Forum Historii Nysy

[ralf]

Na nyskim rynku, na Placu Defilad (Paradeplatz) stała przed Domem Wagi przed II wojną światową fontanna. Towarzyszyły jej dwie latarnie stojące na kamiennych postumentach oraz ustawione zapewne w celach ochronnych dwa karbowane słupki.

Basen fontanny założono na planie regularnego ośmiokąta. Balustrada basenu zdobiona była po zewnętrznej stronie przynajmniej dwoma kartuszami z herbem Nysy oraz ornamentem roślinnym. Przy każdym z kątów balustrady basenu od zewnętrznej strony znajdował się motyw dekoracyjny w postaci wspartej pionowo o posadzkę lwiej łapy i znajdującej się nad nią lwiej głowy. Trzon fontanny miał postać kolumny o przekroju ośmiokątnym, ze zdobną głowicą o przekroju kwadratowym, na której widniał stojący orzeł z lekko rozłożonymi skrzydłami i głową zwróconą w jego prawą stronę. W połowie wysokości trzonu fontanny znajdowało się beczułkowate poszerzenie zdobione czterema lwimi głowami - każda zwrócona w inną stronę świata. Z pyska każdej z głów wychodziła jedna dysza w postaci długiej lekko zakrzywionej rurki, z której woda lała się wprost do basenu fontanny.

Nie natrafiłem do tej pory na jakąkolwiek nazwę tej fontanny ale sądzę, że nazywanie jej fontanną "Pod Orłem" byłoby uzasadnione i można by tego miana używać, przynajmniej dla potrzeb niniejszego tematu.

Porównując stare fotografie można stwierdzić, że fontanna Pod Orłem istniała na pewno już w 1888 roku, bowiem widać ją na zdjęciu z Domem Wagi, wykonanym jeszcze przed renowacją jego polichromii, które odnowiono w latach 1888-1890. Co ciekawe wokół fontanny rosły wtenczas cztery nieduże drzewa. Fontanna Pod Orłem stała przed Domem Wagi przynajmniej do roku 1936. Widać ją bowiem na fotografiach wykonanych po remoncie wieży ratuszowej. W lutym 1942 roku fontanny już nie było. Razem z nią zlikwidowano dwa kamienne postumenty, z których już wcześniej zdjęto latarnie. Jeszcze wcześniej sprzed fontanny usunięto dwa karbowane słupki.

---

Plan Nysy z 1905 roku. Niebieskim małym okręgiem zaznaczono miejsce, w którym stała fontanna Pod Orłem.jpg

Plik ściągnięto 25 raz(y) 2,78 MB

Fontanna Pod Orłem na tle podcieni Domu Wagi. Widoczne dwie latarnie stojące na kamiennych postumentach i dwa karbowane kamienne słupki.jpg

Plik ściągnięto 51 raz(y) 1,9 MB

Fontanna Pod Orłem widziana od strony Domu Wagi. W tle narożna kamienica przy wylocie dzis. ul. św. Piotra. Zdjęcie wykonał E. Völkel.jpg To najstarsze ze zdjęć przedstawionych w tym poście.

Plik ściągnięto 70 raz(y) 2,85 MB

Fontanna Pod Orłem na tle podcieni Domu Wagi i tzw. słonecznych kamieniczek (z prawej).jpg

Plik ściągnięto 44 raz(y) 2,39 MB

Zdjęcie dobrze obrazuje w jakiej odległości od Domu Wagi znajdowała się fontanna Pod Orłem.jpg

Plik ściągnięto 57 raz(y) 634,24 KB

Fontanna Pod Orłem przykryta 'czapką' z desek. Brak górnej połowy trzonu fontanny. Brak również dwóch latarni oraz dwóch kamiennych słupków.jpg

Plik ściągnięto 66 raz(y) 761,47 KB

[ralf]

Poniżej dwa zdjęcia - pierwsze wykonano w trakcie remontu i renowacji wieży ratuszowej (1934-1936), a drugie zrobiono już po zakończeniu tych prac. Na obu fotografiach widzimy fontannę bez wody w basenie, bez górnej części trzonu i bez czterech dysz. Wygląda na to, że nieczynna, częściowo zdemontowana fontanna stała w tym stanie jakiś czas, zanim całkowicie ją usunięto. Obie fotografie wykonano podczas ciepłej pory roku więc demontaż fontanny spowodowany okresem zimowym można wykluczyć.

---

Zdjęcie zrobione w okresie lat 1934-1936. Zdemontowana do połowy fontanna na tle podcieni Domu Wagi.jpg

Plik ściągnięto 52 raz(y) 1,6 MB

Zdjęcie zrobione w okresie lat 1936-1942. Zdemontowana do połowy fontanna przed Domem Wagi.jpg

Plik ściągnięto 50 raz(y) 305,31 KB

[ralf]

Kolejna fotografia fontanny. Zdjęcie wykonano przed rokiem 1934.

---

Fontanna 'Pod Orłem'.jpg

Plik ściągnięto 42 raz(y) 1,15 MB

[ralf]

Poniżej zdjęcie metalowej plakiety z wizerunkiem fontanny Pod Orłem stojącej przed Domem Wagi. U dołu plakiety widnieje inskrypcja z podanym rokiem: "BRUNNEN IN DER STADT NEISSE 1844" ("STUDNIA W MIEŚCIE NYSA 1844"), co wskazuje, że fontanna Pod Orłem istniała już w 1844 roku.
Źródło zdjęcia: www.museum-digital.de

---

plakieta.jpg

Plik ściągnięto 32 raz(y) 833,97 KB

[ralf]

Fontanna przed Domem Wagi.

---

Fontanna.jpg

Plik ściągnięto 25 raz(y) 834,34 KB

[maciek]

Fontanny nie widać już na zdjęciu lotniczym z połowy 1939 roku, tak więc musiała zostać zlikwidowana między 1936 a 1939 rokiem. Być może powodem były uszkodzenia podczas powodzi we wrześniu 1938 r.

---

Rynek 1939.jpg

Plik ściągnięto 11 raz(y) 148,02 KB

[ralf]

Fragment zdobień balustrady fontanny, na tle podcienia Domu Wagi.

---

Fontanna przed Domem Wagi w Nysie.jpg

Plik ściągnięto 10 raz(y) 3,11 MB