Forum Historii Nysy

[ralf]

Zamieszczam poniżej fragment z książki Janusza Kębłowskiego pt. "Nysa", opisujący dawny ogród biskupi, który znajdował się pomiędzy rzeką Nysą Kłodzką a Młynówką, na odcinku od dzis. skrzyżowania ul. Powstańców Śląskich z ul. Wyspiańskiego do dzis. mostu Kościuszki.

"Uzyskanie terenu pod założenie tak okazałej budowli, jaką jest Pałac Biskupi (obecnie siedziba Muzeum Powiatowego - dop. ralf), związane było z wyburzeniem szeregu domostw mieszczańskich. Tą drogą nie dało się jednak zdobyć większego obszaru dla założenia ogrodu, nieodłącznego elementu nowożytnej rezydencji. Toteż biskup Andrzej Jerin w końcu XVI w. założył ogród poza murami miasta, wybierając na ten cel miejsce odległe, ale znakomite, z jednej strony oparte o bieg rzeki Nysy, z drugiej otoczone wodami Młynówki, osiągalne zatem jedynie przez most na przedmieściu Ziębickim. O wyglądzie ogrodu biskupa Jerina nie mamy żadnych wiadomości. Jego powstanie na zupełnie oddzielonym od właściwej rezydencji miejscu świadczy jednak nie tylko o wielkim zainteresowaniu, o bezpośrednim stosunku do natury tego światłego mecenasa, lecz pozwala także przypuścić, że w obrębie ogrodu znajdowały się jakieś zabudowania, w rodzaju małego cassino, w którym zażywający w ogrodzie odpoczynku biskup i jego otoczenie mogli schronić się przed słońcem lub deszczem. Włoski ogród kwaterowy, a taki tylko wchodził w rachubę w owych czasach, często mieścił tego rodzaju architekturę.
Na tym samym miejscu w 1702 r. powstał nowy ogród, założony przez biskupa Franciszka Ludwika, wielkiego mecenasa sztuki. Niestety został doszczętnie zniszczony w 1741 r. i tylko dzięki planom oraz widokom Nysy, a także samego ogrodu, wykonanym przez Wernhera, znany jest nam dość dobrze jego wygląd. Był to ogród typu francuskiego, zajmujący w całości teren między Nysą Kłodzką a Młynówką. Założony na planie wydłużonego prostokąta, z dużym salonem ogrodowym, sadzawkami i fontannami na osi. Kompartymenty parterowe z czterema dywanami otaczały środkową sadzawkę. W głębi znajdował się podwyższony taras o linii występującej ryzalitowo pośrodku i załamanej z boków pod kątem prostym. Na tarasie tym mieścił się parterowy, siedmioosiowy budynek o charakterze cassina. Partery obrzeżone były strzyżonymi w kształcie stożków drzewami oraz drzewkami cytrynowymi i pomarańczowymi, w dużych donicach; ich owoce równocześnie zasilały wykwintny niewątpliwie stół biskupi.
Wejście do ogrodu flankowały dwa wysokie, wąskie budynki o płaskich dachach, z tarasami na wierzchu, otoczonymi balustradami. Elewacje zewnętrzne posiadały podziały pilastrowe z płycinami, lecz pozbawione były otworów, przynajmniej od stron widocznych na rycinie. Może okna czy arkady znajdowały się tylko od ogrodu, a budynki te pełniły zapewne funkcję oranżerii. Równocześnie jednak były to belwedery. Z tarasów roztaczał się widok nie tylko na ogród, lecz także na rzekę, miasto i okoliczne pola. Równocześnie budowle te pełniły ważną funkcję w architekturze kompozycji ogrodu, akcentując jego oś i wejście, zamknięte umieszczoną ozdobną kratą. Na granicy ogrodu od strony Młynówki rosły drzewa. Natomiast od strony rzeki Nysy ogród otoczony był wysokim murem z podziałami architektonicznymi, przy którym ciągnęła się aleja spacerowa – promenada, typowy szpaler obsadzony drzewami, z wejściem zamkniętym kratą.
Niestety, w czasie pruskiego oblężenia ogród został zdewastowany, a następnie na jego miejscu założono część fortyfikacji."

---

(zał.1) Ok. 1740 r. Ogród biskupi na rysunku Friedricha Bernharda Wernhera.jpg

Plik ściągnięto 48 raz(y) 1002,66 KB

(zał.2) Około 1740 r. Ogród biskupi na rysunku Friedricha Bernharda Wernhera.jpg

Plik ściągnięto 57 raz(y) 830,8 KB

(zał.3) Ok. 1740 r. Pośrodku rysunku ogród biskupi.jpg

Plik ściągnięto 59 raz(y) 4,17 MB

(zał.4) Ok. 1740 r. U dołu planu ogród biskupi.JPG

Plik ściągnięto 39 raz(y) 2,12 MB

(zał.5) Ok. 1740 r. U dołu planu ogród biskupi.jpg

Plik ściągnięto 35 raz(y) 2,73 MB