania właściwych nasadzeń zorganizowano zaopatrzenie działkowców w drzewa i krzewy owocowe przydatne na działkach. W początkach lat 70. padło hasło budowy Domu Działkowca. Równocześnie w tym okresie prowadzono prace modernizacyjne działek. W latach 80. część areału Ogrodu została przejęta przez budownictwo mieszkaniowe (ul. Jagiellońska), w zamian otrzymano areał ziemi obecnego Ogrodu nr II przy ul. Jagiellońskiej. W latach 80. Ogród otrzymał areał ziemi przy al. Wojska Polskiego. Obszar ten został podzielony na działki, wytyczono na nim aleje i opracowano zagospodarowanie poszczególnych działek. Jest to Ogród nr VI, należący do Ogrodu im. B. Andrzejewskiego. Ogród w tym czasie obejmował około 35 hektarów ziemi, na których było urządzonych 816 działek.
Oto opis działalności nyskiego POD, którego autorem jest jeden z członków jego zarządu (M.K.). Przedstawił on czasy, w których sam związany był z POD im. B. Andrzejewskiego:
„Pierwszymi członkami zarządu POD im. B. Andrzejewskiego byli: prezes Michał Hryćków, członkowie; Antoni Dziuk, Stanisław Burgiel, Kozłowski, Barcik. Następny zarząd to: prezes Antoni Jedliński, członkowie; Mieczysław Krówka, Dorosz, Kozłowski, Korepta, Sterna. Biuro w tym czasie mieściło się w baraku w ogrodzie przy ul. Marchlewskiego. W dniu Święta Kobiet padło hasło aby istniejący barak obudować i powiększyć. Na koncie POD było jedynie 30000 zł, ale zapaleńców było wielu, zaangażowanych w budowę całym sercem, a to prezes Jedliński , Krówka, księgowy Dorosz, wszyscy członkowie zarządu i entuzjaści działkowcy. Pustaki na mury zostały wykonane na miejscu na placu gospodarczym i przewiezione na plac budowy w ramach prac społecznych. Mury były wykonane przez pensjonariuszy „domu wypoczynkowego” (więźniów), szalunki i zalanie stropu wykonała firma budowlana, zbrojenie wykonali członkowie zarządu, konstrukcję dachową wykonał Mieczysław Krówka, wykończenie obmurowania Rudnicki i Bielski i wielu innych. Nadzór budowlany sprawował inż. Mazur. Po wybudowaniu Domu Działkowca wykonano instalację kanalizacyjną oraz doprowadzono wodę i gaz. Wyposażono w sprzęt kuchnię, wykonano parkiet w sali konferencyjnej, zakupiono meble. Nie można pominąć udziału Wojewódzkiego Związku w udzieleniu dotacji w trakcie budowy i wykończenia. Wcześniej, przed wybudowaniem Domu Działkowca został wybudowany budynek parterowy w którym mieści się biuro, warsztat i magazyn. Był też adaptowany na biuro budynek-altana na placu zabaw, który po ukończeniu wszystkich prac budowlanych uległ unicestwieniu przez pożar, a z nim dokumenty ogrodu i działkowców. Ten pożar tego budynku, wpłynął niekorzystnie na cały zarząd (opadły wszystkim ręce). W późniejszym czasie był plan odbudowy spalonego budynku wraz z powiększeniem powierzchni i budową pietra przystosowanego na tak zwany hotel sypialny po uroczystościach weselnych. Skończyło się na pobożnych życzeniach. Zmienili się ludzie, zapaleńcy powojenni się wykruszyli, a następcy rozumują inaczej. Utrzymanie naszego Ogrodu, mam na myśli całość, od rzeki do drogi Konradowskiej i PKP, jest bardzo kosztowne ze względu na znajdujące się w nim prywatne posesje. Łatwiejsze są nowe ogrody o powierzchni wewnętrznej czystej, zewnątrz ogrodzone i zamknięte, bez przylepek jak wysepki, mierzeje, kliny. Ogrody działkowe w latach 1946 - 1980 były dla społeczeństwa, dla rodzin o niezbyt wysokich zarobkach, dodatkowym źródłem utrzymania, wypoczynku i zadowolenia dla całych rodzin. Bo owoce, jarzyny, z naszego, własnego ogródka, budziły dumę i smak. A w każdym człowieku tkwi coś zakodowane, mieć coś własnego, czuć się u siebie, coś samemu zrobić. Na ogrodach były organizowane różne imprezy dla działkowców i dzieci niekoniecznie od ojców działkowców, dla emerytów, wystawy różnych plonów, place zabaw dla dzieci. Każdy starał się w swoim ogródku mieć coś pięknego, przyjemnego. Ogrody działkowe jednoczyły społeczeństwo, działkowcami byli ludzie biedni i bogaci, prości i z wyższym wykształceniem na działkach byli sąsiadami i przyjaciółmi. Nie było też problemu z samochodami prywatnymi, bo ich było bardzo mało, wiec nie było też spalin zatruwających środowisko. Dla ówczesnych działkowców, społeczników, byłych członków zarządu POD, każdy krok naprzód, każda nowa inwestycja wykonana w czynach społecznych i dla społeczeństwa budziła dumę. To była tak zwana najważniejsza zapłata dla społeczników, gdzie popatrzył, to zobaczył wszędzie swój udział w pracy i w wykonaniu.

