Forum Historii Nysy

[ralf]

Pomnik stoi do dzisiaj na dawnym placu ćwiczeń niemieckich pionierów, w lasku kilkaset metrów na północ od fortu Prusy. Po drugiej wojnie światowej, aż do końca XX w. był to teren poligonu, na którym ćwiczyło Wojsko Polskie. Pomnik był poświęcony niemieckim pionierom poległym w południowo-zachodniej Afryce za panowania cesarza Wilhelma II. Nie zachowały się do dziś elementy dekoracyjne jakimi ten obiekt był pierwotnie opasany, niemniej na ich wysokości po stronie północno-wschodniej można jeszcze dostrzec oryginalne napisy - są to nazwiska, stopnie wojskowe i fragmenty dat (zdj.6 i 7).
Znane jest mi tylko jedno przedwojenne zdjęcie tego pomnika, pochodzące z periodyka pt. "Stern der Jugend" z 1914 roku, str. 335 (zdj.2). Fotografię podpisano: "Das von Kaiser Wilhelm II auf dem Pionier-Uebungsplatz in Neisse errichtete Denkmal für die in Deutsch-Süd-West-Afrika gefallenen Pioniere". Część tego periodyka z przedmiotowym zdjęciem można obecnie kupić na Ebay'u: KLIK.

Pomnik tego samego kształtu i wielkości znajduje się do dzisiaj przy ul. Poniatowskiego, na terenie byłej FSD. Jest o nim mowa w sąsiednim temacie pod linkiem: http://www.fhn.cba.pl/viewtopic.php?p=46 .

---

1.jpg Lokalizacja pomnika na współczesnym zdjęciu satelitarnym.

Plik ściągnięto 55 raz(y) 260,89 KB

2.jpg Zdjęcie pomnika z periodyka "Stern der Jugend" z 1914 r.

Plik ściągnięto 62 raz(y) 334,29 KB

3.jpg Pomnik w 2007 r.

Plik ściągnięto 29 raz(y) 1,24 MB

4.jpg Pomnik w 2009 r.

Plik ściągnięto 38 raz(y) 1,35 MB

5.jpg Pomnik w lutym 2009 r.

Plik ściągnięto 25 raz(y) 1,11 MB

6.jpg Oryginalne napisy na pomniku. Zdjęcie z sierpnia 2011 r. [fot. ralf]

Plik ściągnięto 46 raz(y) 895,9 KB

7.jpg Oryginalne napisy na pomniku. Zdjęcie z sierpnia 2011 r. [fot. ralf]

Plik ściągnięto 35 raz(y) 805,8 KB

[ralf]

Natknąłem się na wzmiankę, która mówi, że przedmiotowy pomnik stojący na terenie dawnego poligonu lądowego batalionu pionierów, został po jakimś czasie przeniesiony i trafił na ówczesny plac o nazwie Tangaplatz, czyli przed koszary oddziału karabinów maszynowych (obecnie magazyny WZZ „Herbapol”). Jak widać samego obelisku fizycznie nie przeniesiono, tylko wzniesiono na wspomnianym placu drugi, taki sam (jest o nim mowa tutaj: KLIK) i poświęcono go tym samym jednostkom wojskowym, co pomnik w lasku na poligonie, tj. niemieckim pionierom walczącym w Afryce płd.-zach. Nie wiadomo dlaczego w takim razie obelisk w lasku nie został później zlikwidowany, być może pełnił tam wciąż jakąś funkcję. Autorem tej informacji jest dr Max Warmbrunn - burmistrz Nysy w latach 1915-1933, który przedstawił ją w swoim artykule pt. "Neisser Denkmäler", opublikowanym na łamach czasopisma "Neisser Heimatblatt" w 1954 r.

[ralf]

Oto wszystkie sześć nazwisk, które fragmentarycznie widnieją jeszcze na jednym z boków przedmiotowego obelisku, jako odciśnięte w zaprawie znajdującej się dawniej pod żeliwną płytą z napisami. Wszyscy byli żołnierzami służącymi w 6. Śląskim Batalionie Saperów (Schlesisches Pionier-Bataillon Nr. 6), który stacjonował w Nysie i wszyscy zmarli w wyniku chorób w lazaretach na terenie Afryki:

• Sierżant (Sergeant) Anton Raida - zmarł 18.08.1905 r. na tyfus w lazarecie w Swakopmund w Namibii.
• Kapral (Unteroffizier) Josef Bernert - zmarł 11.07.1905 r. na tyfus w lazarecie w Aminuis w Namibii.
• Gefrajter (Gefreiter) Stephan Panitz - zmarł 27.03.1906 r. na zapalenie nerek w lazarecie k. Maltahöhe w Namibii.
• Saper (Pionier) Schirdewan - zmarł w lazarecie w wyniku choroby.
• Saper (Pionier) August Hertrampf - zmarł 21.05.1905 r. na tyfus w lazarecie w Kalkfontein w Republice Południowej Afryki.
• Saper (Pionier) Emil Murawa - zmarł 06.10.1906 r. na zapalenie nerek w lazarecie w Tempelhof w Namibii.


Bibliografia:
- Günther Voigt: „Deutschlands Heere bis 1918: Ursprung und Entwicklung der einzelnen Formationen”, tom 9, Biblio Verlag 1980, s. 167.
- Hanspeter Mühlbach: „Maltahöhe und seine Geschichte”, Frankfurt am Main 2020, s. 48.
- „Militär-Wochenblatt”, nr 66, 1905 r., s. 1564.
- „Militär-Wochenblatt”, nr 94, 1905 r., s. 2173.
- „Militär-Wochenblatt”, nr 108, 1905 r., s. 2475.
- „Militär-Wochenblatt”, nr 136, 1906 r., s. 3144.

---

Dzień 4.II.2024. Odciśnięte w zaprawie nazwiska żołnierzy na obelisku stojącym po północnej stronie Fortu Prusy [fot. ralf].jpg

Plik ściągnięto 9 raz(y) 5,88 MB