Forum Historii Nysy

[ralf]

"Na temat nyskiego cmentarza żydowskiego jak dotychczas mamy bardzo niewielką wiedzę, stąd potrzeba zamieszczenia kilku ogólnych informacji o przepisach, zwyczajach i niektórych rytuałach związanych z cmentarzami tego wyznania. Miejsca pochówków Izraelitów otoczone są szczególną czcią podniesioną do godności „ziemi uświęconej”, jednak bez uprawiania kultu zmarłych. Działania ograniczają się głównie do rytualnego pochówku i utrwalenia pamięci o zmarłym. Sposób zakładania cmentarza obwarowany został wewnętrznymi przepisami i zakazami. Teren był ogrodzony, nierzadko strzeżony, a każda forma braku respektu dla miejsca była piętnowana. Zabronione było m.in. spożywanie posiłków, wprowadzanie zwierząt, a także przechodzenie przez cmentarz dla skrócenia drogi. Wiek XIX przyniósł również pewne zmiany wzakładaniu nekropolii, a gminy wypracowywały własny porządek cmentarny najbardziej im odpowiadający. Likwidacja żydowskiego grobu nawet po upływie wielu lat była niemożliwa, dlatego wczasach zakładania nowych cmentarzy miejskich z podziałem na wszystkie gminy wyznaniowe, czego przykładem jest omawiany wielo wyznaniowy kompleks cmentarzy. Żydzi występowali o użytkowanie na czas nieograniczony, także żądali osobnego wejścia i wyraźnych granic dla wyznaczonej działki. Zazwyczaj otrzymywali pełną autonomię i samodzielne zarządzanie cmentarzem[27]. Obecnie stwarza to pewien problem, ponieważ jeżeli formalnym właścicielem jest samorząd lokalny, to zwyczaj nakazuje, by wszelkie prace były uzgadniane zgminą żydowską. W Nysie społeczność żydowska nie była zbyt liczna, zamieszkiwała kwartał przy obecnej ul. Karola Miarki, gdzie wiadomo że istniała synagoga. Można przypuszczać, że przy tej synagodze był usytuowany cmentarz żydowski, który zapewne z czasem podobnie jak inne cmentarze miejskie zamknięto. Cmentarz żydowski przy obecnej ul. Kaczkowskiego, został utworzony prawdopodobnie w 1815 roku, w 1871 roku został powiększony, natomiast ostatni pochówek pochodzi z 1928 roku. Wroku 1943 został zdewastowany iczęściowo zniszczony przez nazistów. Jednak największa dewastacja nastąpiła po 1945 roku[28]. Cmentarz założony jest na planie zbliżonym do kwadratu z przecinającą go na osi północ – południe aleją. Pierwotnie otoczony był murem, zktórego zachowały się do dzisiaj niektóre fragmenty. Kopczyk w centrum może wskazywać na wcześniejsze istnienie tutaj „domu oczyszczenia” będącego formą kaplicy cmentarnej. Brama wejściowa, przy której przypuszczalnie mogła znajdować się rytualna studnia, znajdowała się od strony obecnej ul Kaczkowskiego. Obecnie po terenie porozrzucane są już nieliczne fragmenty mocno zdekompletowanych, trudnych do zidentyfikowania macew z inskrypcjami hebrajskimi i niemieckimi. Ponadto teren jest bardzo gęsto porośnięty drzewami ikrzewami, przez co nieczytelny".

Przypisy:
[27] M. Łagiewski, Macewy mówią, Wrocław 1991, s.10-11.
[28] www.sztetl.org.pl/pl/arti...kaczkowskiego-/ [dostęp: 12.09.2012]

Źródło opracowania: Edward Hałajko - "Nyskie cmentarze historyczne" w: "Historia lokalna na przykładzie ziemi nyskiej", Nysa, 2014, str. 134. Link do części 2/2: http://powiat.nysa.pl/fil...a/czesc%202.pdf