Rodzinny Ogród Działkowy „Metalowiec” (ul. Mickiewicza)
ROD „Metalowiec” powstał w 1968 r., kiedy to staraniem dyrekcji Zakładów Urządzeń Przemysłowych w Nysie został zakupiony teren przy ul. A. Mickiewicza 28. Na tym terenie założono 42 działki o charakterze stałym (obecny sektor A). W 1974 r. ZUP Nysa zakupił przyległy do istniejącego stałego ogrodu teren, na którym powstały 73 działki (obecny sektor B). Następnie w 1978 r. ZUP Nysa zakupił dalszy przyległy teren, na którym zlokalizowano 94 działki (obecny sektor C). Pierwszy budynek gospodarczy wybudowano w 1970 roku. W 1984 r. został wybudowany budynek magazynu i warsztatu. Rok później dokonano adaptacji pierwotnego budynku gospodarczego na pomieszczenie biurowe. Elektryfikację wszystkich sektorów wykonano w 1987 roku. W 1988 r. przydzielono czwarty teren (obecny sektor D), na którym zlokalizowano 227 działek. Uzyskano go z uwagi na zabranie pod budownictwo terenów przyznanych na czasową lokalizację Pracowniczych Ogrodów Działkowych w latach 1947-1955. W 1994 r. zakończono elektryfikację sektora D. Obecnie (2020 r.) ROD „Metalowiec” liczy 441 działek rodzinnych o łącznej powierzchni prawie 20 hektarów. Ogród ten był wielokrotnie wyróżniany. W roku 1986, 1988, 1993, 1995 i 1996 uzyskał tytuł: „Przodujący Ogród Województwa Opolskiego”. W 1997 r. zajął IV miejsce w konkursie „Pracowniczy Ogród Działkowy Roku” . W lipcu 1997 roku ogród ucierpiał z powodu powodzi. Woda w najgłębszych miejscach sięgała 3 metrów i taki stan utrzymywał się przez około 3 tygodnie. Zniszczeniu uległy wszystkie płody działkowiczów oraz infrastruktura ogrodu. W latach kolejnych ogród odbudowano.

Rodzinny Ogród Działkowy „Kolejarz” (ul. Dzierżonia)
W skład ROD „Kolejarz” wchodzi 6 sektorów ogrodowych o łącznej powierzchni 5,8915 hektarów i w ilości 147 działek. Poszczególne sektory rozlokowane są w różnych częściach miasta – za najpiękniejszy uważa się ten położony przy biurze ogrodu na ul. Dzierżonia. ROD „Kolejarz” powstał w 1976 r. dla pracowników kolei, choć według doniesień najstarszych działkowców, pewne jego obszary pochodzą jeszcze z 1968 roku.
Sektory ogrodowe:
I - Dzierżonia
II - Bema
III - B. Śmiałego
IV - Szkolna-Grodkowska
V - Jagiellońska (wagonownia PKP)
VI - Szkolna-Grodkowska

Rodzinny Ogród Działkowy „Garnizonowy” (ul. Saperska)
ROD „Garnizonowy” o powierzchni ponad 14 hektarów i o liczbie 241 działek, położony jest nieopodal ujścia rzeki Nysy z jeziora Nyskiego, przy ul. Saperskiej. Ogród powstał wiosną 1977 roku na terenie, gdzie wcześniej znajdował się poligon wojskowy. Inicjatorami pomysłu byli: ppłk Kazimierz Bereszyński, płk Bogusław Tasarek, płk Stanisław Grząśko oraz ppłk Roman Stuła. Pierwszym prezesem ogrodu był ppłk Franciszek Barnaś. Za jego kadencji wykonano ogrodzenie ogrodu oraz prowadzono specjalistyczne szkolenia dla działkowców, zagospodarowano 127 działek 4- i 5-arowych. W 1981 r. wybudowano świetlicę ogrodową, którą wykorzystywano na posiedzenia zarządu i szkolenia działkowców. W 1982 r. prezesem został ppłk Marian Czyszczoń. W latach 1982-1985 wybudowano altany w liczbie 121 szt. oraz wykonano 72 studnie. Teren ogrodu powiększono do 138 działek oraz przedłużono granicę ogrodzenia. Rozpoczęto także prace nad przygotowaniem dokumentacji i terenu pod nowe działki. Od 1986 r. prezesem był płk Bogusław Tarasek. Za jego kadencji ogród powiększono do 214 działek oraz przygotowano teren pod kolejnych 40. Od 1988 r. prezesem był Adam Janusz (piastował to stanowisko rok), następnie od 1989 r. płk Marian Kaczmarek. Od tego czasu praca zarządu nabrała rozmachu i realizowano wiele przedsięwzięć: powiększono ogród o 21 działek (końcem roku ogród liczył 235 działek), odnowiono świetlicę, urządzono plac zabaw, przy bramach wjazdowych urządzono 3 parkingi, zorganizowano dożynki. W latach 1990-1991 powstało nowe ogrodzenie ogrodu. Kolejni prezesi od 1995 r. to mjr Marian Pindera, Stanisław Malinowski, ppłk Marian Czyszczoń. Obecnym (2019 r.) prezesem jest Romuald Rypel.
Osiągnięcia ogrodu Garnizonowego:
▪ 1986 r. – III miejsce w konkursie „Najlepszy POD w Województwie Opolskim”
▪ 1995 r. – II miejsce w konkursie „Najlepszy POD w Województwie Opolskim”


Opracowano na podstawie:
- rodnysa.pl
- ozoopole.pzd.pl