Forum Historii Nysy

[ralf]

Na ścianie wieży ratuszowej, zwróconej w stronę Domu Wagi, przez okres przynajmniej trzech stuleci znajdowała się duża drewniana figura przedstawiająca wg legendy burmistrza, którą w okresie renowacji wieży ratuszowej przeprowadzonej w latach 1934-36, wymieniono z powodu zniszczenia na podobną lecz wykonaną z kamienia. Poniżej zamieszczam fragment artykułu Krzysztofa Pawlika pt. "Dzwony wieży ratusza w Nysie", w którym opisano tą rzeźbę. Artykuł ukazał się w kwartalniku Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego - "Quart", nr 3(13)/2009. Można go w całości pobrać TUTAJ. Załączam również kilka fotografii przedstawiających tą rzeźbę z czasów kiedy była drewniania (zdjęcia figury kamiennej zamieszczę w kolejnym poście).


"Mechanizm zegara ratuszowego w Nysie poruszał [...] umieszczoną na ścianie zachodniej wieży figurę drewnianą. Rzeźba ta powstała, podobnie jak zegar, ok. połowy XVII w. i nosiła cechy manieryzmu. Według legendy miała przedstawiać burmistrza nyskiego łamanego kołem za zdradę króla pruskiego podczas wojny prusko-austriackiej 1762 r. Badacze przyjmują, że była to rzeźba św. Quintina z atrybutami jego śmierci[17]. Istnieją w literaturze przedmiotu rozbieżności co do ruchomych części figury. O ile Ruffert na podstawie rękopisu Friedricha Bernharda Wernera Topographia Silesiae  podaje, że podczas każdego uderzenia zegara figura otwierała usta (wielką gębę), poruszała głową i długą laską trzymaną w ręce, którą taktowała[18], to Weißer przyjmuje, że poruszanie laską podczas bicia dzwonów zegarowych w południe jest legendą[19]. Według Ragscha figura wójta miejskiego(!) podczas wybijania każdej godziny poruszała prawą ręką trzymającą laskę, natomiast – według badań przeprowadzonych w czasie renowacji 1934-1936 r. – nie otwierała „wielkiej gęby”[20]. W 1636 r. zastąpiła ją nowa, kamienna, wysokości 3,5 m, z ruchomą ręką, która poruszała się w południe. Tę nową według Franza Bomby zaprojektował bliżej nieznany rzeźbiarz Schwarzer[ 21], natomiast według Jarczyka autorem projektu był (również bliżej nieznany) rzeźbiarz Elsner[22]. Destrukt starej figury drewnianej trafił na początku 1937 r. do Muzeum Sztuki i Starożytności w Nysie[23]".

Przypisy:
[17] Ruffert, Die Sage..., s. 13-14; Weißer, op. cit ., s. 135; Ragsch, op. cit. , s. 10; zob. też Franz-Christian Jarczyk, Sagen aus dem Neisser Land, Hildesheim 1998, s. 28, 86 przyp. 16.
[18] Ruffert, Die Sage..., s. 18.
[19] Weißer, op. cit ., s. 135.
[20] Ragsch, op. cit ., s. 10-11.
[21] Notatka odręczna ówczesnego dyrektora muzeum Franza Bomby na marginesie dolnym egzemplarza „Jahresbricht des Neisser Kunst– und Altertumsvreins” Jg. 7, 1903, s. 19 przechowywanego w bibliotece Muzeum w Nysie.
[22] Jarczyk, Sagen..., s. 87, przyp. 16.
[23] Archiwum Muzeum w Nysie, sygn. 1/5, Inventarienbuch, Bd. IV (1936-1944), nr 9692: „1 Uhrfigur vom Ratsturm (Sog. geräderte Bürgermeister). Nur fragmentarisch erhalten. Pappelholz. Spuren des einstigen Farbenstrieches. 3,50 hoch. Leihgabe Stadt Neisse. Vom Ratsturmbaumeister Dr. Fiebiger übergeben. 16.1.[19]37”. Według cytowanej w przyp. 18 notatki F. Bomby akt przekazania figury miał miejsce w 1936 r., co pozostaje w sprzeczności z wpisem ręką Bomby do inwentarza muzealiów.

---

Drewniana, zniszczona figura na wieży ratuszowej, przed odnowieniem wieży #1.jpg

Plik ściągnięto 120 raz(y) 2,57 MB

Drewniana, zniszczona figura na wieży ratuszowej, przed odnowieniem wieży #2.jpg

Plik ściągnięto 20 raz(y) 3,67 MB

Drewniana, zniszczona figura oparta o budynek ratusza, w trakcie odnawiania wieży ratuszowej #3.jpg

Plik ściągnięto 36 raz(y) 131,2 KB

Drewniana, zniszczona figura oparta o budynek ratusza, w trakcie odnawiania wieży ratuszowej #4.jpg

Plik ściągnięto 27 raz(y) 659,69 KB

Drewniana, zniszczona figura oparta o budynek ratusza, w trakcie odnawiania wieży ratuszowej #5.jpg

Plik ściągnięto 25 raz(y) 3,04 MB

[ralf]

Poniżej parę zdjęć kamiennej figury legendarnego burmistrza, którą zamontowano (w miejsce wcześniejszej drewnianej) na wieży ratuszowej w latach 1934-36, kiedy przeprowadzano jej renowację. Dziesięć lat później, pod koniec marca 1945 roku, w wyniku działań wojennych wieża ratuszowa została zniszczona, a wraz z nią kamienna rzeźba.

---

Kamienna figura na odnowionej wieży ratuszowej #1.JPG

Plik ściągnięto 25 raz(y) 2,47 MB

Kamienna figura na odnowionej wieży ratuszowej #2.jpg

Plik ściągnięto 13 raz(y) 138,06 KB

Kamienna figura na odnowionej wieży ratuszowej #3.jpg

Plik ściągnięto 15 raz(y) 205,94 KB

Kamienna figura na odnowionej wieży ratuszowej #4.jpg

Plik ściągnięto 11 raz(y) 622,72 KB

Kamienna figura (jej głowa) na odnowionej wieży ratuszowej #5.jpg

Plik ściągnięto 11 raz(y) 910,5 KB

Kamienna figura na odnowionej wieży ratuszowej #6.jpg

Plik ściągnięto 21 raz(y) 638,95 KB

Kamienna figura na odnowionej wieży ratuszowej #7.jpg

Plik ściągnięto 24 raz(y) 1,44 MB

Kamienna figura na odnowionej wieży ratuszowej #8.jpg

Plik ściągnięto 18 raz(y) 513,78 KB